Dagblaðið Vísir - DV - 20.07.1988, Side 8

8
MIÐVIKUDAGUR 20. JÚLÍ 1988.
ViðskiptL______________ DV
Er óhætt að kaupa verðbréf?
- margir þora ekki
Hvað stendur á bak við bréfin ?
Sveitarfélög _____ Ríkisvíxlar
Fasteignaveð
Sjálfskuldar-
ábyrgð
Stór
fyrirtæki
Spariskírteini
ríkissjóðs
Bankabréf
Það er nánast náttúrulögmál í hagfræði að því hærri sem vextir eru því
meiri er áhættan. Menn spyrja sig þess vegna mjög eðlilega hvers konar
fjárfesting standi á bak við skuldabréf verðbréfasjóða sem sýna hærri ávöxt-
un en til dæmis spariskirteini rikissjóðs. Þessi kaka sýnir einmitt hvernig
sjóöirnir dreifa áhættunni.
Þrátt fyrir að þúsundir íslendinga
fjárfesti í verðbréfum í stað þess að
geyma peningana sína í banka og nái
þannig betri ávöxtun á sparifé sínu,
eru margir sem enn þora ekki út á
þennan markað. Þeir segja einfald-
lega: Ég vil ekki taka áhættuna. En
hversu mikil er áhættan? Hagfræði-
lögmálið gamla segir að eftir því sem
vextir eru hærri því meiri sé áhætt-
an. Þetta lögmál er að sjálfsögðu í
gildi hér á landi sem annars staðar.
Best að byrja í örygginu
Öruggustu skuldabréfin á mark-
aðnum eru spariskírteini ríkisins.
Það stafar af þvi að ríkið er talið
vera öruggasti skuldarinn. Ávöxtun
ríkisskuldabréfa er um 8,5 prósent.
Og ávöxtunin er yfir 9 prósent af
gömlum bréfum.
Bankabréfin
Ekki er óalgengt aö næst skoði
menn bankabréfin svonefndu. Þau
þýða einfaldlega að bankarnir sjálfir
ábyrgjast greiðslu bréfanna. Algengt
er að þessi bréf beri í kringum 10
Peningamarkaður
INNLÁNSVEXTIR (%) hæst
Innlán óverðtryggð
Sparisjóðsbækur ób. 23-26 Sp.lb
Sparireikningar
3jamán. uppsögn 23-28 Sp.Ab.
6 mán. uppsögn 24-30 Sp.Ab
12 mán. uppsogn 26-32 Ab
18mán. uppsogn 39 Ib
Tékkareikningar, alm. 9-13 Ib.Sp
Sértékkareikningar 10-28 Ab
Innlan verötryggð Sparireikningar
3ja mán. uppsögn 2 Allir
6mán. uppsögn 4 Allir
Innlán með sérkjörum 20-36 Lb.Bb,- Sp
Innlán gengistryggð
Bandaríkjadalir 6-7 Vb
Sterlingspund 7-8 Vb.Ab
Vestur-þýskmörk 2.25-3 Ab.Vb
Danskar krónur 7,25-8,50 Vb.Ab
ÚTLÁNSVEXTIR (%) lægst
Útlán óverðtryggð
Almennirvíxlar(forv.) 37-39 Vb.Sb,- Úb
Viðskiptavixlar(forv.)(1) kaupgengi
Almennskuldabréf 37-41 Sb
Viðskiptaskuldabréf(l) kaupgengi Allir
Hlaupareikningar(yfirdr.) 39-42 Lb.Bb,-
Sb
Utlán verðtryggö
. Skuldabréf 9.25 Vb.lb
Otlán til framleiðslu
Isl. krónur 34-41 Vb.Úb
SDR 7,75-8,50 Lb.Úb,- Sp
Bandaríkjadalir 9,25-10 Lb.Úb,- Sp
Sterlingspund 10-10,75 Úb.Sp
Vestur-þýskmörk 5,25-6,00 Úb
Húsnæðislán 3,5
Lifeyrissjóðslán 5-9
Dráttarvextir 52,8 4.4 á
mán.
MEÐALVEXTIR
óverðtr. júlí 88 38,2
Verötr. júlí 88 9.5
VÍSITÖLUR
Lánskjaravísitala júlí 2154 stig
Byggingavísitala júlí 388 stig
Byggingavísitalajúlí 121,3 stig
Húsaleiguvísitala Hækkaði 8% 1. júlí.
VERÐBRÉFASJÓÐIR
Gengi bréfa verðbréfasjóða
Avöxtunarbréf 1,6759
Einingabréf 1 3,033
Einingabréf 2 1,752
Einingabréf 3 1,901 ✓
Fjölþjóðabréf 1,268
Gengisbréf 1,340
Kjarabréf 2.893
Lifeyrisbréf 1.525
Markbréf 1.507
Sjóðsbréf 1 1,486
Sjóðsbréf 2 1,310
Tekjubréf 1.428
Rekstrarbréf 1,2126
HLUTABRÉF
Söluverð að lokinni jöfnun m.v. 100 nafnv.:
Almennar tryggingar 115 kr.
Eimskip 263 kr.
Flugleiðir 231 kr.
Hampiðjan 112 kr.
Iðnaðarbankinn 168 kr.
Skagstrendingur hf. 158 kr.
Verslunarbankinn 114 kr.
Útgerðarf. Akure. hf. 123 kr.
Tollvörugeymslan hf. 100 kr.
(1) Við kaup á viðskiptavlxlum og við-
skiptaskuldabréfum, útgefnum af þriðja
aðila, er miðað við sérstakt kaupgengi,
kge. Búnaðarbanki og Samvinnubanki
kaukpa viðskiptavíxla gegn 31 % ársvöxt-
um og nokkrir sparisj. 30,5%.
Skammstafanir: Ab = Alþýðubankinn,
Bb= Búnaðarbankinn, lb=lðnaðar-
bankinn, Lb= Landsbankinn, Sb =
Samvinnubankinn, Úb — Otvegsbankinn,
Vb = Verslunarbankinn, Sp = Sparisjóð-
irnir.
Ninari upplýslngar um peningamarkað-
Inn birtast i DV á limmtudögum.
prósent ávöxtun. Það segir sig líka
sjálft aö ríkisbankarnir standa betur
að vígi en aðrir bankar þar sem ríkið
ábyrgist rekstur þeirra.
Stór fyrirtæki
En viö erum á leiðinni upp í hærri
Fréttaljós
Jón G. Hauksson
ávöxtun. Nokkur stór fyrirtæki eru
með bréf á markaðnum sem gefa
þetta 10 til 11 prósent ávöxtun. Þessi
fyrirtæki flokkast almennt undir
heitið traust fyrirtæki. Það er htiö á
þau sem nokkuð örugga skuldara.
Bréf fjármögnunar-
fyrirtækjanna
Þá komum við að bréfum fjár-
mögnunarfyrirtækjanna. Bréf frá
Ghtni, Lind, Féfangi og Lýsingu eru
á markaðnum. Þessi bréf gefa ávöxt-
un í kringum 11 prósent. Sérfræöing-
Verðbréfaþing
íslands
- kauptilboð vikunnar
FSS= Fjárfestingarsjóður Slátur- félags Suðurlands, GL = Glitnir,
IB = lðnaðarbankinn, Lind = =Fjár-
mögnunarfyrirtækið Lind, SIS = Samband íslenskra samvinnufé- laga, SP = Spariskirteini rikissjóðs
Hæsta kaupverð
Einkenni Kr. Vextir
FSS1985/1 136,21 10,0
GL1986/1 157,42 12,9
GL1986/291 108,07 11,3
GL1986/292 97,27 11,2
IB1985/3 169,83 .11,0
IB1986/1 144,07 10,7
LB1986/1 110,67 10,9
LB1987/1 107,91 10,6
LB1987/3 100,79 10,7
LB1987/5 96,43 10,5
LB1987/6 116,15 12,2
LB:SIS85/2A 173,49 12,4
LB.SIS85/2B 154,27 11,0
LIND1986/1 130,47 10,7
LVSING1987/1 103,92 12,0
SIS1985/1 231,84 8,9
SIS1987/1 142,84 11,5
SP1974/1 16925,09 9,8
SP1975/1 11804,65 9,8
SP1975/2 8809,46 9,8
SP1976/1 8137,52 9,8
SP1976/2 6470,63 9,8
SP1977/1 5767,92 9,8
SP1977/2 5005,62 9,8
SP1978/1 3910,76 9,8
SP1978/2 3197,82 9,8
SP1979/1 2646,04 9,8
SP1979/2 2076,75 9,8
SP1980/1 1778,37 9,8
SP1980/2 1428,45 9,8
SP1981/1 1179,60 9,8
SP1981/2 901,43 9,8
SP1982/1 815,77 9,8
SP1982/2 625,60 9,8
SP1983/1 473,96 9,8
SP1983/2 318,52 9,8
SP1984/1 320,95 9,8
SP1984/2 318,14 9,8
SP1984/3 306,74 9,8
SP1984/SDR 287,45 9,8
SP1985/1A 271,72 9,8
SP1985/1SDR 202,65 9,8
SP1985/2A 212,71 9,8
SP1985/2SDR 177,58 9,8
SP1986/1A3AR 187,29 9,8
SP1986/1A4AR 192,97 9,8
SP1986/1A6AR 193,70 9,8
SP1986/1D 159,20 9,8
SP1986/2A4AR 165,84 9,8
SP1986/2A6AR 163,45 9,8
SP1987/1A2AR 151,14 9,8
SP1987/2A6AR 120,54 9,8
SP1987/2D2AR 132,95 9,8
Taflan sýnirverð pr. 100 kr. nafn- verðs og hagstæðustu raunávöxt-
un kaupenda í %á ári miðað við
viðskipti 18.7. '88. Ekki er tekið
tillittil þóknunar.
Viðskipti á Verðbréfaþingi fara
fram hjá eftirtöldum þingaðilum:
Fjárfestingarfélagi Islands hf.
Kaupþingi hf„ Landsbanka Is-
lands, Samvinnubanka Islands
hf„ Sparisjóði Hafnarfjarðar, Út-
vegsbanka Islands hf„ Verðbréfa-
markaði Iðnaðarbankans hf. og
Verslunarbanka Islands hf.
ar markaðarins hta á þessi bréf sem
traust.
Akureyrarbréf
og Kópavogsbréf
Sveitaifélögin gefa út bréf. Þannig
eru til dæmis bréf á markaðnum út-
gefin af Akureyrarbæ og Kópavogs-
bæ. Þessir kaupstaðir eru skuldar-
arnir. Þessi bréf gefa af sér um 11
prósent ávöxtun. Þau þykja traust
sem þýðir að litlar líkur eru taldar á
að þessir kaupstaðir verði gjaldþrota
og fari á höfuðið.
Verðbréfasjóðirnir
Við þessa ávöxtun stöðva margir.
En þúsundir landsmanna stíga
lengra og fara og kaupa skuldabréf
veröbréfasjóðanna. Þessi bréf eru
mikið auglýst. Og við þekkjum þau
til dæmis undir heitunum Eininga-
bréf, Kjarabréf, Markbréf, Sjóðsbréf
og Tekjubréf.
Þessi skuldabréf eru aö því leytinu
til sérstök að þau eru bréf sjóða. Sá
sem kaupir slíkt bréf er þar með orö-
inn einn af eigendum sjóðsins. Sjóð-
inn á hann með þúsundum sjóðs-
félaga. Markmiöið er einfaldlega að
sjóðurinn er ávaxtaður af starfs-
mönnum hans.
Tíu vinnufélagar
leggja í púkkið
Dæmið gæti alveg eins verið að tíu
vinnufélagar hjá einu fyrirtæki
kæmu sér saman um að leggja ákveð-
inn hluta af laununum í sameiginleg-
an pott og gefin væru út tíu bréf, eitt
í eigu hvers. En síðan fengju vinnufé-
lagarnir einn úr hópnum til að varð-
veita sjóðinn og íjárfesta eins mikið
og vel og mögulegt væri. Markmiðið
er að sjóðurinn stækki. Þar með
hækkar gengi hvers bréfs. Eigend-
urnir geta séð gengi bréfanna skráö
í dagblöðunum.
BréfingefalOtil
18 prósent ávöxtun
Skuldabréf veröbréfasjóðanna í
júh gefa af sér ávöxtun frá 10 upp í
18 prósent allt eftir tegundum bréfa.
Eigendur bréfanna koma sér sjálfir
upp reglum um það hvernig sjóður-
inn fjárfestir. Þetta sést á því að í
upplýsingum um hvert bréf er sagt
hvemig viðkomandi sjóður fjárfesti.
Menn velja sér þá sjóði með mismun-
andi áhættu og ávöxtunarkröfu.
Fjárfestingarfélagið og Kaupþing
eru langstærstu fyrirtækin á verð-
bréfamarkaðnum, samkvæmt könn-
un Frjálsrar verslunar í vetur. Þar
sést aö Fjárfestingarfélagið er með
um 61 prósent af markaönum, Kaup-
þing um 27 prósent og aðrir minna.
Þessi tvö fyrirtæki ásamt Verð-
bréfamarkaði Iðnaðarbankans hafa
komið sér upp samstarfsnefnd. Til-
gangurinn er að samræma innri
vinnureglur.
Sjóðirnir eru
algerlega sjálfstæðir
Lítum betur á verðbréfasjóðina.
Þeir eru í raun sérstök félög. Þannig
er Hávöxtunarfélagið hf. með Ein-
ingabréfin. En það er Kaupþing sem
rekur hann. Sama er með Verðbréfa-
sjóðinn hf. Hann er með Kjarabréfm.
Það er Fjárfestingarfélagið sem rek-
ur sjóðinn á hinn bóginn. Vert er að
vekja athygh á að fjárhagsstaða
Kaupþings eða Fíárfestingarfélags-
ins kemur sjóðunum ekki við. Segj-
um sem svo að upp kæmi orðrómur
um að staða fyrirtækjanna væri
slæm þá þyrftu eigendur Eininga-
bréfa og Kjarabréfa ekki að hafa
áhyggjur. Hávöxtunarfélagið og
Veröbréfasjóðurinn færu þá bara í
næsta banka, til dæmis Landsban-
kann, og bæðu hann um að reka sjóð-
ina. Margir átta sig ekki á að sjóðirn-
ir eru aðskildir frá fyrirtækjunum.
Sjóðirnir tryggja sig
með því að kaupa mörg
ólík skuldabréf
Sjóðimir fjárfesta á aha vegu og
mjög mismunandi. Þeir kaupa þann-
ig spariskírteini ríkissjóðs, banka-
bréf, bréf sveitarfélaga, eins og Akur-
eyrar og Kópavogs, stórra fyrirtækja
eða bréf með ávöxtun upp á þetta 9
til 10 prósent.
En þeir kaupa líka skuldabréf með
veði í fasteignum, með sjálfskuldar-
ábyrgðum svo og kröfur eins og Visa
og Euro. Bæði Gunnar Óskarsson hjá
Fjárfestingarfélaginu og Davíð
Björnsson hjá Kaupþingi segja að
vinnureglur sjóöanna séu mjög
strangar.
Sjálfskuldarábyrgð
Sé um sjálfskuldarábyrgð að ræða
þarf skuldarinn að vera stöndugur
og ekki í vanskilum. Og þeir sem
gangast í ábyrgð verða að vera eigna-
og borgunarmenn. Leiki einhver vafi
á að bréfið sé ekki gott er það ekki
keypt af sjóðunum.
Fasteignatryggð bréf
Sé bréfið með veði í fasteign eru
reglumar þær að heildarskuldir séu
innan við 50 prósent af brunabóta-
mati fasteignarinnar. Ennfremur að
eignin sé auðseljanleg.
Til viðbótar era keýpt óverðtryggð
bréf með fasteignaveði. Þegar svo er
gert hggur áhættan í verðbólgunni.
Það skýrir aftur sveiflur í ávöxtun-
inni, að ákveðið tímabil séu bréfin
að gefa af sér 18 prósent ávöxtun en
kannski yfir 20 prósent í annan tíma.
Skoðum aðeins betur hvemig
áhættan dreifist. Gefum okkur að
þúsund menn leggi krónu í púkkiö,
hver, þannig að potturinn sé 1.000
krónur. Gefín eru út 1.000 bréf á
móti. Nú tapar sjóðurinn skyndilega
bréfi vegna ónógra trygginga. Þetta
tap er 1 prósent af eignunum, eða 10
krónur. Eign sjóðsins er núna 990
krónur. Hvert bréf hefur á hinn bóg-
inn lækkað í verði úr 1 krónu í 99
aura. Áhættunni hefur greinilega
verið dreift.
Hafðu allar upplýsingar um
stefnu sjóðsins í fjárfestingum
Niðurstaðan af þessu er sú að
sparifjáreigendur verða að kynna sér
vel áður en þeir kaupa bréfin hvém-
ig viðkomandi sjóður fjárfestir. Ekki
er hægt að gera sömu ávöxtunarkröf-
ur til sjóðs sem fjárfestir eingöngu í
spariskírteinum ríkissjóðs, banka-
bréfum eða bréfum sveitarfélaga og
svo aftur til sjóðs sem fjárfestir í bréf-
um með sjálfskuldarábyrgð einstakl-
inga og óverðtryggðum bréfum með
fasteignaveðum. Á bak við seinni
sjóðinn er meiri óvissa og þess vegna
meiri óvissa um ávöxtun.
Það, að þúsundir íslendinga hafa
farið inn á verðbréfamarkaðinn og
keypt Einingabréf, Markbréf, Sjóðs-
bréf og hvað þau heita bréf verð-
bréfasjóöanna, sýnir líklegast best
að ávöxtunin hefur skilað sér á til-
tölulega ömggan hátt, aö reynslan
er góð.
Hærri vextir - meiri áhætta
Hver einasti sparifjáreigandi verð-
ur samt að hafa gamla hagfræðilög-
máhð í hugá að því hærri sem vext-
irnir em því meiri er áhættan. Þess
vegna ráðleggja sérfræðingar oft hin-
um almenna sparifjáreigenda að
byrja ekki á óvissunni, gera hæstu
ávöxtunarkröfur, heldur teygja sig á
toppinn jafnt og þétt. -JGH
Þess vegna er bflaútsalan
Þessir bílar eru langflestir
nýir, árgerð 1988. Þeir skipta
hundruðum og eru á svæði
Eimskips við Borgartúnið.
Ahs er tahð að um 1500 nýir
bílar séu í portinu. Það er
mikið þegar hðið er á sumarið
og stutt í að bílaumboðin
kynni árgerð 1989. Og hér er
skýringin fundin á því hvers
vegna flest bílaumboðin hafa
lækkaö verð nýrra bíla svo
um munar. Það hafa einfald-
lega veriö pantaðir of margir
Þeir skipta hundruðum og eru allir nýir, árgerð 1988. Myndin var tekin í fyrradag bílar inn á árinu.
á svæði Eimskips við Borgartúnið. ” DV-mynd KAE -JGH