Dagblaðið Vísir - DV - 02.03.1987, Blaðsíða 18

18
MÁNUDAGUR 2. MARS 1987.
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 500 kr.
Verð í lausasölu virka daga 50 kr. - Helgarblað 60 kr.
Lýðræði í prestskosningum
Frumvarp um afnám prestskosninga í núverandi
mynd er á leið gegnum Alþingi. Sex af sjö mönnum í
menntamálanefnd efri deildar mæla með samþykkt þess.
Þetta yrði mjög mikilvæg breyting, en ólíklegt, að hún
yrði til bóta.
I þessu stjórnarfrumvarpi er gert ráð fyrir, að einung-
is kjörmenn kjósi presta. Kjörmenn verða sóknarnefnd-
armenn í viðkomandi prestakalli, oftast fimm menn.
Ef umsækjandi er einn, telst val hans bindandi, hafi
hann hlotið tvo þriðj u atkvæða. Séu umsækjendur fleiri,
nægir helmingur atkvæða kjörmanna. Hafi enginn hlot-
ið helming greiddra atkvæða, skal valið endurtekið,
þannig að sá, sem fæst atkvæði hefur hlotið við fyrri
atkvæðagreiðslu, fellur úr. Frumvarpið gerir ráð fyrir
þeim möguleika, að komið geti til almennra kosninga
að kröfu kjósenda. Til þess þarf erfiða leið. Minnst fjórð-
ungur atkvæðisbærra sóknarbarna í prestakallinu þarf,
innan sjö daga frá því að niðurstöður vals kjörmanna
hafa verið kynntar, að óska þess skriflega, að almennar
prestskosningar fari fram. Þetta yrði óvinnandi vegur
í fjölmennum prestaköllum. 1 aðalatriðum er því með
breytingunni verið að svipta hinn almenna kjósanda
valdi sínu.
Ennfremur geta kjörmenn kallað prest eins og það
er orðað. Þrír fjórðu kjörmanna geta samþykkt að kalla
tiltekinn prest eða guðfræðikandidat án umsóknar. Þá
er embættið ekki auglýst. Slíkur prestur fær embættið
tímabundið en ekki lengur en til fjögurra ára í senn.
Frumvarp þetta hefur lengi verið í bígerð. Það var
samið af nefnd, sem skipuð var af Ólafi Jóhannessyni,
þáverandi kirkjumálaráðherra, í júlí 1977. Byggt er á
sömu hugmynd og meðal annars kom fram í frumvarpi
Kirkjuþings, sem fyrst var samþykkt 1972. Frumvarpið
kom fyrir Alþingi 1978-79 en hlaut ekki afgreiðslu. Um
málið er ágreiningur. Prestar munu flestir kjósa, að
prestskosningar verði afnumdar. Skoðanakönnun með-
al sóknarnefndarmanna og safnaðarfulltrúa leiddi í ljós,
að flestir vildu halda óbreyttu fyrirkomulagi eins og
það er nú. Almenningur hefur ekki verið spurður ráða.
Ólíklegt er, að hann vilji láta svipta sig valdinu.
Prestskosningar hafa áberandi kosti og galla. Kosn-
ing prests hefur oft á tíðum verið sótt með hörku af
stuðningsmönnum. Stundum grær seint um heilt eftir
slíka viðureign. Kosningabarátta kostar fyrirhöfn og
peninga. Þá hefur settur prestur, eða aðstoðarprestur,
sem fyrir er, forskot á þá, sem koma til nýir. Núverandi
fyrirkomulag prestskosninga hefur því ýmsa galla. En
veigamikil rök eru fyrir því, að ekki verði nú frá því
vikið.
Kirkjunnar menn hér á landi hafa að undanförnu
tekið afstöðu til pólitfskra mála fremur en áður. Þar
eru hin ýmsu mál, sem eru bitbein stjórnmálaflokka.
Þetta var einkum áberandi á síðasta ári. Kannski hníg-
ur þróunin í þessa átt. En taki prestar og aðrir kirkjunn-
ar menn slíka afstöðu á þingum sínum og í starfi er
ekki rétt að fjarlægja þá fólkinu.
Vald almennings má þá ekki minnka.
Því hníga rökin til þess, að almenningur í landinu,
söfnuðirnir, skuli áfram hafa valdið til að kjósa presta
í almennum kosningum. Ekki á að leggja grundvöll að
því, að fimm manna hópur velji menn til svo mikil-
vægra starfa. Frumvarpið miðar aftur á bak, að ólýð-
ræðislegra fyrirkomulagi.
Haukur Helgason.
Alexander
hlýðir
Blöndal
Alexander Stefánsson húsnæðis-
málaráðherra virðist ætla að halda
uppteknum hætti að beygja sig und-
ir vilja Halldórs Blöndal og íhaldsins
i húsnæðismálum. Þrátt fyrir sterka
vísbendingu um hrun húsnæðiskerf-
isins étur Alexander upp eftir
Blöndal: Reynsla verður að fást á
nýia húsnæðiskerfíð áður en nokkuð
er að gert og fresta verður að taka
á félagslega hluta íbúðakerfisins.
Niðurstaða þeirra er í stuttu máli
að fela vandann og blekkja kjósend-
ur fram yfir kosningar.
Það virðist því enn vera regla án
undantekningar í húsnæðismálum
að allt verði að fara í algjört öng-
þveiti áður en á vandanum er tekið.
Gagnrýnið ekki - vekið bjart- r
sýni
Ritstjóri Tímans og frambjóðandi :
Framsóknarflokksins á Reykjanesi ;
telur líka alla gagnrýni á nýja hús-
næðiskerfið ómaklega og það sé ,
ábyrgðarhluti og ekki þingmönnum
sæmandi að gagnrýna nýju lögin.
Slik vinnubrögð sýni ræfildóm og
málefnafátækt, er boðskapurinn. Og
áfram predikar Níels: Reynið frekar :
að vekja bjartsýni í hugum fólks um
nýju lögin. - Af hverju að skamma
húsnæðismálaráðherrann, klifar
hann og bendir á Ásmund, forseta
ASI, - skammið hann.
Þetta eru í hnotskurn rök þeirra
sem vilja berja höfðinu við steininn
og líta framhjá vandanum. í engu
hafa þeir hrakið fram komna gagn-
rýni á nýju húsnæðislögin. Hver
getur auðvitað metið fyrir sig hvort
er heiðarlegra - gegn betri vitund
að vekja vonir og bjartsýni hjá hús-
byggjendum og íbúðarkaupendum,
sem að óbreyttu ekki er hægt að
standa við - eða að reyna að afstýra
öngþveiti með því að taka af raunsæi
á þeim vanda sem við blasir.
Ráðherra staðfestir fjár-
magnsþörfina
Fram hefur komið að búast megi
við áframhaldandi verðhækkunum á
höfuðborgarsvæðinu en þegar liggur
fyrir að þriðjungur af 1.700 þús. kr.
láni forgangshópa - eða 600-700 þús-
und krónur - hefur á 5-6 mánuðum
horfið í miklar verðhækkanir á 3ja
til 4ra herbergja íbúðum. Það ásamt
miklum fjármagnsskorti og löngum
biðtíma er sennilega. vel til þess fall-
ið, samkvæmt predikun ritstjóra.
Tímans, að vekja bjartsýni í hugum
fólks.
Forsendur nýja húsnæðiskerfisins
byggðu á því að fyrstu tvö árin
myndu berast 3800 umsóknir hvort
árið um sig. Á Alþingi upplýsti ráð-
herra að á fyrstu 4 mánuðunum
hefðu borist 4260 umsóknir eða 460
fleiri en gert var ráð fyrir á heilu
ári. Ráðherrann upplýsti einnig að
meðallán væri um 1600 þúsund krón-
ur og búast mætti við 15% afföllum
umsókna sem ekki væru lánshæfar.
Þessar upplýsingar staðfesta að 1,5
milljarða vantar á þessu ári til að
standa við lánsloforð eingöngu
vegna umsókna sem bárust í sept-
ember til desember á sl. ári.
Vandanum vísað á næstu rík-
isstjórn
I febrúarmánuði höfðu frá gildis-
töku laganna - eða á 5-6 mánuðum
- borist um 5000 umsóknir. Ef gert
er ráð fyrir 15% afföllum af þeim
umsóknum hefur þegar verið ráð-
stafað 2,4 milljörðum af fjármagni
næstu ára aðeins vegna umsókna
sem bárust firnm fyrstu mánuðina.
Ef byggt er á varlegri áætlun um að
á öllu þessu ári berist 4500 umsóknir
eða 375 á mánuði samanborið við
1000 umsóknir á hverjum mánuði
fyrstu 5 mánuðina þarf samt að tvö-
falda fjármagn í húsnæðiskerfið á
næsta ári eða úr 4,4 milljörðum í um
8 milljarða króna. Allt stendur því
óhaggað sem sagt hefur verið um
flármagnsþörf. Biðtíma hefur heldur
ekki verið mótmælt en meðalbiðtími
var í desember sl. um 15 mánuðir
og stefnir í að verða á þriðja ár um
nk. áramót að öllu óbreyttu.
Að draga fram þessar staðreyndir
kalla Alexander og Tímaritstjórinn
árásir á nýju húsnæðislögin. Kjami
málsins er sá að Alexander Stefáns-
son og Halldór Blöndal vilja ekki
horfast i augu við staðreyndir en
Jóhanna
Sigurðardóttir
þingmaður fyrir
Alþýðuflokkinn
er á þessu ári aðeins 1000 milljónir
króna en var á sl. ári 1300 milljónir
króna. M.ö.o., 77% af fiármagni
Byggingarsjóðs ríkisins kemur frá
lífeyrissjóðunum. Það alvarlega er
þó að af 3,8-3,9 milljörðum af fjár-
magni lífeyrissjóða, sem renna eiga
í húsnæðiskerfið á þessu ári, fara
aðeins 400-500 milljónir í félagslegar
íbúðabyggingar. Er það ásættanleg
niðurstaða fyrir láglaunafélögin,
sem fjármagna stóran hlut af hús-
næðislánakerfinu, ef þeirra fólki er
í einhverjum mæli úthýst af því það
stendur ekki undir greiðslubyrði
lána? Er það ásættanleg niðurstaða
fyrir verkalýðsfélögin að þetta fólk
geti heldur ekki fengið aðgang að
félagslega kerfinu af þvi það er fjár-
hagslega svelt?
Er rétturinn á kostnað láglauna-
fólks?
Á sama tíma er fjármagn lífeyris-
sjóðanna gegnum húsnæðislána-
kerfið notað til að veita lán til þeirra
sem eiga fyrir stórar skuldlausar
eignir og vilja minnka við sig. Spyrja
má: er þessi réttur á kostnað lág-
launafólksins? Talið er að þessi
hópur geti verið 15% af heildinni
og geti tekið til sín um 500 milljónir
af ráðstöfunarfé byggingarsjóðsins.
Ef þessi hópur vill minnka við sig
er alveg sama þótt fólk fái nokkrar
milljónir á milli í reiðufé við íbúða-
skiptin. Það á engu að síður rétt á
niðurgreiddu lánsfé úr húsnæðis-
kerfinu að upphæð 1200 þúsund
krónur sem það getur haft af vænar
tekjur með því að ávaxta í hagstæð-
um skuldabréfum. Spyrja má: er það
rétt við þessar kringumstæður að
„Kjarni málsins er sá að Alexander Stef-
ánsson og Halldór Blöndal vilja ekki
horfast í augu við staðreyndir en vísa þess
í stað vandanum á næstu ríkisstjórn.“
vísa þess í stað vandanum á næstu
ríkisstjóm. Það sem fyrir liggur er
að ákvörðun verður að taka um
hvort mæta eigi útlánaþörf með sí-
fellt lengri biðtíma eða að auka
fjármagnið í húsnæðiskerfið til að
standa við loforð og fyrirheit sem
fólki var gefið í húsnæðismálum á
sl. ári.
Umhugsunarefni fyrir verkalýðs-
hreyfinguna
Ráðherra hefur upplýst að gera
megi ráð fyrir að 15%'umsókna séu
ekki lánshæf. Hve mikið er um það
að fólki sé úthýst úr almenna hús-
næðislánakerfinu á þeirri forsendu
að það standi ekki fjárhagslega und-
ir greiðslubyrði lána? Hvert á þetta
fólk að leita? Þetta em spumingar
sem félagsmálaráðherra hefur ekki
fengist til að svara. Ekki þýðir að
vísa þessu fólki á félagslega íbúða-
kerfið. Það er fjárhagslega svelt
vegna þess að talið var að nýju hús-
næðislögin myndu draga verulega
úr eftirspurn eftir félagslegu hús-
næði.
Annað er nú að koma í ljós. Það
er alvarlegt umhugsunarefni fyrir
verkalýðshreyfinguna þegar lífeyris-
sjóðimir halda Qárhagslega uppi
húsnæðiskerfinu. Á sama tíma og
stjórnvöld lofuðu auknum lánsrétti
og hagstæðum greiðslukjörum var
dregið úr ríkisframlaginu til hús-
næðismála. Það var þeirra skei-fur
til nýju húsnæðislaganna. Ríkis-
framlagið í Byggingarsjóð ríkisins
svelta félagslega kerfið og úthýsa
láglaunafólki meðan öðrum, sem
eiga skuldlausar eignir, stendur til
boða fjármagn lífeyrissjóðanna
gegnum húsnæðiskerfið til að
ávaxta í hagstæðum skuldabréfum?
Það er annars hlálegt ef húsnæðis-
kerfið er nú fært um að ráðstafa
hundruðum milljóna til skuldlausra
íbúðareigenda, sem eignuðust auð-
veldlega sitt húsnæði með hjálp
verðbólgu og óverðtryggðra lána, á
sama tíma og sérstök fyrirgreiðsla
til greiðsluerfiðleikahópanna, sem
byggðu á umliðnum árum, er stöðv-
uð vegna fjárskorts.
„Yfirhúsnæöismálaráöherra"
Við þessar aðstæður liggur líka
fyrir að 2500-3000 félagslegar íbúðir
vantar á næstu 5 árum. Og í áliti
milliþinganefndar, undirrituðu m.a.
af Halldóri Blöndal, kemur fram að
eftirspurn eftir félagslegum íbúðum
er langt umfram það fjármagn sem
er til ráðstöfunar. Þetta eru stað-
reyndimar sem við blasa.
En boðskapur Halldórs Blöndal
„yfirhúsnæðismálaráðherra" er: -
Fáum reynslu af nýja húsnæðiskerf-
inu og látum félagslegar íbúðabygg-
ingar bíða. - Já, ráðherra, segir
Alexander og hlýðir að vanda. Og
ritstjóri Tímans predikar án afláts:
Gagnrýnið ekki - vekið bjartsýni í
hugum fólks um nýju lögin.
Jóhanna Sigurðardóttir.