Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.1988, Blaðsíða 30

30
LAUGARDAGU'tt 10.- > SEPTEMBBR 1988;
Michael Dukakis:
Dukakis, sem tilheyrir vinstri væng Demókrataflokksins, hefur með góðum árangri reynt að skapa sér ímynd sem
hófsamur stjórnmálamaður.
Arftaki Kennedys?
tug. Þetta hefur sett Demókrata-
flokkinn í klípu því að á sama tíma
hefur hann færst til vinstri undir
stjóm manna á borð við Edward
Kennedy, Jesse Jackson og Michael
Dukakis. Enda er þaö svo að á meðan
repúblikanar telja sér það til tekna
að vera mjög íhaldssámir þá reyna
demókratar sem best þeir geta að
dylja skoðanir sínar og láta í það
skína að þeir séu í rauninni hófsam-
ir miðjumenn.
Michael Dukakis
Michael Dukakis er tæplega fimm-
tíu og fimm ára gamáll, kominn af
grískum innflytjendum. í kosninga-
baráttunni hefur hann mjög haldið
uppruna sínum á lofti en ást hans á
upprunanum virðist mjög tengjast
afskiptum hans af stjómmálum.
Hann fór fyrst að hampa grískri arf-
leifð sinni árið 1974 er hann bauð sig
fram til ríkisstjóra í heimaríki sínu,
Massachusetts. Það ár brá hann sér
í ferö tíi gamla landsins og stoppaði
í eina klukkustund í fæðingar bæ for-
eldra sinna. Síðan þá hefur hann
verið óþreytandi í að minna fólk á
að hann sé sonur innflytjenda. Það
fellur vel í kramið í Bandaríkjunum
því að Bandaríkjamenn hafa þá
mynd af innflytjendum að þeir séu
bláfátækt en harðduglegt fólk. Duk-
akis er þó ekki hinn dæmigerði inn-
flytjendasonur því að faðir hans var
læknir og Michael hlaut sína mennt-
un við bestu og dýmstu einkaskóla
Bandaríkjanna.
Dukakis var kjörinn ríkissljóri
Massachusetts árið 1974 en féll í próf-
kjöri demókrata árið 1978. Ástæða
þess var helst talin sú að Dukakis
gekk illa að vinna með löggjafarþingi
ríkisins, auk þess sem hann hækkaði
skatta gífurlega. Það var á þessum
árum sem Massachusetts hlaut við-
umefnið „Taxachusetts” (Skatta-
chusetts). Hann var aftur kosinn rík-
isstjóri árið 1982 og hefur ríkt síðan.
Michael Dukakis tilheyrir vinstri
væng Demókrataflokksins. Hann er
talsmaður skattheimtu og mikilla
ríkisafskipta og hann vill skera gífur-
lega niður framlög til varnarmála.
Dukakis var að mestu óþekktur utan
síns heimaríkis er hann hóf kosn-
ingabaráttu sína fyrir einu og hálfu
ári. Það er undravert hvemig honum
hefur tekist að hrista af sér alla
keppinauta sína innan Demókrata-
flokksins. Hann hefur lagt á það
áherslu að hann sé gjörólíkur Reag-
an forseta, Reagan geti haldið ræður
en hann geti gert hlutina.
í kosningabaráttunni hefur hann
hins vegar reynt að koma fram sem
hófsamur demókrati og það hefur
honum tekist því að kjósendur telja
hann jafnvel frekar íhaldssaman.
Ástæða þess kann að vera sú að Jesse
Jackson var helsti keppinautur hans
í forkosningum Demókrataflokksins.
Jackson er, sem’ kunnugt er, yst á
vinstri væng bandarískra stjómmála
og við hliðina á honum er hægt að
láta hvaða mann sem er líta út sem
hægri mann.
Michael Dukakis er ekki mikill
ræðumaður og hann á mjög erfitt
með að tjá sig blaðalaust. Það háir
honum ennfremur að hann er ekki
sérlega vel að sér í bandarískum
stjómmálum. Reynsla hans hefur
hingað tíl einskorðast viö Massa-
chusetts og í utanríkismálum virkar
hann ekki mjög traustvekjandi. Að
undanfórnu hefur hann hvað eftir
annað svarað spurningum blaða-
manna á einn veg og síðan þurft
skömmu síðar að leiðrétta ummæli
sín. Þetta hefur nú svo sem hent
Reagan forseta en vegna persónu-
töfra sinna fyrirgefast honum hlutir
sem aðrir komast ekki upp með.
Næstu vikur munu leiða í ljós hvort
Michael Dukakis sleppur óskaddað-
ur frá svona klúðri.
Líkir eftir Kennedy
Forseti frá Massachusetts og vara-
forsetí frá Texas. Svona var sigurlið
demókrata skipað árið 1960 þegar
John F. Kennedy var kjörinn forseti.
Hann sigraði Richard Nixon, fráfar-
andi varaforseta, en munurinn var
- lltíll. Samlíkingin er sláandi. Dukak-
is valdi Lloyd Bentsen frá Texas sem
varaforsetaefni sitt og hefur margoft
líkt framboði sínu við framboð
Kennedys á sínum tíma. Landfræði-
lega stenst samlíkingin, en Kennedy
hafði persónutöfra, hreinlega heill-
aði fólk upp úr skónum, rétt eins og
Reagan. Dukakis er ekki gæddur
þessum kostum Kennedys og Reag-
ans, en ef honum tekst að vekja upp
goðsögnina um Kennedy getur hann
reynst George Bush skeinuhættur
hinn 8. nóvember.
Texti: Ólafur Amarson
Hinn 8. nóvember næstkomandi
fara fram forsetakosningar í Banda-
ríkjunum. Þá veröur valinn sá mað-
ur sem tekur við stjórnartaumunum
eftir átta ára valdaferil Ronalds
Reagan. Sá maður er ekki öfunds-
verður því að Reagan er éinhver vin-
sælasti og dáðastí forseti sem Banda-
ríkin hafa átt. Þeir menn, sem sækj-
ast eftír þessu valdamesta embættí
veraldar, reyna enda ekki að feta í
fótspor meistarans. Bæði George
Bush og Michael Dukakis þykja mjög
stirðbusalegir og lítið spennandi
menn. Fyrir framan myndavélina
líta þeir helst út fyrir að vera feimn-
ir skólastrákar í mælskukeppni og
óhætt er að fullyrða að ekki vekja
þeir sterkar tílfmningar í brjóstum
bandarískra kjósenda.
Meðal almennings í Bandaríkjun-
um virðist ríkja almenn deyfð í sam-
bandi við kosnhigamar og hinn al-
menni borgari virðist ekki telja að
það skipti miklu máli hvor frambjóð-
endanna flytur í Hvíta húsið að kosn-
ingunum loknum. Fólk hefur það
mun betra nú en fyrir átta ámm.
Verðbólga hefur minnkað stórlega
og atvinnuleysi er komið niöur fyrir
þau mörk sem eru talin eðlileg í
bandarísku þjóðfélagi. Hagvöxtur
hefur verið mikill á þessum áratug
og-mikil gróska í bandarísku at-
vinnulífi. í lok Carter-tímabilsins
voru hlutírnir öðravísi, þótt ekki
megi skrifa það allt á reikning Cart-
ers eða demókrata því að heimurinn
gekk þá í gegnum slæma olíukreppu
sem að sjálfsögðu hafði slæm áhrif á
efnahagsástandið í Bandaríkjunum,
eins og annars staðar í heiminum. í
utanríkismálum hefur einnig ýmis-
legt færst fram á við undir stjórn
Reagans og má sem dæmi nefna af-
vopnunarmál.
Bandarískir kjósendur virðast nú
ganga út frá því sem vísu að ekki
skipti miklu máh hvort það verða
demókratar eða repúblikanar sem
ráða ríkjum í Hvíta húsinu næstu
fjögur árin. Almennt er fólk bjart-
sýnt á að kjör þess muni ekki versna
á næsta kjörtímabili. Einnig er það
svo að einungis rúmlega helmingur
Bandaríkjamanna er skráður á kjör-
skrá og af þessum helmingi er það
aöeins rúmlega helmingur sem fer á
kjörstað. Af þessu má ljóst vera að
meðal alls þorra almennings ríkir
mikil póhtísk deyfð.
Ólíkir frambjóðendur
Þrátt fyrir að frambjóðendurnir nú
þyki ekki þungavigtarmenn á sviði
hugmyndafræði og kjósendur virðist
eiga erfitt með að gera upp á mihi
þeirra, fer ekki hjá því að í ljós kem-
ur, ef grannt er skoðað, að hugmynd-
ir þeirra í ýmsum veigamiklum
málaflokkum eru býsna óhkar.
Þarna mæta fulltrúar andstæðra
hópa í bandarísku þjóðlífi. í þessu
sambandi er rétt að gera sér grein
fyrir því að bæði Demókrataflokkur-
inn og Repúblikanaflokkurinn hafa
breyst gífurlega mikið á undanfóm-
um áram og áratugum.
Oft hefur því verið haldið fram að
þessir tveir stjórnmálaflokkar séu
nokkuð keimlíkir og htlu máli skipti
hvor fer með stjórn. Færa má rök
fyrir því að einhvern tíma hafi þetta
verið svona, en ef svo er þá hefur það
breyst mikið. Demókrataflokkurinn
hefur færst mikið til vinstri og Repú-
blikanaflokkurinn hefur stefnt í hina
áttina. Raunar eru stjórnmálaflokk-
amir í Bandaríkjunum mjög ólíkir
stjómmálaflokkum eins og við
þekkjum þá hér á landi. í Bandaríkj-
unum eru einungis tveir flokkar, og
ef menn ætla sér að ná áhrifum í
bandarískum stjórnmálum þá verða
þeir að velja sér stað í öðrum þeirra.
Af þessum sökum er skoðanahtrófið
innan hvors flokks mjög breitt og
ekki einu sinni samstaða um mörg
grandvaharmál innan hvors flokks.
Stefna flokkanna markast því mjög
af stefnu þeirra valdaklíkna sem
áhrifamestar eru hveiju sinni.
Ronald Reagan og stuðningsmenn
hans hafa verið ahsráöandi í Repú-
þlikanaflokknum allan þennan ára-
tug. Reyndar hefur áhrifa Reagans
ekki einungis gætt innan hans eigin
flokks heldur náð út í þjóðfélagið, og
öh þjóðmálaumræða hefur færst
mjög mikið til hægri á þessum ára-
Mlchael Dukakis reynir þessa dagana að nýta sér goðsögn hins fallna for-
seta, Johns F. Kennedy.