Dagblaðið Vísir - DV - 15.10.1986, Blaðsíða 24

24
MIÐVIKUDAGUR 15. OKTÓBER 1986.
Mertning____________________________________________________________________dv
Upptendraðir jassistar
Nú á fimmtudagskvöldið 16. okt-
óber heldur jasskvartett þeirra
félaga George Adams og Dons Pull-
en tónleika í Gamla bíói á , vegum
jassvakningar. Það eru nú liðfn tæp-
lega 7 ár síðan þessir merku jassleik-
arar héldu hér tónleika í
Austurbæjarbíói við gífurlegan
fögnuð. Þeir tónleikar eru öllum
þeim sem þar voru enn í fersku
minni. Salurinn hreinlega upptendr-
aðist við samleik þessara kappa og
ánægjubros voru sem límd á andlit
tónleikagestanna í lok tónleikanna.
Fyrsttil íslands 79
í kvartettinum árið 1979 voru, auk
Adams og Pullens, hinn stórkostlegi
trommari, Danny Richmond, og bas-
saleikarinn Cameron Brówn. Að
þessu sinni kemst Brown ekki til
Islands en i hans stað verður ungur
efnispiltur með í ferðinni, Lonnie
Plaxico að nafhi. Samningaviðræður
standa nú yfir um að kvartettinn
komi aftur hingað til lands í nóv-
ember til að halda tónleika á
Akureyri og jafnvel víðar og yrði
Cameron Brown þá með í ferðinni.
Liðsmenn Mingusar
Kvartett sinn stofnuðu Adams og
Pullen eftir að hafa starfað í hljóm-
sveit bassameistarans Charles
Mingusar um skeið. Fyrstu plötuna
hljóðrituðu þeir félagar árið 1978 en
þá var Mingus orðinn helsjúkur
maður og beið aðeins dauðans. Átta
mánuðum eflir dauða Mingusar var
Dannie Richmond, gamli Mingust-
rommarinn, kominn í kvartettinn að
viðbættum Cameron Brown. A leið-
inni til Evrópu stoppaði þessi merki
kvartett hér á landi til tónleikahalds
og skildi íslenska jassaðdáendur efl-
ir ríka í anda að loknum frábærum
hljómleikum. Síðan þá hefur þessum
kvartetti vaxið heldur betur fiskur
um hrygg og er í dag talinn vera ein
besta smásveit jassins. Plötur kvart-
ettsins eru orðnar 5 talsins og þykja
æði góðar.
Ýmsu vanir
George Adams hefiir leikið ýmiss
konar jasstónlist, blús og gospel, um
ævina. Hann fæddist 1940, lærði fyrst
í stað á píanó, en síðar á saxófón,
flautu og klarínett. Að skólanámi
loknu lék hann í blúshljómsveit og
lék m.a. með Jimmy Red, Howling
Wolf, Elmo James og Lightnin’
Hopkins sem liðsmaður í húsbandi
blúsklúbbs í borginni Lathonia í
Jass
Jónatan Garðarsson
Georgíu. Um tíma starfaði hann sið-
an í hljómsveit söngvarans Sam
Cooke. Upp úr 1968 tók George Ad-
ams að leika eingöngu í jasssveitum
og starfaði um skeið með Gil Evans
og Art Blakey, þar til hann gekk til
liðs við Charles Mingus árið 1973
og starfaði með honum til dauða-
dags.
Don Pullen er 4 árum yngri en
Adams, kominn af mikilli tónlistar-
fjölskyldu. Hann lærði ungur á
píanó, en síðan undir handleiðslu
Muhal Richard Adams og Guiseppi
Logan. Um tíma starfaði hann með
söngkonunni Ninu Simone, áður en
hann sneri sér að jassspili með Art
Blakey og síðar Charles Mingusi.
Don Pullen er einn af merkustu
jasspíanistum síðari ára. Hann er
mjög fjölhæf'ur og leikur jöfhum
höndum blús, bop og fijálsan spuna
af þvílíkum krafti og innlifun að fólk
verður uppnumið af þvi að hlýða á
leik hans.
George Adams er fyrir utan það
að vera fantagóður saxisti harla lið-
tækur blússöngvari eins og hann
sýnir örugglega á tónleikunum á
fimmtudaginn.
Athyglisverður trommari
Dannie Richmond ætlaði sér aldrei
að verða trommari. Hann var fyrst
og fremst saxófónleikari en fyrir
hálfgert trommarahallæri tók hann
að gutla á trommumar. Mingus réð
hann síðan til að leika með hljóm-
sveit sinni og eftir það varð ekki
aftur snúið. Danni er mjög sérstakur
trommari, það má jafiivel segja að
hann spili á trommur eins og saxó-
fónleikari, enda ekki nema von. Um
tíma hætti hann með Mingusi því
Mingus var ætíð mjög erfiður í um-
gengni sökum skapgerðareiginleika
sinna. Richmond tók þá að leika með
þeim félögum, Mark og Almond, sem
starfað höfðu um tíma með blúsleik-
aranum breska, John Mayall. Stóð
þetta samstarf í þrjú ár, en eftir það
starfaði Richmond um skeið með
Elton John og síðar með Joe Coc-
ker. Árið 1974 sneri Dannie Rich-
mond sér aftur að jassinum og tók
upp samstarf við Mingus á nýjan
leik.
Hinn ungi bassaleikari Lonnie
Plaxico er 25 árum yngri en Rich-
mond, fæddur árið 1960. Hann hefiir
meðal annars starfað með Art Bla-
key, Junior Cook, Chet Baker og
Sonny Stitt. Árið 1982 starfaði hann
með Wynton Marsalis og ári síðar í
hljómsveit Dexters Gordon og
Hanka Mobley. Lonnie Plaxico þyk-
ir mjög merkilegur og upprennandi
bassaleikari.
Aufúsugestir
George Adams/Don Pullen kvart-
ettinn kemur örugglega til með að
gleðja jassþyrsta landsmenn nú að
afloknum fundi þjóðarleiðtogaima
Reagans og Gorbatsovs. Þeir ráða
ef til vill litlu um heimsfriðinn en
tónlist þeirra mun án efa stuðla að
betra andrúmslofti og ylja sveiflu-
hjörtunum með lækkandi sól. Þeir
eru því sannkallaðir aufusugestir og
vonandi láta jassgeggjarar og aðrir
unnendur góðrar tónlistar þetta
happ ekki úr hendi sleppa.
George Adams saxófónleikari.
Notar ^
þú
Gold Sonne/RS
WOLFF
SYSTEM
Það gera vandlátir.
BENCO,
(91)-2194fi^
Ursula Schmid og HróHur Vagnsson.
Harmóníkutónieikar i Landholtskirkju 8.
október.
Flytjendur: Ursula Schmid og Hrólfur
Vagrtsson.
Á efnisskrá: verk eftir Domenico Scarlatti,
Ole Scmídt, Franz Liszt, Isaac Albeniz,
Wladislaw Zolotarjow, Johann Sebastian
Bach, Sofija Gubajdulina og Torbjöm
LundquisL
Tæpast eru harmóníkutónleikar, al-
varlegs eðlis, daglegt brauð í Reykja-
vík. Þó er eins og allir vita öflugt
harmóníkulíf í þeirri borg en löngum
hafa harmóníkuleikarar fengist við
heldur afmarkaðan geira tónlistar-
sviðsins, sem betur fer mundu vist
margir segja. Menn eru því kannski
hissa þegar upp treður harmóníku-
leikari vestan af fjörðum, sem í
framhaldsnámi er við virtan tónlistar-
háskóla í útlandinu, og það heldur
tveir en einn.
Skáldaði Scarlatti kannski
_jtneð nikkuna í huga?
Þau skiptu tónleikunum jafht á milli
sín og Ursula Scmid lék fyrri helming-
inn. Fannst mér það öllu viðkunnan-
legra fyrirkomulag en ef skipst hefði
verið á við hvert atriði á eíhis-
skránni. Og strax á fyrstu tónum leyfði
Ursula okkur að heyra hve ljómandi
Scarlatti getur hljómað á nikkuna.
Það er eins og karlinn hafi haft ein-
hverja framtíðarsýn um þetta (þá)
framtíðarinnar hljófæri. Eða kannski
kompóneraði hann bara svona vel að
verk hans þoli nánast hvað sem er.
Svo lék hún líka stykki eftir danska
harmóníkuklassikerinn Ole Scmidt og
Isac Albeniz, eitt voðalegt hnoðverk
eftir Wladislaw Zolotarjow og hikstaði
nokkrum sinnum glæsilega á La
Campanella Franz Liszts en lék hana
að öðru leyti mjög skemmtilega. Urs-
ula Schmid er greinilega alin upp í
góðum músíkkúltúr og birtir hann í
harmóníkuleik sínum.
Ellegaardeon
Seinni helminginn lék svo Hrólfur
Vagnsson. Þeir sem með harmóníku-
málefhum fylgjast hafa vitað af honum
en að öðru leyti hefur hann að mestum
hluta verið huldumaður í íslensku
músíklífi, utan hvað hann lék Kjarv-
Tóiílist
Eyjólfur Melsted
alsmúsík Hjálmars Helga Ragnars-
sonar í sjónvarpsmynd. Hrólfur er,
eins og Ursula, enn við nám við tón-
listarháskólann í Hannover. Eina
skyssu gerði Hrólfur og hana stóra,
að ráðast í að leika Toccötu, Adagio
og fúgu Johanns Sebastians Bachs.
Hún er nú eitt sinn ein af þeim erfið-
ari sem blessaður karlinn samdi og
þykir torf að koma henni skikkanlega
til skila á orgel, hvað þá heldur harm-
óníku. Já harmóníku! Ég vona að ég
blandist ekki inn í neinar sértrúar- og
hreintrúardeilur dragspilsmafíunnar
með því að brúka þetta orð. En nikk-
umar sem þau léku á væru út af fyrir
sig efhi í heila grein en í stuttu máli
sagt léku þau á nikkur eins og Mog-
ens Ellegaard lét útfæra og ég vildi
bara kalla Ellegaardeon. Svo langt er
þessi nýja nikka fram úr þeirri sem
menn almennt þekkja þróuð.
Harmóníkuleikurinn tekinn
föstum tökum
En fyrir utan Bach hafði Hrólfur
ýmislegt annað og betur hæfandi nik-
kunni á dagskrá. Scarlatti, að sjálf-
sögðu, enda fór hann betur í meðförum
þessara ágætu nikkuleikara en
margra píanistanna sem hafa dundað
sér við að ragsskella hann. Nafh Sofiju
Gubajduliu hef ég aldrei heyrt fyrr en
á þessum tónleikum en verk hennar
De Profundis ljómar svo af einlægri
harmóníkuást, þekkingu á möguleik-
um hljóðfærisins og skemmtilegum
hugmyndum að héðan í frá á hún
ákveðinn kima i músíksálartötri mínu.
Með heldur sundurlausri skáldun eftir
Torbjöm Lundquist, sem nefnist Par-
tita Piccola, sem ugglaust er meira
gaman að glíma við á nikkuna en
hlusta á, lauk þessu - þó ekki alveg
því Hrólfur átti eftir að hrista Cavatín-
una frægu úr Rakaranum í Sevilla
fram úr belgnum, öllum til óblandinn-
ar ánægju. Hrólfur er, eins og Ursula
Scmid, ungur tónlistarmaður sem tek-
ur harmóníkuleikinn föstum tökum
og þótt enn sé í námi má greina í
honum glettilega dúgmikinn harmón-
ikuleikara sem vænta má að hefji
nikkuna (eða ellegaardeonið) til fyrr-
um óþekkts vegs og virðingar hér á
landi.
EM
Nikkan upphafin
5