Dagblaðið Vísir - DV - 22.09.1988, Síða 12

12
FIMMTUDAGUR 22. SEPTEMBER 1988.
Kórea SEOUL 8Í
- í fortíð og framtíð 66
Songbuk-Ku
Chongno-
Gu
Yonsei
háskólinn
I
Olympíuleikvangurim
Namsan-
garðurinn
Það hefur ekki farið fram hjá neirv
um aö sumarólympíuleikarnir í ár
fara fram í Seoul í Suður-Kóreu.
Efnilegasta æskufólk veraldar er nú
þar samankomiö til að vinna fræki-
leg afrek.
Víst er að ekki skortir þar aðstöðu
til að ná árangri. í engu hefur verið
til sparað til að allt sé sem glæsileg-
ast og aðstaðan er öll hin fullkomn-
asta sem völ er á í heiminum nú.
nefnd frá Sameinuöu þjóðunum átti
að fá að fylgjast með aö allt færi rétt
fram í kosningunum en Sovétmenn
neituðu fulltrúum Sameinuðu þjóð-
anna um að koma inn í sinn hluta
Kóreu, það er norður fyrir þrítug-
ustu og áttundu breiddargráðu.
Því fór svo að það var einungis í
Suður-Kóreu, sem kosningar fóru
fram, í maí árið 1948. í norðri var
sett á fót kommúnistastjórn eftir sov-
éskri fyrirmynd en í suðri var stjórn-
skipulagiö meira eftir bandarískri
fyrirmynd. Sama ár urðu til ríkin
tvö, Lýðveldið Kórea (Suöur-Kórea)
og Alþýðulýðveldið Kórea (Norður-
Kórea).
Suður-Kóreumenn eru gestgjafar sumarólympíuleikanna sem nú fara fram
tígrisdýriö en nú standa jafnvel vonir til að Norður- og Suður-Kórea hætti
friðsamlegri sambúð en verið hefur.
Tvö ríki á Kóreuskaga
Uppruna Kóreurikjanna má rekja
aftur til ársins 2333 f. Kr. er ríkið
Choson varð til. Kínverjar lögðu
Kóreuskaga undir sig áriö 108 f. Kr.,
og voru með nýlendur á skaganum
fram á fimmtu öld.
Þaö aö vera undir Kínverja setta
ýtti undir sameiningarhvöt nýlendn-
anna og skömmu eftir að tímatal
okkar hófst var lagður grunnurinn
að myndun þriggja stórra ríkja á
Kóreuskaga, Koguryo í norðri,
Paekche í suövestri og Silla í suð-
austri.
Árið 427 varð Pyongyang, sem nú
er höfuðborg Norður-Kóreu, höfuð-
borg Koguryo. Þá hafði Silla lagt
undir sig Paekche meö aðstoð Kín-
verja. í lok sjöundu aldar var kon-
nú. Veldi Koryoættarinnar leið undir
lok árið 1392.
Á þrettándu öld réðust mongóla-
þjóðflokkar inn í landið og þegar
þeir höfðu sig á brott varð Kórea að
kínversku lénsríki. Það var síðan
árið 1392 sem Yi-ættin komst til
valda.
Yi-ættin viðurkenndi yfirráð Kína
á skaganum og landið fékk aftur
nafnið Choson. Seoul varð höfuð-
borg. Trú Konfúsíusar kom smám
saman í_ staö búddatrúar, bæði
menningarlega og einnig í daglega
lífmu.
Um nokkurt skeið var uppgangur
ríkisins mikill en það var spilling-
unni að bráð eins og svo mörg mikil
ríki.
í lok sextándu aldar gerðu Japanar
miklar árásir á landið og í kjölfar
þess tók við langt tímabil félagslegr-
ar og ’efnahagslegrar hnignunar.
Þann tíma var landið nær algerlega
lokað frá umheiminum.
SiZSgm

Stúlkurnar, sem gengu á undan fulltrúum einstakra landa inn á ólympíuleik-
vanginn við opnunarathöfnina, voru valdar sérstaklega í keppni sem svip-
aði mjög til fegurðarsamkeppni enda voru þar valdar ungfrú ólympíugull,
silfur og brons.
ungsríkið Silla orðið öflugt menning-
arríki.
Eftir fall Sillu, árið 918, náði Roryo-
ættin völdum og á stjórnartíma
hennar þandist ríkiö út til norðurs
þar til það hafði lagt alveg undir sig
Koguryo og landamærin í norðri
voru komin á svipaðar slóðir og
landamæri Norður-Kóreu og Kína
Þegar veldi kínverska keisaraveld-
isins tók aö hnigna á nítjándu öld
reyndu bæði Rússland og Japan aö
na yfirráöum á Kóreuskaga. Áriö
1875 tókst JapÖnum aö rjúfa einangr-
un Kóreu og koma á viðskiptasam-
bandi milli ríkjanna.
Kapphlaupiö milli Rússlands og
Japans leiddi til stríðs milli ríkjanna
árin 1904-5 sem lyktaði með því að
Rússar neyddust til að viðurkenna
eins og kunnugt er. Tákn leikanna er
að sýna vígtennur sinar og hyggi á
bili. Þennan tíma áttu bandamenn
að ráða ríkjum í Kóreu á meðan
Kóreumenn sjálfir væru að búa sig
undir sjálfstæöið. Sovétríkin og Vest-
SEOUL
3km
1
full yfirráö Japana yfir Kóreu. I
ágúst 1910 misstu Kóreumenn sjálf-
stæði sitt og landið varö japönsk
nýlenda.
Stjórn Japana á Kóreu var harö-
stjórn og reyndu Japanar allt hvað
þeir gátu til að brjóta niður þjóðern-
isvitund Kóreumanna. Fréttir mátti
ekki prenta á kóresku, stjórnmálaaf-
skipti voru bönnuð, nöfn skyldu
verða japönsk og svo framvegis.
Japanar þróuðu upp námugröft í
Kóreu og einnig styrktu þeir iðnaö
og landbúnað en efnahagsframfarir
komu Kóreumönnum ekki til góða.
Japanir áttu nær öll atvinnufyrir-
tæki og flestar afurðir landsins voru
fluttar til Japans. Öll mótmæli gegn
harðstjórn Japana voru brotin niður
með valdi.
Þegar Sovétríkin sögöu Japan stríö
á hendur í lok seinni heimsstyrjald-
arinnar réðust sovéskar hersveitir
inn í Kóreu.
í desember árið 1945 ákváðu
Bandamenn að breyta Kóreu í sjálf-
stætt lýðræðisríki á fimm ára tíma-
9PP
urveldin gátu ekki komiö sér saman
um það hvernig ný ríkisstjórn í
Kóreu ætti að vera samsett og því fór
Ófriður á Kóreuskaga
Eftir að þessi skipting varð að
raunveruleika urðu oft átök og
árekstrar við landamæri ríkjanna.
Bæði í Pyongyang og Seoul voru öfi
sem fannst það skylda stjórna sinna
að frelsa hinn hluta landsins. Þetta
leiddi síðan til þess að Norður-Kóreu-
menn ruddust yfir þrítugustu og átt-
undu breiddargráðu þann 25. júní
1950. Kóreustríöið var hafiö.
Bandaríkjamenn komu Suður-
Kóreumönnum til aðstoðar, reyndar
í hlutverki hersveita frá Sameinuðu
þjóðunum og eftir þriggja ára blóðugt
stríð var samið vopnahlé þann 27.
júlí 1953. Landamærin voru enn við
þrítugustu og áttundu breiddar-
gráðu.
Síðan þá hefur ekki verið mikill
vinskapur milli þessara tveggja ríkja
á Kóreuskaganum og ráðamenn
þeirra hafa ekki talast við. Síðasta
dæmið um óvild milli ríkjanna kom
í ljós við undirbúning ólympíuleik-
anna í Seoul. Norður-Kóreumenn
lögðu þá mikla áherslu á að helming-
ur leikanna færi fram í Noröur-
Kóreu. Svo fór aö samkomulag tókst
ekki og Norður-Kóreumenn taka
ekki þátt í leikunum.
Sættir í sjónmáli?
Það gerðist hins vegar nú á dögun-
um að Norður-Kóreumenn lýstu því
yfir að þeir myndu ekki gera neitt til
þess að spilla fyrir eða trufla leikana
í Seoul. Á móti lýstu Suður-Kóreu-
menn því yfir að þeir myndu koma
á fund í Norður-Kóreu að leikunum
Ólympíuþorpið í Seoul þykir sérlega glæsilegt enda hafa Suður-Kóreumenn
hvergi til sparað.
svo að norðurhluti Kóreu var á valdi
Sovétmanna en suðurhlutinn á valdi
Bandaríkj amanna.
í september árið 1947 samþykktu
Sameinuöu þjóöirnar að kóreska
1 þjóöin skyldi sjálf ákveða hverjir
skipuðu ríkisstjórn landsins. Sendi-
loknum til viöræðna um aukin og
bætt samskipti milli landanna. Er
jafnvel talað um að þessar viðræður
geti orðið upphafið að sameiningu
ríkjanna. Óvíst er hvort svo mikill
árangur næst á allra næstu árum en
ljóst er að fram undan virðist vera
batnandi sambúð ríkjanna á Kóreu-
skaga.