Dagblaðið Vísir - DV - 20.05.1987, Qupperneq 10

10
MIÐVIKUDAGUR 20. MAÍ 1987.
Utlönd
Umsjón: Halldór K. Valdimarsson
Verðum að útiýma
ótta og vantrausti
„Sovétríkin hafa góðar og gildar
sögulegar ástæður til þess að van-
treysta Vesturlöndum rétt eins og
við höfum góðar sögulegar ástæður
til þess að treysta þeim ekki. Við
verðum að vinna að því að eyða
þessum ótta og vantrausti og mér
virðist við stefha í þá áttina nú,“
sagði Nicholas Ruwe, sendiherra
Bandaríkjanna, í samtali við DV.
Sendiherrann var beðinn um að
svara nokkrum spumingum varð-
andi afvopnunarmál, það sem er að
gerast í þeim um þessar mundir og
stefhu ríkisstjómar Bandaríkjanna
í því er tengist alvopnun. Fara
spumingar blaðsins og viðbrögð
sendiherrans hér á eftir.
Alltaf sama stefnan
- Hver er í stuttu máli afstaða ríkis-
stjómar yðar til þess sem nú er til
umræðu í afvopnunarmálum, þar
með taldar þær tillögur sem nú liggja
fyTÍr?
„í eins fáum orðum og mögulegt
er má segja að afstaða ríkisstjórnar
Bandaríkjanna sé hin sama og hún
hefur alltaf verið. Ef lýsa ætti af-
stöðu okkar og bandamanna okkar
með einu orði væri líklega best að
nota það að hún er sjálfri sér sam-
kvæm. í víðasta skilningi er gmnd-
vallarmarkmið okkar að veija frelsi
okkar og frelsi bandamanna okkar
og að draga úr hættunni á styrjöld,
einkum og sér í lagi kjamorkustyij-
öld.
Ég tel ekki að ég ætti að ræða um
einstakar tillögur þar sem ég vil
ekki ætla samningamönnum okkar
neitt fyrirfram. Ég tel þó óhætt að
segja að allar þessar tillögur og ráð-
stefnur miða að því að ná grundvall-
aimarkmiði okkar, sem er, eins og
ég sagði, að varðveita frelsi okkar
og á sama tíma draga úr stríðs-
hættu.“
Varnarveldi
Gætuð þér lýst stuttlega heim-
spekilegum, stjómmálalegum og
siðfræðilegum grunni stefnu ríkis-
stjórnar yðar?
„Ég vil byrja á því að leggja
áherslu á það sem við verðum alltaf
að hafa í huga, að Bandaríkin em
vamarveldi sem barist hefúr í tveim
heimsstyrjöldum til þess að verja
frelsi sitt og mannréttindi og frelsi
annarra. Eftir síðari heimsstyijöld-
ina sameinuðumst við Islandi og
öðrum þjóðum í stofnun Atlantshafs-
bandalagsins, varnarbandalags.
Vamarstefna Bandaríkjanna og
bandamanna okkar í NATO hefur
falist í því að hafa nægan styrk til
að sannfæra alla hugsanlega árásar-
aðila um að það svari ekki kostnaði
að ráðast á okkur. Bandaríkin höfðu
afgerandi forystu í kjamorkuvíg-
búnaði um nær fjörutíu ára skeið.
Þetta tímabil sýnir að þegar vamar-
veldi hefur forskot í kjamorkujafn-
væginu getur hin fijálsa veröld
gengið óttalaust til svefhs á hverju
kvöldi eins og Winston Churchill
benti réttilega á.
Við sækjumst eftir friði og vildum
gjama geta sinnt daglegum störfum •
okkar og lífi án þess að helga stórum
hluta athafna okkar því að veija
okkur. Eins og Truman forseti sagði
árið 1946: Friðurinn verður að byggj-
ast á valdi sem stefnir að hinu góða.
Réttlæti, góðvilji og góð verk eru
ekki nóg.“
„Að mínu mati hafa efnahagsleg
atriði einna minnst áhrif á afstöðu
ríkisstjómar Bandaríkjanna. Eld-
flaugamar em þegar þama og það
hvort þær verða þar áfram eða
hverfa á^brott hefur engin afgerandi
áhrif á efnahagslíf okkar.
Eins og flestir vita líklega em
kjamorkuvopn meðal ódýrustu
vopna, að minnsta kosti í fram-
leiðslu. Þótt þið viljið ekki fá beinar
tölur í þeim efnum tel ég mikilvægt
að geta þess að Bandaríkin veija
aðeins um fiórum prósentum, eða
mjög litlum hluta þjóðarframleiðslu
sinnar, til stragetískra vopna. Til
þess að hafa einhver áhrif á efha-
hagslíf okkar þyrfti þvi að leggja
niður öll slík vopn og vopnakerfi.
Hefðbundin vopn og herir em til
mikilla muna dýrari eins og banda-
menn okkar em að komast að raun
um nú þegar einhvers konar samn-
ingar um kjamorkuvopn virðast
mögulegir.
Þar sem framleiðsla og viðhald
kjamorkuvigbúnaðar er svona lítil
byrði fyrir þjóðfélag okkar gætu
samningar um samdrátt á því sviði
í raun haft neikvæð efnahagsleg
áhrif. Við og bandamenn okkar gæt-
um þurft að veija meira fjármagni
til þess að byggja upp hefðbundna
heri okkar til þess að nálgast þann
styrk sem Sovétmenn og Varsjár-
bandalagsríki hafa á því sviði."
Tvö andstæð kerfi
- Að slepptum hefðbundnum nei-
kvæðum athugasemdum og fullyrð-
ingum, sem ganga á milli aðila í
afvopnunarviðræðum, hverjir em
helstu erfiðleikar sem samninga-
menn ríkisstjómar yðar standa
frammi fyrir í samskiptum sínum við
þá sem við er samið?
„Ég hef ekki tekið sjálfur þátt í
samningaviðræðunum en get þó
svarað þessu almennt.
Við erum fulltrúar tveggja and-
stæðra kerfa. Þeirra kerfi er lokað
og býður ekki upp á mikla innri
umræðu um málin, ákvarðanir em
teknar af fáum útvöldum. Okkar
kerfi er opið, umræðan er stanslaus
og endalaus. Að auki erum við að-
eins eitt af sextán ríkjum í Atlants-
hafsbandalaginu og þótt við höfum
töluverð áhrif þar verðum við alltaf
að ráðfæra okkur við bandalagsríki
okkar áður en við grípum til ein-
hverra aðgerða eða göngum til
samninga.
Sovétríkin hafa góðar og gildar
sögulegar ástæður til þess að van-
treysta Vesturlöndum rétt eins og
við höfúm góðar sögulegar ástæður
til þess að treysta þeim ekki. f þeim
efnum má minna á innrás Sovét-
manna í Afganistan sem var áfall
fyrir allan hinn fijálsa heim. Á þeim
tímum þegar við höfðum aðeins
hefðbundinn vígbúnað var þetta
ekki alvarlegt vandamál. En eftir því
sem hættan á gjöreyðingu hefur vax-
ið höfum við þurft að leggja harðar
að okkur við að eyða þessum gagn-
kvæma ótta og vantrausti. Úr
áhorfendasæti mínu hér i Reykjavík
virðist mér von til þess að við stefn-
um nú í þá átt. Það verður ekki
auðvelt verk en eins og Reagan for-
seti hefur ítrekað sagt: „Kjamorku-
styrjöld vinnur enginn og það má
aldrei há hana.“ Við höfum ástæðu
til að ætla að Sovétmenn séu sama
sinnis og það eitt gefur von um fram-
tíðina."
Nicholas Ruwe, sendiherra Bandaríkjanna á Islandi.
Með tilliti til raunveruleika al-
þjóða stjómmála, hversu reiðubúin
er stjóm yðar til tilslakana í yfir-
standandi viðræðum og á hvaða
sviðum er sveigjanleiki mögulegur?
„Það er alltaf rými til tilslakana
milli aðila sem ganga af heilum hug
til verks. Hveijar þær tilslakanir eru
tel ég á verksviði samningamanna
okkar að skilgreina."
- Á hvem veg myndu afvopnunar-
tillögur þær sem nú em ræddar, ef
þær komast í samkomulagsform,
verða til þess að slaka á spennu í
heiminum og draga úr hættu á
kjamorkustyijöld eða hefðbundnum
átökum milli stórveldanna?
„Þetta er allt of flókin spuming
til að svara henni í fáeinum orðum.
Persónuleg skoðun mín er sú að
hvaðeina sem eykur traust og trúnað
milli tveggja aðila dragi úr hættunni
á átökum, kjamorkuátökum og öðr-
um.“
Efnahagsmál ekki atriði
- Að hve miklu leyti hafa efnahags-
leg atriði áhrif á vilja ríkisstjómar
yðar til þess að ganga nú til samn-
inga um samdrátt í skammdrægum
og meðaldrægum kjamavopnum í
Evrópu?