Dagblaðið Vísir - DV - 22.12.1986, Blaðsíða 10

10
MÁNUDAGUR 22. DESEMBER 1986.
Utlönd
Jólanissamir
endurvaktir
í Danmörku
Danir hafa endurvakið gömlu þjóðtrúna um
jólanissana sem koma með birtu og kátínu
inn í gráan hversdagsleika landsmanna í
svartasta skammdeginu. Ekki veitir af því að
Dönum er, eins og okkur hér á Fróni, ekki
vanþörf á einhverju upplífgandi þegar
skammdegisdrunginn drepur allt í dróma.
Þetta undirstrika skýrslur Alþjóðaheil-
brigðisstofnunarinnar þvi að samkvæmt þeim
er hvergi annars staðar á Vesturlöndum jafn-
mikið um sjálfsvíg. Þær sorglegu tölur sýna
að meðaltalið hjá Dönum er fimm á dag og
kveður rammast að þeim ósköpum um þetta
leyti árs, einmitt rétt fyrir hátíðimar.
Jólanissamir, sem eru ef til vill líkastir
þeirri mynd sem dregin er upp af búálfum í
sögum hérlendis, eru smáverur með skotthúf-
ur, í rauðum stökkum, spekingslegir á svip
og með hrokkið skegg, ef marka má lýsingar
danskra þjóðsagna. Þeim á að skjóta upp
óvænt úr felustöðum í afkimum og skúma-
skotum og láta stundum gott af sér leiða en
þykja hvinnskir komist þeir í matarhirslur
matmóður hins danska heimilis, hnýsnir og
handóðir.
í þessari endurvöktu útgáfu hafa jólaniss-
amir reyndar tekið nútíma fjölmiðlatækni i
sína þjónustu og birtast Dönum á sjónvarps-
skjánum eða koma fram á öldum ljósvakans
í gegnum útvarpstækin á hveijum morgni
klukkan sex.
Dagskrá þessi, sem er tveggja klukkustunda
sprell og skemmtun, er kölluð „Dregur að
jólum“ og hófst í byrjun desember. Henni er
haldið úti fram til aðfangadags 24. desember.
Henni er stjómað af tveim búálfakóngum eða
öllu heldur tveim þekktum dönskum sjón-
varpsleikurum sem bregða sér í gervi tveggja
jólanissa. Skemmtidagskráin er blanda af
gömlum og góðum jólalöguni, spuminga-
keppni og svo framvegis.
Nýtur þessi dagskrá feikivinsælda og er
ætlað að yfir tvær milljónir Dana fylgist með
henni sem mundi vera tæplega helmingur
þjóðarinnar. Þessir vetrarálfar héldu innreið
sína í danska útvarpið fyrst í desember 1969
en þetta er í fyrsta skiptið sem þeir hafa lagt
undir sig sjónvarpið sömuleiðis.
Hinir morgunsvæfu, sem missa af morgun-
þáttunum, geta huggað sig við að dagskráin
er endurtekin að kvöldi, eða að minnsta kosti
hlutar hennar, innan um fréttaútsendingar
og annað dagskrárefni.
„Okkar hlutverk er að bregða birtu á
skammdegið, færa heim til fólks gleðina og
anda jólanna eins og hann var hér áður,“
segir Jöm Hjorting sem leikur annan yfiijóla-
nissann. í sama streng tekur Otto Leisner, sem
leikur hinn, en hann mundu kannski margir
lesendur danska tímaritsins Familie Joumal
þekkja af fasta dálkinum sem hann hefur
haldið þar úti í fjölda ára. Þeir visa báðir á
bug gagnrýni um að jólanissatrúin sé of
bamaleg, smekklaus og heimskuleg til þess
að fullorðnir geti haft gaman af þáttunum.
Þjóðháttafræðingar telja að jólanissinn
gamli sé undanfari eða fyrirmynd jólasveins-
ins eins og hann er þekktastur í dag. Hafa
sumir þeirra viljað rekja þjóðsöguna um jóla-
nissana aftur til heiðninnar þegar ásatrúar-
menn efhdu til jólablóts við vetrarsólstöður.
Jólanissar eins og danskir hugsa sér þá.
Truong Chinh, sem er sjötiu og níu ára og
aðalritari kommúnistaflokksins i Víetnam,
gaf ekki kost á sér til endurkjörs.
Hinn áttræði forsætisráðherra Víetnams,
Phnam Van Dong, er sagður vera alvarlega
veikur og víkur hann úr embætti fyrir nýjum
leiðtoga.
Efnahagslífið á heljarþröm:
Leiðtoga-
skipti
í Víetnam
Nýr leiðtogi Víetnams var kjörinn á sjötta
þingi kommúnistaflokks landsins sem haldið
var í síðustu viku. Er það Nguyen Van Linh,
fyrrum aðalritari flokksins í Ho Chi Minh-
borg (Saigon), sem tekur við af gömlu bylting-
armönnunum.
Þeir Truong Chinh, aðalritari flokksins,
Pham Van Dong forsætisráðherra og Le Duc
Tho, háttsettur maður í stjómarráðinu, á-
kváðu að gefa ekki kost á sér til endurkjörs
og kom það ekki á óvart.
Hörð gagnrýni
Efhahagslífið í Víetnam er á heljarþröm og
hefur almenningur mátt líða mikinn skort.
Stjóm flokksins hefur sætt harðri gagnrýni
fyrir fyrri þing en aldrei eins mikilli og núna.
Gagnrýnin beinist ekki gegn kerfinu heldur
gegn persónum sem sakaðar em um óhæfni
og þröngsýni.
Sjálf hefiir stjóm flokksins tekið þátt í gagn-
rýninni en þá hefur hún beinst niður á við.
Tmong Chinh, fyrrum aðalritari flokksins,
hefur ekki sparað gífuryrðin. Meðlimir
flokksins hafa verið sakaðir um mútuþægni,
smygl og fyrir að sölsa undir sig eignir á ólög-
legan hátt.
Hjálparhella
Helsta hjálparhella Víetnams hefur verið
dregin inn í þetta uppgjör eftir að flokks-
forystan hefur lýst því yfir að aðstoðin frá
Sovétríkjunum sé í hættu vegna þess að
flokksmeðlimir sói í vitleysu fé því er berst.
Svona opinskáaryfirlýsingar em óvenjuleg-
ar og þykja benda til þess að Sovétríkin hafi
komið með hörð tilmæli um að betur yrði
farið með hjálparféð. Talið er að árleg fiár-
hagsaðstoð Sovétríkjanna til Víetnams sé
rúmlega þrjátíu milljarðar króna til hemaðar
og rúmlega fjömtíu milljarðar til annarra
mála.
Efnahagsörðugleikamir stafa ekki ein-
göngu af styrjöldinni sem háð var gegn
gömlum og nýjum nýlenduveldum. Þeirri
styijöld lauk fyrir ellefu árum. En þrátt fyrir
sigursældina hefur hagsældin látið bíða eftir
sér.
Margs konar mistök
Mistökin hafa verið margs konar. Breyting-
ar á gjaldeyrislögum og fækkun niður-
greiðslna fyrir ári höfðu alvarlegar afleiðing-
ar í för með sér. Verðbólgan er um sjö
hundmð prósent og hafa allir íbúamir, sem
em sextíu milljónir talsins, sopið seyðið af
ástandinu.
Efnahagsörðugleikamir hafa versnað
vegna styrjaldarinnar í Kampútseu og landa-
mæraeija við Kínveija.
Miklu fé er varið í hemað vegna þessara
átaka. Annað fjárhagslegt tjón vegna þeirra
er þau viðskipti við aðrar þjóðir sem ekki
verður af og einnig fjárfestingar.
Gleymast ekki
Þó svo að ekki hafi verið eytt miklum tíma
í að ræða þessi átök á þinginu þá gleymast
þau ekki. Það verður ekki hjá því komist að
gera ráð fyrir því í efnahagsáætlunum hjá
einni af fátækustu þjóðum heims að hundrað
og fimmtíu þúsund af hermönnum hennar
heyja stríð í nágrannalandinu Kampútseu.
Að halda uppi fimm hundmð þúsund manna
her við landamæri Kína og Víetnams kostar
einnig dijúgan skilding.