Dagblaðið Vísir - DV - 08.10.1987, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 8. OKTÓBER 1987.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJOLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 600 kr.
Verð I lausasölu virka daga 60 kr. - Helgarblað 75 kr.
Sparisjóðirnir næst?
Útvegsbankamálið birtist sí og æ í nýjum myndum.
Nú virðist sýnt, að ekki gengur upp sú hugmynd við-
skiptaráðherra, að Sambandið og þrjátíu og þremenn-
ingarnir skipti með sér eigninni. Helmingaskiptareglan
nær því ekki fram að ganga í þessu tilviki. Of hart er
barizt til þess að forystumenn í Framsóknarflokki og
Sjálfstæðisflokki eignist bankann í sameiningu, svo sem
tU helminga hvor aðili. Jón Sigurðsson viðskiptaráð-
herra var því svartsýnn á sölu bankans í viðtali við DV
í gær. En fleiri kostir koma til, þótt einhver bið verði
kannski á.
Sem kunnugt er varð Sambandið fyrst til að gera til-
boð í bankann, öllum að óvörum. Margir halda því fram,
að tilboðið hafi í alla staði verið fullgilt og að því hefði
þá þegar átt að ganga. En ríkisstjórnin ræður, einkum
Sjálfstæðisflokkurinn, sem hefur forsætisráðherra og
er stærsti flokkurinn. Taka verður undir það sjónarmið
sjálfstæðismanna, að lakara hefði orðið, ef SÍS hefði enn
stórlega fært út veldi sitt. Sambandið hefur oft á tíðum
reynzt afturhaldsafl. Eign á Útvegsbankanum hefði orð-
ið mikill akkur til styrktar SÍS. En viðskiptaráðherra
hafði fyrirvara á viðtökum við tilboði Sambandsins, og
aðrir komu til. Safnaðist þá lið, sem stundum kallast
KR-ingar eftir Kristjáni Ragnarssyni, og gerði tilboð.
Sjálfstæðismenn hótuðu stjórnarslitum, ef Sambandið
fengi bankann. Þessa sögu þekkja menn. En hvað átti
viðskiptaráðherra að gera? Átti hann að kalla yfir sig
stjórnarslit nokkurra mánaða ríkisstjórnar vegna þess
að hann léti Sambandið fá bankann? Þeir sem nú gagn-
rýna ráðherra hljóta að viðurkenna, að stjórnarslit
vegna málsins í sumarlok hefðu verið mistök. Því gerði
Jón Sigurðsson ekki neitt.
Og hvað gerir hann nú, þegar málsaðilar vilja ekki
sameinast um bankann? Vissulega væri það einn versti
kosturinn að halda honum gangandi til lengdar sem
banka, sem í raun er ríkisbanki, þótt kallist hlutafélag.
Betri kostur væri að leggja bankann niður; fækka ríkis-
bönkum. En viðskiptaráðherra vill enn leita. Ýmsir
hafa komizt í umræðuna um eign á bankanum, nú síð-
ast sparisjóðirnir.
Sparisjóðirnir 38 eru sameinaðir ekkert smáræðisafl
í landinu. Sameinaðir gætu þeir verið þriðji stærsti
bankinn. Þá er til að taka, að mjög margir þeirra hafa
staðið sig vel, einkum í Reykjavík. Sá kostur, að spari-
sjóðir eignist Útvegsbankann, kannski með öðrum, er
einn hinn bezti, og mættu eigendur sparisjóða huga að
því. Þá yrði eign nægilega dreifð, og til kæmu aðilar,
sem ekki væru allir brenndir sama marki.
Enn er að nefna hugmyndina um, að starfsfólk og
viðskiptavinir bankans kaupi hann. Þetta er gott, svo
langt sem það nær. En starfsfólk bankans liggur ekki á
fúlgum. Hugmyndin gæti þó orðið þáttur í því, að bank-
inn yrði í eigu fjölmargra, sem æskilegast væri.
Þarna gætu því komið til allmargir aðilar, sem ekki
heyrðu undir helmingaskiptareglu framsóknar- og sjálf-
stæðismanna.
Almenningshlutafélög munu verða æ fleiri bæði hér
og annars staðar. Æskilegt er, að starfsfólk eignist hluti
í fyrirtækjum sínum og fái aðgang að stjórn.
Við bíðum þess, að Jón Sigurðsson komist úr
ógöngum sínum. Margir kynnu að vilja eignast bank-
ann, eftir það sem á undan er gengið, og gæti hann því
orðið einhvers konar almenningshlutafélag.
Haukur Helgason.
heiminum eru starfandi mörg samtök sem vinna að náttúruvernd. Með þessu fólki eigum við samleið."
Kaninn, hvalveiðar
og náttúruvernd
Mannkynið stendur í dag frammi
fyrir margri hættu. Þar má nefna
mengun úthafa og andrúmslofts með
eiturefnum. Sérstaklega er úrgangur
kjamokruvera hættuiegur og geisla-
virkni í hafi og lofti getur komist á
óvi*' áðanlegt stig, þannig að öllu lífi
sé stefnt í voða, bæði manna og dýra.
Við lifum á fisksölu og fiskurinn
hættir aö vera góð söluvara ef meng-
un hafanna kemst á hátt stig.
Raunar er fiskur orðinn mengaður
við strendur Evrópu og svo getur
farið að hann verði ekki lengur hæf-
ur til manneldis og er raunar stutt
í það með sama áframhaldi.
Náttúruvernd
í heiminum eru starfandi mörg
samtök sem vinna að náttúruvemd.
Með þessu fólki eigum við samleið.
Það berst fyrir okkar hagsmunum
þegar mótmælt er tæmingu eitur-
efna í sjó og andrúmsloft og þannig
má lengj telja. Við eigum aö bjóða
sem flestum leiðtogum úr þessum
hópum hingað til lands og viö eigum
að styðja þessa baráttu með öllum
tiltækum ráðum. Þetta er okkar
stríð, sérstaklega þegar til lengri
tíma er htið.
Hvalamálið
Við höfum lent í því slysi að vís-
indaveiðar okkar á hvölum hafa
stofnað góðu sambandi við náttúm-
vemdarmenn í nokkra hættu. Viö
þurfum að auka rannsóknir á lífríki
sjávar, en þar gegna hvalir og lífs-
hættir þeirra stóm hlutverki. Þetta
þarf þó að gera án þess að lenda í
deilum við náttúmvemdarmenn
sem við eigum að standa með. Í því
samkomulagi, sem gert hefur verið
við Bandaríkjamenn, virðist stefnt í
þessa átt en ekki liggur enn ljóst
fyrir að okkur muni takast að sneiða
alveg hjá frekari deilum í hvalamál-
inu. Þar er mörgum spumingum
ósvarað. í þessari deilu em miklar
tilfinningar og þær hafa hingað til
ekki látið undan rökum. Rök og til-
finningar eiga sjaldan samleið.
Bandaríkjamenn
í hvalamálinu era Bandaríkin í
brennidepli. Þau hafa sjálf valið sér
þá stöðu aö gerast trúarlegir kross-
farar til vemdar hvalastofnum sem
margir hafa verið ofveiddir og em
víða í verulegri hættu fyrir þröngum
gróðahagsmunum veiðimanna.
Þetta ber að lofa og vonandi kemur
á eftir krossferð gegn mengun and-
rúmslofts og úthafa samfara fækkun
Kjallarinn
Lúðvík Gizurarson
hæstaréttarlögmaður
og eyðileggingu kjamorkuvopna.
Þannig má lengi telja.
Samskipti við ísland
Samkvæmt niðurstöðum skoðana-
kannana hafa vinsældir Bandaríkja-
manna hér á landi minnkaö. Færri
og færri sfyðja dvöl Vamarliðsins.
Þetta virðist hafa eðlilegar orsakir.
Stutt er síðan miklar ádeilur vora í
dagblöðum á Bandaríkjamenn fyrir
að flytja vörur með eigin skipum til
Vamariiðsins. Var þá látið undan
íslendingum. Síðan er alit hljótt mn
þessi flutningamál. Vinsældir
Bandaríkjamanna hefðu ekki beðið
hnekki, ef hægt hefði verið að leysa
þessi fragtmál með hljóðlátari hætti,
t.d. gegnum sendiráð okkar og
þeirra. Sama má raunar segja um
hvalamáliö. Varla þarf allan þennan
hávaða til að koma sér saman um
hæfiiega friðun hvala, samfara því
að rannsóknum á hvölum er haldiö
áfram. Þama þurfa aðilar að fara
með meiri gát og hógværð, bæði við
og Bandaríkjamenn. Vinsældir
Bandaríkj amanna hér á landi era í
hættu, en við megum ekki gleyma
því að það sama gildir um álit al-
mennings í Bandaríkjunum á okkur.
Þar geta markaðshagsmunir okkar
lent í vamarstöðu.
Aukið samstarf
Með samkomulagi í hvalamálinu
er ætlunin að auka samstarf íslands
og Bandaríkjanna á vettvangi Hval-
veiðiráðsins. Þetta era góð tíðindi,
en dugar þetta til aö leysa máiið?
Um það sker framtíðin úr. En fyrst
fariö er að ræða um aukið samstarf
má koma hér með hugmynd, sem
raunar er ekki ný, en í henni felst
að Bandaríkjamenn veiti okkur ein-
hverja efnahagsaðstoð. Þetta hefur
verið rætt gegnum árin, en nú er
lagt tíl að Bandaríkjamenn láti okk-
ur í té án endurgjalds vörur af
umframbirgðum sínum, svokölluð-
um „surplus“ en þar er um land-
búnaðarvörur að ræða. Þetta er
fóðurbætir, hveiti, tóbak o.s.frv.
Andvirði þeirra yrði svo notað af
okkur til náttúruvemdar og nátt-
úrurannsókna. Undir þaö má fella
landgræðslu, skógrækt, hvalarann-
sóknir ásamt baráttu gegn mengun
og ofveiði.
Niðurlag
Við lifum í einum stórum heimi
sem verður minni dag frá degi. Allt
er að verða sameign allra þjóða,
bæði gæfa og ógæfa heimsins. í því
ljósi verður að skoða hvalveiðar sem
á táknrænan hátt hafa verið gerðar
að dæmi um sameign allra þjóða á
örlögum jarðarinnar. Við eigum að
hætta öllum deilum um þetta efni
sjálffa okkar vegna. Um leið gætu
Bandaríkin lægt öldumar með því
að sfyðja okkur til náttúravemdar
með fiárhagsveldi sínu. Vonandi lif-
um við t.d. þann dag að ný Náttúra-
fræðistofhun rís við Háskólann. Og
væri þá ekki vel til fallið í Ijósi lið-
inna atburða að veija henni að nafni
heiti á hval. Við skulum segja Slétt-
bakur.
Lúðvík Gizurason
„Vinsældir Bandaríkjamanna hér á
landi eru í hættu, en við megum ekki
gleyma því að það sama gildir um álit
almennings í Bandaríkjunum á okkur.“