Dagblaðið Vísir - DV - 02.07.1988, Qupperneq 17

LMJGARDAGUR 2. iJÚLÍ >19881
lf1
Spumingaleikur
Veistu fyrr en í flmmtu tilraun?
Hér býöur DV lesendum aö reyna sig við sjö spumingar úr ýmsum áttum. Skráið hjá ykkur stigin og sjáið hve glögg þið eruð.
5 stig 4 stig 3 stig 2 stig lstig
Frægt í sögunni Bandaríkin gáfu og lánuöu ýmsum ríkjum Evrópu vaming að andviröi 12 millj- arða daia. Þetta var á árunum 1948-53. Stjómmálaflokkar á íslandi deildu um hvort ísland ætti að taka þátt. O.E.E.C., Efiiahagssam- vinnustofiiun Evrópu, var stofhuð í tengslum við þetta. Um er að ræða mál sem kennt er við þáverandi ut- anríkisráðherra Bandaríkj- anna.
Fleyg orð „Dlskunni er nægilegt til sigurs að hinir hafist ekkert að..sagði hann. Sá sem lét þessi orð falla var breskur heimspekingur. Hann var fæddur árið 1729. Rit hans fjölluðu mikið um frönsku byltinguna. Pólitískar hugmyndir hans hafa mikið snúist um nátt- úrulega réttinn.
&JD *p * 1 1 C/P Orðið er notað um þrjót, óþokka og fant. í fomu máli var orðið notað um þjón. Alka, sjófugl, er stundum kölluð þessu nafni. Einnig er orðið notað yfir þokukúf á fjallstindi. Talað er um að einhver fremji.. .par í merkingunni strákapar.
Staður 1 veröldinni Ríki þetta er í Asíu. Það fékk sjáifstæði á miðri þessari öld. Soldáninn þar er einráður. Þama em miklar olíulindir. íbúar em um 85.000.
Fólk í fréttum Hann var hér í opinberri heimsókn nýlega. Um er að ræða erlendan þjóðarleiðtoga. Maðurinn veiddi 7,5 punda lax hér á meðan á heimsókn stóð. * Hann skilur íslensku. Sagði hann m.a. að auka þyrfti samskipti íslands og þjóðar sinnar.
Rithöfundur Hann var fæddur árið 1880 að Laxamýri. Hann lést árið 1919 sökum hjartaveilu. Lengstum dvaldi hann í Kaupmannahöfii. Hann hóf nám í dýralækn- ingum en hætti og helgaði sig skriítum. Frægust verka hans em Galdra-Loftur og Fjalla- Eyvindur.
S-4 :o S -4—cö s Maðurinn er fæddur árið 1930 að Svalbarði í Ögurvík. Hann hefiir setið í einni rík- isstjórn. Samt hefur hann gegnt tveimur ráðherraembætt- um. Sjaldnast hefur verið lcgn- molla í kringum hann. Hann er nú bankastjóri.
Svör á bls. 44
dv___________________________________________Vísnaþáttur
Hafið kemur víða við
Dr. Guðnmndur Finnbogason,
1873-1944, var sem kunnugt er mikill
áhugamaöur um bókmenntir enda
lengi landsbókavörður og rithöfund-
ur. Hans eigin bækur eða þýðingar
ætla ég ekki að nefna hér en þess
skal getið að hann tók saman fyrstu
afmælisvísnabókina sem hér var gef-
in út. Það var þegar árið 1907 og varð
hún mjög vinsæl. Þar er vísa eða
erindi úr ljóði við hvem dag árins.
Þijú safnrit ljóða gaf hann út síðar:
Hafrænu, sjómanna- og siglinga-
kvæði, Dýraljóð og Fósturlandsins
Freyju sem var helguð konum. Nú
er ég með Hafrænu í höndum. Hún
kom út 1923 og segir dr. Guðmundur
í formála:
„Á ferð minni með íslenskum tog-
ara í haust er leið var mér það mikil
gleði að heyra skipveija kveða og
syngja jafnan við stýrið, og virtist
það vepja þeirra. Þá hét ég því með
sjálfum mér, að ég skyldi reyna að
leggja hinum ágætu sjómönnum vor-
um á varir það, sem best hefur verið
kveðið á íslenska tungu um sjó og
siglingar, og eru hér nú efndimar."
Aftan úr öldum
Þáttastjóri getur kannski ekki
vahð það besta úr þessari bók, við
höldum okkur mest við ferskeytlu-
formið og sumt er áður komið í þátt-
unum úr öðrum ritum en vonum
samt að lesendur fái gott bragð í
munn.
Tvær vísur úr rímum Sigurðar fót-
ar, ortar á 15. öld:
Strengir gjalla en stynja rár,
stafna hirtir skjálfa,
belgir segl en beljar sjár,
brast við húfa sjálfa.
Báran lék viö borða hlýr,
brestur aldan stranga,
ýtum þótti ægis dýr
á ýmsum stöfnum ganga.
Tahð er að Sigurður bhndi hafi
verið uppi á 16. öld og ort þetta
snemma á öldinni.
Hef ég þar óð, sem út af Nið
Ólafs rekkar halda,
flaustum renndi frækiö hð
fram á æginn kalda.
Svifu þar út á sildaijörð
sextigi löndungs skeiða,
stormi þrunginn Þrándheims fjörð
þreyttu segl með reiða.
Bárur snuddu um snekkjur þvert,
og snökuðu suður með landi,
segl var hvert við síma hert,
söng í hveiju bandi.
Auðheyrt er á þessu að ekki hefur
verið um veiðiskap friðsamra bænda
við Noregsstrendur að ræða. Ekki er
fornri stafsetningu fylgt hér. í þess-
um þáttum er jafnvel haft ég fyrir
eg, nema þess þurfi við vegna ríms.
Við stóra að deila
Staðarhóls-Páll var stórbokki,
uppi á seinni hluta sextándu aldar:
Snemma á degi mjög var momt,
mengið svaraði káta:
Skipið er nýtt en skerið fomt
skal því undan láta.
Hér kemur ein vísa úr Grettisrím-
um eftir Kolbein Grímsson, 1658.
Aldan ijúka gerði grá
golnis spanga freyju,
kalda búka fluttu frá
frændur Dranga eyju.
Þá er svoköhuð draumavísa Páls
Vídahns, 1667-1727.
Best er að láta brekum af
og bera vel raunir harðar.
Nú er meir en hálfsótt haf
heim til sælujarðar.
Þormóður í Gvendareyjum, 1668-
1747, orti:
Óspök gerðist aldan blá,
af því kenndi grunna.
Dóttir Ránar digur og há
dundi á borðið þunna.
Hjálmar okkar frá Bólu
Nú skulum við taka stökk nærri
okkar tímum. Fyrsti vísuparturinn,
sem eignaður er Bólu-Hjálmari, er
frá uppvaxtarárum hans í Eyjafirði.
Hann og húsbóndi hans vom á smá-
fleytu nærri landi. Hann var þá á
barnsaldri og orti:
Eitthvað heggur kaldan kjöl,
kippir leið af stafni.
Húsbóndinn botnaði:
Okkar beggja ferjufjöl
flýtur í drottins nafni.
Fæðingar og dánarár Bólu-Hjálm-
ars em 1796-1875. Nú gefum við hon-
um oröið:
Að mér stjómar tek ég taum,
trausti fjarri mínu,
gegnum hættan gjálfurstraum,
guð, í nafni þínu.
Rýkur dröfn um reiðaband,
rostungs bungar veldi.
Hvar mun gefa líf og land
lausnarinn oss að kveldi?
Og við höldum okkur enn við sama
höfund.
Sálarskip mitt fer haht á hhð
og hrekur til skaðsemdanna,
af því það gengur iha við
andviðri freistinganna.
Sérhverjum undan sjó ég slæ,
svo að hann ekki fyhi,
en á hléborðið iha ræ,
áttina tæpast grilli.
Ónýtan knörinn upp á snýst,
aldan þá kinnung skellir,
örvæntingar því ólgan víst
inn sér um miðskip helhr.
Bítur mér fyrir nesin naum
í Naustavík hjálpar hvergi,
óláns þvi hrekst í stríðan straum
og steyti á Smánarbergi.
Sundur þá leysir feigðarflök
og festir í jarðar iðri.
Eitthvað burt flækist öndin slök,
ihverka reifuð fiðri.
Sýnist mér fyrir handan haf
hátignarskær og fagur
brotnuðum sorgar öldum af
upp renna vonar dagur.
En á öðrum stað segir Hjálmar:
Siglir einn úr Satans vör
Sveinn hinn gæfurýri,
fyrir lekan kjaftaknör
krækir lygastýri.
Undirhyggju digur dröfn
dihar lastafleyi,
fordæmingar heim í höfn
hún svo skila megi.
Og ljúkum svo máh okkar Hjálmars
gamla með þessari alkunna stöku:
Fari Mammon flár úr skut,
fyrr en sjór er rokinn,
annars stelur hann öllum hlut
í vertíöarlokin.
Jón úr Vör
Fannborg 7, Kópavogi.