Dagblaðið Vísir - DV - 18.02.1987, Blaðsíða 22

,22
MIÐVIKUDAGUR 18. FEBRÚAR 1987.
Erlendir fréttaritarar
Norðmenn leyfa
selveiðar á ný
Björg Eva Erlendsdóttir, DV, Osló:
Norðmönnum heíur orðið tíðrætt
um fjölgun sela í vetur. Þetta vanda-
mál er orðið svo stórt að það ógnar
atvinnu og búsetu íjöltla fólks, mest
við strendur Norður-Noregs.
Hinn svokallaði Grænlandsselur
hefur beinlínis gert innrás á norsk
fiskimið. Þetta veldur því að norskir
sjómenn fá varla bein úr sjó, að
minnsta kosti ekki fiskbein. Margir
sjómenn hafa nú þegar lagt árar í
bát og vilja ekki stunda sjóinn meir
fyrr en selnum hefúr fækkað. Verst
er ástandið í Tromsö fylki og Lofot-
en.
Norskir fræðimenn telja að selur-
inn konii frá svæðunum við Jan
Mayen. Hann hefúr ekki verið
veiddur undanfarin ár. Telja fræði-
mennirnir að nú sé ofijölgunin orðin
það mikil að hann hafi ekki nógan
mat á því svæði og leiti því niður
að Noregsströndum. Selsins hefur
orðið vart suður með öllu landinu
og í síðustu viku fúndust meira að
segja tveir í Oslóarfirði.
Kvalafullur dauðdagi
Einn selur étur að meðaltali fimm-
tíu kíló af fiski á sólarhring.
Samkvæmt því éta selimir á Noregs-
miðum milli fimm og tíu milljónir
kílóa af fiski á sólarhring.
Á einum mánuði hafa átján hundr-
uð selir hafnað í netum norskra
sjómanna. Þar hlýtur selurinn
kvalafullan dauðdaga. Þegar til
lands er komið er honum svo hent
því bannað hefur verið að veiða
hann og ekkert fæst fyrir hann.
Sjávarútvegsmálaráðherra Nor-
egs, Bjame Mörk Eidem, segir að
norska stjómin ætli nú aftur að leyfa
selveiðar til þess að leysa þetta
vandamál. Hann segist einnig munu
vinna markvisst að þvi að skapa
markað fyrir selsafurðirnar.
Grænfriðungar eru að vonum mjög
óánægðir með þessa ákvörðun
norsku stjómarinnar. I vikulokm
leiddu sjávarútvegsmálaráðherrann
og fúlltrúi grænfriðunga á Norður-
löndum saman hesta sína í sjón-
varpssal. Þar lýsti grænfriðungurinn
því yfir að samtökin myndu ekki
sitja aðgerðalaus og horfa upp á
Norðmenn veiða selinn. Mættu þeir
búast við ýmsu af hálfu grænfrið-
unga ef þeir gripu ekki til skynsem-
innar og létu selinn í friði. Hann
vísaði öllum norskum rannsóknum
á bug og sagði að það vantaði sann-
anir fyrir þvi að selimir væm orðnir
of margir.
Þorskstofninn í hættu
Sjávarútvegsmálaráðherrann
spurði þá hvort grænfriðungar gætu
ekki skilið þann vanda sem steðjaði
að heilum byggðarlögum í Noregi
og hvort þeir hefðu engan áhuga á
að bjarga þorskstofninum. Ráðher-
rann sagðist með engu móti geta
skilið afetöðu grænfriðunga í sela-
málunum og spurði hvort samtökin
gætu ekki fundið sér eitthvert þarf-
ara viðfangsefni en að vernda seli
og hvali án þess að vita raunveru-
lega hvað þeir væm að gera.
Fulltrúi grænfriðunga kvaðst ekki
halda því fram að samtökin væm
alvitur en það væm norskir fræði-
menn ekki heldur. Þar sem sannanir
brysti ætti að láta náttúruna ganga
sinn gang. Og hann bætti því við að
ef þorskstofninn færi minnkandi þá
væri það ekki selnum að kenna held-
ur ofveiði.
Markaðurinn eyðilagður
Grænfriðungar hafa eyðilagt
markaðinn fyrir selafúrðir, einkum
skinn, bæði í Evrópu og Ameríku.
Þess vegna getur það reynst mjög
erfitt fyrir Norðmenn að koma seln-
um í verð. Þeir munu samt þraut-
kanna alla möguleika á því að selja
sélinn.
Bjame Mörk Eidem bað grænfrið-
unga að hugsa sig vel um og taka
skynsamlegum rökum áður en þeir
fæm að vinna gegn selveiðum Norð-
manna. Eidem sagði að veiðamar
myndu fara skynsamlega fram og
ekki yrði um neina rányrkju að
ræða. Hann sagðist ekki trúa því að
óreyndu að grænfriðungar fæm enn
á ný að eyðileggja fyrir norskum sjó-
mönnum án þess að hafa nokkra
skynsamlega ástæðu til þess. Hann
benti einnig á að þegar selurinn
væri skotinn dræpist hann á miklu
mannúðlegri hátt heldur en ef hann
flæktist í netin eins og nú.
En grænfriðungar standa fast á
sínu og hóta aðgerðum þrátt fyrir
fortölur ráðherrans.
Grænfriðungar hóta að grípa til mótmælaaðgerða vegna ákvörðunar norsku
stjórnarinnar um að leyfa selveiðar á ný. Hér sést einn grænfriðungur
sprauta lit á sel til þess að ekki verði hægt að selja skinnið.
Margar verksmiðjur í Noregi hafa ekki hirt um að koma upp hreinsibúnaði þar sem eftirlit með mengunarvörnum hefur verið litið hingað til.
Norsk stjórnvöld eru nú farin að herða aðgerðir gegn verksmiðjunum og hækka skaðabætur.
Harðar tekið á mengun í Noregi
FöD VJtgálmæan, DV, Odá
Upp á síðkastið hafa norsk stjómvöld
hert aðgerðir gegn verksmiðjum sem
menga umhverfi sitt. Til skamms tíma
var eftirlit með mengun harla lítið og
skaðabætur lágar.
Þrátt fyrir að noi-sk lög og reglur
mæli ítarlega fyrir um mengunarvam-
ir, sem fyrirtækjum er skylt að hlíta,
hefúr eftirlit verið lítið. Margar verk-
smiðjur hafa þess vegna ekki hirt um
að koma upp hreinsibúnaði og lágar
skaðabætur fyrir brot á lögum veita
lítið aðhald. Ein verksmiðja hagnaðist
til dæmis um tvær milljónir norskra
króna með því að bæta ekki mengun-
arvamir sinar í kjölfar framleiðslu-
aukningar. Skaðabætumar, sem
verksmiðjan þurfti að greiða, vom litl-
ar fimmtíu þúsund norskar krónur.
Yfirvöld ætla nú að auka eftirlit
með mengun og hækka skaðabætur.
Það sjónarmið verður látið ráða að
verksmiðjur skuli ekki hagnast á því
að menga umhverfi sitt. Skaða-
bætumar verða því margfaldaðar.
Norska
ríkisút-
varpið
verði
sjálfstæð
stofnun
PáD VShjálmssoa DV, Osló:
Norska ríkisstjórnin íhugar að gera
ríkisútvarpið að sjálfstæðri stofnun.
Sú ráðstöfún á að bæta samkeppnis-
hæfni stofnunarinnar við erlendar
sjónvarpsstöðvar. Skiptar skoðanir
em um áætlanir ríkisstjómarinnar.
Norska ríkisútvarpið er nú rekið
með svipuðu sniði og það íslenska.
Það heyrir undir menningarmála-
ráðuneytið og hefur yfir sér útvarpsr-
áð. En ólíkt því sem tíðkast á íslandi
em engar auglýsingar í norsku út-
varpi og sjónvarpi.
Auk sinnar eigin sjónvarpsrásar
geta Norðmenn náð fjórum öðrum
rásum, tveimur sænskum og tveimur
frá Bretlandi. Bresku stöðvamar em
Sky Channel og Super Channel og
hófu þær útsendingar sínar um gervi-
hnött í haust og í vetur.
Með tilkomu þessara stöðva hafa
umræður aukist um stöðu norska rík-
isútvarpsins. Margir óttast að æ færri
Norðmenn hoi-fi á norskt sjónvarp.
Ríkisstjóm verkamannaflokksins tel-
ur að besta svarið sé að gefa ríkisút-
varpinu frjálsari hendur. Með því að
gera það að sjálfstæðri stofnun losnar
sjónvarpið við þunglamalega stýiingu
stjórnvalda.
Áætlanir ríkisstjómarinnar mæta
andstöðu, bæði innan ríkisútvarpsins
og utan. Því er haldið fram að ef ríkis-
sjónvarpið eigi að keppa á sama
gmndvelli og erlendu stöðvamar þá
hætti það að sinna menningarhlut-
verki sínu. Dagskráin verði fyrst og
fremst söluvara af ódýrara taginu.
Gert er ráð fyrir að framtíð norska
ríkisútvarpsins ráðist á þessu ári.
Stúlkur
óánægðar
í foreldra-
húsum
Páí Vflhjálmssan, DV, Osló:
Mun meiri kröfur eru gerðar til
stúlkna sem búa í foreldrahúsum en
drengja. Ný norsk könnun sýnir að
stúlkur á aldrinum 20 til 29 ára líta
margar á vistina í foreldrahúsum sem
hreinasta fangelsi. Aftur á móti em
ungir menn á sama aldri yfirleitt án-
ægðir með lífið á heimili foreldranna.
Könnunin náði til ungs fólks á aldr-
inum 20 til 29 ára í Osló sem enn hafði
ekki stofnað eigið heimili. Konur á
þessum aldri þurfa oftast að borga
meira heim og vinna meira á heimilinu
og það þótt þær þéni minna að jafnaði
en karlar á sama aldri og í sömu að-
stöðu. Eftirlit foreldra með stúlkum
er einnig mun strangara en með ung-
um mönnum. Ef þær koma seint heim
á nóttunni byijar dagurinn eftir gjam-
an með yfirheyrslum.
Aðeins tólf prósent kvenna á aldrin-
um 20 til 29 ára, sem búa heima, eru
ánægðar með tilveruna. Meira en
helmingur karla á sama aldri er
ánægður með að búa í foreldrahúsum.
Að jafnaði flytja stúlkur 2 til 3 árum
fyrr að heiman en karlar. Er mun al-
gengara að stúlkur fari að heiman án
þess að stofha strax sitt eigið heimili
en að karlar geri það.
Samkvæmt könnuninni er það fyrst
og fremst efnahagur sem heldur ungu
fólki heima hjá mömmu og pabba.
Flest þeirra tvö hundruð og tuttugu
þúsund á aldrinum 20 til 29 ára, sem
búa i foreldrahúsum í Noregi, vilja
flytja að heiman strax og fjárráð leyfa.