Dagblaðið Vísir - DV - 29.10.1988, Blaðsíða 16

_________________________________________LAUGARDÁGUR 29. OKTÓBER 1988.
Krónprinsar bókmenntanna
Ólafur Jóhann Ólafsson sendir frá sér fyrstu skáldsöguna í næsta manuði.
DV-mynd GVA
Örugglega
pláss fyrir
tvo með
þessu nafiii
- segir Ólafur Jóhann Ólafsson
„Ég held aö það sé örugglega pláss
fyrir tvo meö þessu nafni á íslandi,“
segir Ólafur Jóhann Ólafsson, rithöf-
undur á íslandi og framkvæmda-
stjóri í Bandaríkjunum. Hann er nú
staddur hér á landi vegna útgáfu
annarrar bókar sinnar sem kemur
út um miðjan næsta mánuö. Áður
hefur hann gefið út smásagnasafnið
Níu lykla. Hann er sonur Ólafs Jó-
hanns Sigurðssonar rithöfundar,
sem nú er nýlátinn, og fetar í fótspor
hans.
„Ef faðir minn hefði rekið flskversl-
un eða veriö húsasmiður og ég fetað
í fótspor hans hefði enginn tekið efflr
því. Eg hef aldrei velt þessum saman-
burði við föður minn fyrir mér.“
Lærði vinnusemi
af föður mínum
„Ég lærði þó ýmislegt af honum.
Hann kenndi mér t.d. það að ef menn
ætla að skrifa eitthvað af viti þá gera
þeir það ekki á kafflhúsum eða bör-
um. Það eru margir sem lýsa því
hvað þeir ætla að skrifa merkileg
verk þegar runnið er af þeim og
gleyma því aö ritstörf eru hörku-
vinna. Þetta hefur hjálpað mér mikið
því ég þurfti ekki að eyða tíu árum
í það aö komast að því aö ekkert
kemst í verk nema leggja hart að sér.
Hann vann geysilega mikið. Kokk-
teilboð og annaö slíkt komu ekki til
greina vegna þess að það truflaði.
Að læra þetta vekur lika þá von að
ef menn leggja hart að sér verði líka
eitthvað úr verkinu.
En ef ég hefði fariö að gera mér
rellu út af samanburði við föður
minn hefði ég aldrei byrjað að skrifa.
En ég hef bæði lært af honum sem
rithöfundi og sem manni og þarf síst
að hafa áhyggjur af því.
Þessi samanburður er þó á margan
hátt mjög eðlilegur. Ég er skíröur í
höfuðið á honum þannig aö nafnið
eitt ýtir undir samanburð en það
venst og verður aö sjálfsögðum
hlut.“
Guðfræðingur í
japönsku fyrirtæki
Ólafur Jóhann skrifar í sögu sinni
um aðstæður sem er mörgum íslend-
ingum framandi og reyndar er það
svo aö erlendir útgefendur hafa sýnt
sögunni áhuga. „Þetta er skáldsaga
sem gerist á íslandi, í Bandaríkjun-
um og Japan,“ segir Ólafur Jóhann
frá sögu sinni. „Aðalpersónan heitir
Friðrik Jónsson og er Reykvíkingur,
menntaður í gamla Menntaskólan-
um í Reykjavík og guöfræðingur frá
Háskóla íslands.
Hann fer til náms í Boston í Banda-
ríkjunum og kvænist þar. Hann end-
ar síðan sem starfsmaður hjá jap-
önsku fyrirtæki í Bandaríkjunum.
Hann lendir í einu og öðru sem ekki
er allt upp á það besta en menn geta
lent í í því starfi sem hann gegnir.
Þetta fær hann til aö setjast niður
og hugleiöa lífið og tilveruna.
Bókin er ýmist sögð í fyrstu per-
sónu eða þriöju persónu. Hluti henn-
ar eru hugleiðingar hans og frásagn-
ir af þeim atburöum sem hann lendir
í.“
Ekki sjálfsævisaga
Ólafur Jóhann er framkvæmda-
stjóri fyrir nokkrum deildum jap-
anska rafeindafyrirtækisins Sony í
Bandaríkjunum. Hann hefur unnið
fyrir Sony frá því hann lauk námi í
Bandaríkjunum. Sagan af Friðriki
Jónssyni er því í fljótu bragði áþekk
sögu Ölafs Jóhanns. Hann neitar þó
að um dulbúna sjálfsævisögu sé að
ræða.
„Það er prentað skilmerkilega
fremst í bókinni að þetta sé skáldsaga
sem lúti ekki öðrum lögmálum en
lögmálum uppspuna og tilbúnings,"
segir hann. „Þarafleiöandi eru per-
sónur, veðurfar og annað slíkt upp-
spuni en hins vegar hefði ég aldrei
skrifað þessa bók ef ég hefði ekki
verið í þessu starfi. Það er ekki liægt
að skrifa af viti um hluti án þess að
þekkja þá.
Ég hef ferðast mikið í þessu starfi
og þvælst víöa. Ferðirnar hef ég not-
að eins og veiðiferðir til að viða að
mér efni í bókina. Ég nota mjög mik-
ið úr reynslu minni í söguna þótt hún
sé fyrst og fremst skáldverk.
En sagan er ekki sjálfsævisöguleg.
Friðrik Jónsson er fertugur maður
og tilheyrir þar af leiðandi ’68 kyn-
slóðinni. Ég er ekki svo fullorðinn
enn. Atburðir eru margir fengnir úr
reynslu minni en ég hef ekki sjálfur
gengið í gegnum allt það sem Friðrik
hefur reynt. Þá væri ég ansi illa
staddur. Þetta eru atvik sem ég hef
sum séð eða haft spurnir af og annað
er uppspuni. Ef það á að vera eitt-
hvað varið í skáldverk verða þau að
eiga einhverja stoð í veruleikanum
annars skortir þau fótfestu."
„Ég hallast líka að þeirri hugmynd
að bókmenntir eigi að vera skemmti-
legar, læsilegar og halda athygli les-
enda. Ég trúi ekki á þá kenningu að
almennilegar bókmenntir þurfi að
vera leiðinlegar. Ég held að það sé
dónaskapur hjá rithöfundum að fá
lesendum leiðinlegar bækur í hend-
ur.
Ég held að menn skrifi ekki nema
af einhverri þörf. Ég er í starfi sem
ekki getur talist mjög bókmennta-
legt. Þegar ég kem heim skipti ég um
gír og eyði flestum kvöldum og helg-
um í skriftir. Þetta er einhver þörf
sem ég er haldinn og kemur vafa-
laust ekki til af góðu því að það er
miklu þægilegra að hggja í sólbaði
og drekka brennivín heldur en að
sitja við skriftir.
Ég ólst upp á bökmenntaheimili
þannig að uppvaxtarárin snerust
mikið um bókmenntir og skriftir
þannig að ég fékk strax mikinn
áhuga. Hér á íslandi skrifa menn
varla peninganna vegna þannig að
þetta hlýtur að vera einhver innri
þörf. Það verður enginn feitur af rit-
störfun hér, jafnvel þótt bók seljist í
10 þúsund eintökum."
Allt handskrifað
„Þetta er þörf sem knýr á og ef
henni er ekki sinnt líöur manni ekki
aht of vel. Ég byrjaði á að skrifa
smásögur og hafði mjög gaman af.
Ég ákvað að skrifa þessa sögu effir
að ég gaf út smásögurnar fyrir tveim-
ur árum. Þetta efni var farið aö gerj-
ast i mér og ég fór að taka niður
punkta.
Þetta var það viðamikið efni sem
ég var farinn að hugleiða að ég hefði
aldrei getað sinnt því í smásögu. Efn-
iö sjálft kallaði á skáldsögu. Ég ákvað
að leggja allt undir og skrifa þessa
sögu. Það er ekkert gaman að hlutun-
um nema leggja svolítið undir en það
var efniö sem kallaði á söguna.
Mér þótti gaman að skrifa þessa
sögu en það var ansi erfitt og tók oft
á. Það fóru mörg kvöldin og næturn-
ar í þetta. Ég handskrifa allt og krota
mikið í það. Þá vélrita ég textann og
þá er verkið sett á tölvu. Ég marg-
skrifa hvern kafla. Hluti af starfsem-
inni er á tölvusviðinu. Ég á erfitt með
að skrifa á tölvu. Sennilega eru el-
ektrónurnar svona aðgangsharðar
við mig því flest annað vinn ég á
tölvu.
Þetta er ef til vill einhver flótti frá
tölvunum. Það er hvíld frá tölvu-
heiminum, sem ég hrærist annars í,
að setjast með penna og blað þegar
heim er komið.“
Ólafur stendur stutt við hér heima
að þessu sinni því vinnan bíður úti.
„Ég er búinn að vera úti í sex eða
sjö ár og finnst alltaf jafngaman að
koma heim,“ segir hann. „Það er þó
ýmislegt hér heima sem fer í taug-
arnar á mér. Hlutirnir ganga hér
ansi mikiö út á einhverja þorpspóli-
tík. Landið hefur alltaf sömu áhrif á
mig og það er margt gott um þjóðina
aö segja.
Mér finnst óskaplega spaugilegt að
ganga inn í sjoppu sem hét Þöll þegar
ég var að alast upp en heitir Texas
núna. Eins er að ganga um Lauga-
veginn þar sem h'ver búðin ber eitt-
hvert stórborgarheiti. Þetta er
svakalega hallærislegt og stafar sjálf-
sagt af minnimáttarkennd sem ég
held að íslendingar þurfi ekki að
hafa. Útlendingum finnst þetta fár-
ánlegt. Ef við ætlum að vera stór í
augum heimsins þá er þetta það vit-
lausasta sem við getum gert. Við
verðúm að hrinda af okkur þessum
Börsonarhugsunarhætti," sagði Ól-
afur Jóhann Ólafsson. -GK
i