Dagblaðið Vísir - DV - 18.05.1988, Side 15

MIÐVIKUDAGUR 18. MAÍ 1988.
15
Jafhréttismál til lykta leitt
„Alþingismaðurinn Guðrún Helgadótt-
ir á miklar þakkir skildar fyrir skyn-
samlega afstöðu til bjórmálsins á Al-
þingi og hispurslaus og einarðleg skrif
um þessi mál 1 f]ölmiðlum.“
Undanfarin ár hefur mjög borið á
alls konar jafnréttisbaráttumálum
í fjölmiðlum. Jafnrétti kynjanna,
jafnrétti í launum og jafnrétti í
byggð landsins. Aðfaranótt þriðju-
dags tók Alþingi af skarið í miklu
jafnréttismáli er það samþykkti
bjórfrumvarpið. Þetta er ósvikið
jafnréttismál þar sem landsmönn-
um hefur mjög verið mismunað um
kaup á bjór um langt árabil.
Flugmenn, farmenn og ferða-
menn hafa haft rétt til þess að
kaupa áfengan bjór og neyta hans
en þeir sem ekki hafa tök á því að
fara til útlanda hafa ekki notiö
sama réttar nema með því að kaupa
bjór á uppsprengdu verði af far-
mönnum sem komið hafa með bjór
til landsins, löglega eða ólöglega.
Batnandi ástand
Ég er sjálfur ekki bjórmaður en
neyti hans þó stundum á ferðalög-
um erlendis og kaupi jafnan minn
skammt þegar ég kem til landsins.
Ég vil endilega að allir landsmenn
hafi þennan rétt, hvort sem þeir
nýta hann eða ekki.
Ég hef búið um árabil í landi þar
sem bjórsala og drykkja var fijáls.
Ég varð þess var að sumir félaga
minna drukku aðeins bjór þegar
við fórum út að skemmta okkur og
ég spurði þá hvers vegna þeir
drykkju aðeins bjór þar sem vín
og brenndir drylckir voru lítið dýr-
ari. Svarið sem ég fékk frá sumum
þeirra var þetta: „Þegar ég drekk
bjór þá finn ég fyrir áhrifum eins
og þú sem drekkur viskí en ég verð
aldrei æstur eða uppivöðslusamur
af bjórnum en á það til ef ég drekk
sterka drykki."
Þótt það sé hugsanlegt að heild-
Kjallariim
Þórarinn Reykdal
fyrrv. deildarstjóri
aráfengismagn eigi eftir að aukast
eitthvað, að minnsta kosti fyrst í
stað, við tilkomu bjórsins þá held
ég að drykkjumenning okkar ís-
lendinga eigi eftir að batna með til-
komu bjórsins. Ég hef ekki trú á
því að bjórinn auki drykkju ungl-
inga þar sem mun auðveldara er
fyrir þá að laumast með pela af ein-
hveiju sterkju en bjór í stórum stíl.
Skynsamleg afstaða
Það er annað jafnréttismál óleyst
í sambandi við áfengislöggjöfina.
Þar á ég við mjög svo misjafna að-
stöðu sem landsmenn eiga við að
búa til þess að kaupa þessa vinsælu
vöru sem áfengi tvímælalaust er.
Frú Guðrún Helgadóttir alþingis-
maður gerði þessu máh góð skil í
ágætri grein í DV1. febrúar síðast-
hðinn undir fyrirsögninni: „Sala
áfengra drykkja - vit eða vitleysa."
Alþingismaðurinn Guðrún Helga-
dóttir á miklar þakkir skhdar fyrir
skynsamlega afstöðu til bjórmáls-
ins á Alþingi og hispurslaus og ein-
arðleg skrif um þessi mál í fjölmiðl-
um.
Nú strax, daginn eftir að bjór-
frumvarpið hefur verið samþykkt
á Alþingi, eru menn farnir að velta
vöngum yfir dreifingarvandamál-
inu. Ég heyrði ekki betur en að for-
stjóri ÁTVR segði í sjónvarpsfrétt-
um að áætluð bjórsala væri flórfalt
það magn af víni og brenndum
drykkjum sem ÁTVR seldi nú og
myndi það hafa í fór með sér kostn-
aðarsamar breytingar á þeim útsöl-
um sem nú eru til staðar. Og þegar
hefur veriö nefnt að hugsanlega
veröi bjórafgreiðslan að fara fram
í sérstökum vöruhúsum.
Kaupfélögin sjái
um bjórsölu
Það er ljóst að vegna hinna fáu
útsölustaöa ÁTVR muni enn auk-
ast misræmið th áfengiskaupa
fólksins úti á landsbyggðinni. Ofan
á hátt bjórverð, sem þegar er farð
að tala um, kemur hár póstflutn-
ingskostnaður fyrir fólk úti á landi.
Nú er það svo að í öðrum löndum
eru bjór og jafnvel borðvín seld í
matvöruverslunum. Ekki vh ég
leggja th að shkt verði gert hér í
öllum matvöruverslunum en þar
sem samvinnumenn telja kaup-
félögin þjónustufyrirtæki lands-
byggðarinnar þá vil ég leggja th að
utan höfuðborgarsvæðisins og
hinna stærstu þéttbýhskjarna
verði kaupfélögunum fengið það
hlutverk að sjá um bjórsölu í um-
boðssölu, að sjálfsögðu undir sér-
stöku eftirhti. Ríkissjóður myndi
fá sínar tekjur en spara sér mikil
flárfestingarútgjöld í nýjum út-
sölustöðum og/eða stórum flota
flutningabha sem nefnt hefur verið
sem dreifingarmöguleiki.
Samþykkt bjórfrumvarpsins er
mikið jafnréttismál en alhr lands-
menn ættu að hafa sem jafnasta
aðstöðu th áfengiskaupa. Þetta
misrétti ýtir að sjálfsögðu undir þá
þróun sem nú er rædd svo mjög,
þ.e. fólksflutninga af iandsbyggð-
inni'th suðvesturhoms landsins.
Þórarinn Reykdal.
Þjóðarbölið - Ranglát tekjuskipting
Þá er hið háa Alþingi rétt aö ljúka
störfum eða er það kannski hitt að
senda eigi þingið heim og leggja
þingræðið til hliðar? Víst mun
margt misjafnt hafa á daga þess
drifið þó að ég kunni þar htt frá
að segja, langar jafnvel htið um
störf þess að vita þó að þar sé vissu-
lega margt ágætt fólk sem vill koma
fram góðum málum. En er það ekki
rétt með farið að flestöli góð mál séu
drepin í fæðingunni en hin séu það
sem upp úr stendur? Ríkisstjóm
Þorsteins Pálssonar hefur líka næg-
an þingstyrk th að koma málum
sínum fram þótt ekki þyki ahtaf
friðvænlegt á stjórnarheimilinu.
Svona rétt sem snöggvast mætti
hta á þau mál sem mesta háreysti
hafa vakið.
Vestfjarðafárið
Þingstörfin hófust á landsbyggð-
arvandamálum, eins og vænta
mátti. Nú var það sláturfé bænda
á Vestflörðum sem uppþotinu olli.
Einu sláturhúsi hafði verið lokað
vegna þess að það dæmdist í al-
gjöru lágmarki að öllu leyti. En
shku undu bændur þar vestra iha
og hafði yfirdýralæknir óþyrmi-
lega fengið að finna fyrir því. Var
sá atgangur bæði harður og strang-
ur.
Þetta hrikalega vandamál báru
svo þingmenn Vestflarða með sér
inn á Alþingi og sýndu umbjóðend-
um sínum að þeir töldu meira máli
skipta að þeir fengju að slátra fénu
sínu þar sem það bakaði þeim sem
minnsta fyrirhöfn heldur en hitt
hvort framleiðsluvara þeirra stæð-
ist heilbrigðiskröfur og væri
hættulaus fyrir neytendur.
Það kæmi líka að litlum notum
fyrir byggðarlagið að hafa flórfald-
an atkvæðisrétt ef sendisveinar
þess á Alþingi byggju ekki að sama
skapi yfir kynngimagnaöri vest-
fiarðaorku og gætu beitt henni af
kunnáttusemi.
Hamagangur á Hóli
Þá bar Útvegsbankann enn á
góma í sölum Alþingis og hafði
KjaUarinn
Aðalheiður
Jónsdóttir
verslunarmaður
meistari Jón eða Jónarnir boðið
hann til sölu og bauðst SÍS góð-
fúslega til að hirða bankann fyrir
tilskhið gjald. En þá varð nú heldur
en ekki hamagangur á Hóli og upp
risu á afturfæturna 32, eða hvað
það nú var, fiármagnseigendur sem
töldu sig eiga allan rétt á bankan-
um, höföu aðeins beðið færis og
ætiuðu að hirða heha galleríið þeg-
ar það hefði sannast að enginn
hefði áhuga.
En nú fór í verra því að í ljós kom
að bankinn var orðinn blýfastur
við viðskiptaráðherra og hvernig
sem hinir flölkunnugu flármagns-
eigendur og auðhringsoddvitar
toguðu og toguðu urðu þeir að bíta
í þaö súra epli að bankinn, sem
orðinn var reynslunni ríkari um
dagana, haggaöist ekki.
Hverjir eiga SIS?
Sagt er að þijú kaupfélög hafi
stofnað SÍS. Nú þegar eitt þeirra
er gjaldþrota hefði mátt ætla að það
ætti hauk í horni þar sem Sam-
bandið er. En þá kemur í ljós að
svo er ekki. Þar á það öldungis
ekki neitt og aldehis ekki í verka-
hring Sambandsins að reisa hinn
fahna við.
En hverjir eiga þá auðhringinn
ef stofnendurnir eiga þar ekkert?
Eru það topparnir sem tróna hæst
og kannski Framsóknarflokkur-
inn? Voru ekki samvinnufélögin
upphaflega stofnuð th að hamla
gegn of háu vöruverði, þjóna hags-
munum bænda og jafnvel verka-
lýðsins á möhnni? Og var ekki SÍS
stofnað til að vera oddviti slíkrar
hugsjónar og skapa möguleika th
að hrinda henni í framkvæmd?
Nei, annars, auðvitað er þetta
bara rugl. SÍS hefur annars konar
köhun, sjálfstæða og óháða þjóð-
félagsumbótum. Fjármagns- og fyr-
irtækjasöfnun er mergurinn máls-
ins. Því stendur SÍS líka eins og
klettur í hafinu, rétt eins og Fram-
sóknarflokkurinn. Enda munu
bæði fyrirbærin greinar á sama
meiði og áhka mikið á skjön við
upphaf sitt. Margt hefir hka drifið
á dagana á langri leið, svo sem
hemám og hermang, sem hvorug-
an þennan kynlega kvist hefur látið
ósnortinn, eins og eflaust margir
vita.
Verkalýðsbarátta
á brauðfótum
Undanfarandi vikur hafa kjara-
dehur og verkfóll sett sinn svip á
velferðarþjóðfélagið. Verkalýðs-
foringjar, sem komist höfðu upp
með það árum saman að semja um
laun fyrir sína umbjóðendur, sem
bæði þeir og atvinnurekendur
sögðu að enginn gæti lifað af, urðu
nú aht í einu reynslunni ríkari
stóðu og göptu eins og þorskar á
þurru landi. Fólkið var reyndar
farið að taka til sinna ráða og feha
kjarasamningana þeirra.
En því miöur dugði það skammt.
Litlar kjarabætur fengust, þrátt
fyrir allt. Þannig höfðu flugumenn
í verkalýðsfélögunum búið um
hnútana.
Þegar verkalýðsforingjar hugsa
og tala nákvæmlega eins og at-
vinnurekendur getur niðurlæging
verkalýðsbaráttunnar vart meiri
orðið. Þeir gefa yfirlýsingar um það
áður en þeir setjast að samninga-
borði að óhugsandi sé að ná sam-
komulagi um þau laun sem farið
er fram á, þó að þeir viðurkenni
að enginn geti lifað af lægri laun-
um. Þvhikt siöleysi. En við hverju
má ekki launafólk búast þegar það
velur sér slíka foringja?
Getur það farið saman að vera
formaður verkalýðsfélags og harð-
línumaður í Sjálfstæðisflokknum,
hafa þar margfaldara hagsmuna aö
gæta og vera forseti borgarstjórn-
ar? Það sýnist reyndar allt of
ruglað og ótrúlegt til aö vera satt
að svona dæmi séu th. En samt, því
miður, þau eru th. Og hvers vegna
eru þau th? Jú, af þeirri einfoldu
ástæðu að stéttarvitund þeirra sem
þræla fyrir daglegu brauði er löngu
glötuð. Þó að ég taki þetta dæmi
hér, þar sem það er nærtækast, er
það engan veginn mín meining að
formaður VR sé eini verkalýðs-
foringinn sem brugðist hefur um-
bjóðendum sínum. Þeir eru því
miður óteljandi. En mér skhst að
staða hans í Sjálfstæðisflokknum
og í borgarstjóm ætti að nægja th
að dæma hann úr leik sem slíkan.
Kannski hafa samt félagar í VR
orðið stoltir af foringja sínum þegar
hann var kominn í sjálfheldu í borg-
arstjóm vegna yfirlýsinga um að
hann styddi tihögu minnihlutans
um 42.000 kr. lágmarkslaun. Þegar
andúðin gegn kjarasamningnum
haíði gert hann svo skelkaðan að
hann vissi ekki hvað hann gerði og
gleymdi því að stundum getur
reynst erfitt að bera kápuna á báð-
um öxlum án þess að verða sannur
að sök. En þegar neyðin er stærst
er oft hjálpin næst. Blessaður, elsku
borgarstjórinn bjargaði reyndar
vini sínum og flokksbróður út úr
flækjunni með einhhða aðgerðum
eins og hans var von og visa.
Og þó að forseti borgarstjórnar
yrði aö viðurkenna að allt er hann
hefði sagt væri bjánaskapur og
ómerkhegt bull manns sem mis-
skildi stöðu sína - ekkert mál.
Launaréttlæti Sambandsins!
Ýmislegt athyglisvert kom fram
í þessari kjaradeilu. - Fjölmörg fyr-
irtæki sömdu við sitt fólk um 42.000
kr. lágmarkslaun. Þá hefði sýnst
gott tækifæri fyrir SÍS stórveldið,
ef þaö hefði vhjaö kjarajöfnun eða
bætt þjóðfélag, að fylgja þessari
stefnu. Nei, þar á bæ vita menn
alveg hvemig þeir eiga að hegða
sér í kjaradehum og mynda því
órjúfanlega samstöðu með VSÍ. Áli-
ir þekkja að sjálfsögðu launarétt-
læti Sambandsins. 32.000 kr. mán-
aðarlaunin, sem ekki mega hækka,
og hins vegar laun frábæra for-
stjórans, sem eru 1.200.000 kr. á
mánuði.
Hvernig dirfast ráðamenn SÍS aö
bjóða þjóðinni að horfa upp á svona
svínarí? Eru þeir orðnir svo sam-
grónir spillingunni að þeir geri sér
enga grein fyrir hvar þeir standa?
Spilhng á spillingu ofan skreyta
innviði þessa fyrirtækis, þaö er al-
veg ljóst, þó aö vafalaust sé þar af
miklu meiru aö taka en komið hef-
ir fram í dagsins ljós.
Ekki veit ég hvern hug fiöldinn
ber th þessa stórveldis í íslensku
samfélagi. Hitt veit ég að ég ht á
það sem skrímsh, gróðrarstíu sphl-
ingar og blygðunarlauss ranglætis.
Aðalheiður Jónsdóttir.
,,Því stendur SÍS líka eins og klettur í
hafinu rétt eins og Framsóknarflokk-
urinn. Enda munu bæöi fyrirbærin
greinar á sama meiöi og álíka mikið á
skjön við upphaf sitt.“