Dagblaðið Vísir - DV - 28.02.1989, Blaðsíða 28

28
ÞRIÐJUDAGUR 28. FEBRÚAR 1989.
Andlát
Guðni Guðmundsson, Aðalgötu 23,
Súgandafirði, varð bráðkvaddur 26.
febrúar.
Elísabet G. Hálfdánardóttir, dvalar-
heimilinu Hlíf, ísafirði, lést í Sjúkra-
húsi ísafjarðar þann 25. febrúar sl.
Guðrún B. Jakobsdóttir frá Látravík,
Freyjugötu 10, Reykjavík, andaðist í
Hafnarbúðum 25. þ.m.
Anton Kristjánsson, Brekkugötu 9,
Akureyri, lést á Fjórðungssjúkra-
húsinu á Akureyri laugardaginn 25.
febrúar.
Hafsteinn Bergmann Jónsson lést að
kvöldi 26. febrúar í Borgarspítal-
anum.
Sveinn E. Sveinsson, Hrafnistu,
Reykjavík, lést 25. febrúar.
Kristin Karlsdóttir, Jaðarsbraut 21,
Akranesi, andaðist í Landspítalanum
sunnudaginn 26. febrúar sl.
Þórður Sigurðsson, Hörgatúni 9,
Garðabæ, lést á heimili sínu 26. febr-
úar sl.
Michael Denegán, til heimilis í
Tampa á Flórída, lést 19. febrúar sl.
Jarðarfarir
Jónina Ásmundsdóttir, Funafold 35,
verður jarðsett frá Fossvogskirkju
miðvikudaginn 1. mars kl. 13.30.
Oddný G. Jónsdóttir, Gnoöarvogi 26,
verður jarðsungin frá Neskirkju 2.
mars kl. 13.30.
Engilbert M. Ólafsson verður jarð-
sunginn frá Fossvogskirkju fimmtu-
daginn 2. mars kl. 15.
SMÁAUGLÝSINGAR
Tilkynningar
Kvenfélag Kópavogs
Spilað verður í félagsheimilinu í dag, 28.
febrúar. Byrjað verður að spila kl. 20.30.
Allir vélkomnir.
Spilakvöld
SIBS deildimar í Reykjavik og Hafnar-
firði og Samtök gegn astma og ofnæmi
halda spilakvöld í Múlabæ, Ármúla 34, í
kvöld, þriðjudagskvöld, kl. 20.30. Verð-
laun. Kafiiveitingar. Allir velkomnir.
Kvenfélag Kópavogs
efnir til hópferðar á víkingasýninguna í
Norræna húsinu laugardaginn 11. mars
nk. kl. 14 ef næg þátttaka fæst. Upplýsing-
ar í símum 40388 og 41949.
Tónleikar
Háskólatónleikar
Á áttundu Háskólatónleikum vormisser-
is, miðvikudaginn 1. mars, munu þau
Kathleen Bearden og Þórhallur Birgisson
fiðluleikarar flytja Duo fyrir tvær fiðlur
eftir Darius Milhaud og sónötu fyrir tvær
fiðlur op. 56 eftir Sergei Prokofiev. Tón-
leikamir em haldnir í Norræna húsinu
kl. 12.30-13 og em öllum opnir. Þau Kat-
hleen Bearden og Þórhallur Birgisson
stunduðu framhaldsnám í fiðluleik við
Manhattan School of Music, undir hand-
leiðslu Caroll Glenn. Þau luku námi þar
1983 og hafa síðan starfað hér á landi,
m.a. sem fiðluleikarar og kennarar. Kat-
hleen og Þórhallur leika á fiðlur smíðað-
ar af Hans Jóhannssyni.
Tapaðfimdið
Myndavél tapaðist
Lítil Konica myndavél tapaðist á
skemmtun snyrtifræðinga sunnudaginn
19. febrúar sl. Vélin var í svartri gervi-
rúskinnstösku. Finnandi vmsamlegast
hringi í sima 40826. Fundarlaun.
Fundir
Kvenfélag Hallgrímskirkju
Fundur verður haldinn í safnaöarheimili
kirkjunnar fimmtudaginn 2. mars kl.
20.30. Hörður Áskelsson organisti mætir
á fundinn og segir frá kaupum á nýju
orgeli í kirkjuna. Þá verður osta- og osta-
réttakynning og kaffi. Að loKúm er hug-
vekja sem sr. Ragnar Fjalar Lámsson
flytur.
Sorpvinnsla á
höfuðborgarsvæði
Mannvirkjajarðfræðifélag íslands, Bygg-
ingaverkffaeðideild VFI og Bygginga-
tæknifræðingar í TFÍ standa fyrir
fræðslufimdi miðvikudaginn 1. mars kl.
20.30 í stofu 101 í Odda, hugvísindahúsi
Háskólans. Efiii: Sorpvinnsla á höfuð-
borgarsvæði, val á urðunarstað og flokk-
un sorps. Frummælendur munu svara
fyrirspummn að erindum loknum.
Almennur borgarafundur
Kvennalistans
Kvennalistinn gengst fyrir almennum
borgarafundi um kjaramál miðvikudag-
inn 1. mars á Hótel Borg. Stuttar ffamsög-
ur flytja: Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
Vilborg Þorsteinsdóttir og Svanhildur
Kaaber. Fyrir svörum sitja: Ásmundur
Stefánsson, Ögmundur Jónasson, Páll
Halldórsson, Hinrik Greipsson og Þórir
Guðjónsson. Fimdarstjóri: Kristín Jóns-
dóttir. Allir em hvattir til að mæta.
Foreldrafélag
misþroska barna
heldiu aðalfimd sinn í dag, þriðjudaginn
28. febrúar kl. 20.30 í húsi Æfmgadeildar
Kennaraháskóla íslands á mótum Ból-
staðarhlíðar og Skipholts. Á dagskrá
verða öll venjuleg aðalfundarstörf. Kosið
verður í stóm og lagabreytingar verða
lagðar fyrir. Félagsmenn em hvattir til
að mæta og nýir félagar em velkomnir.
Erindi um endurskoðun laga-
ákvæða um farmsamninga
Hið íslenska sjóréttarfélag efnir til ffæða-
fundar laugardaginn 4. mars nk. Verður
fundurinn haldinn í stofu 103 í Lögbergi
og hefst kl. 14. Fundarefni: Dr. Kurt
Grönfors, prófessor við háskólann í
Gautaborg, flytur erindi er hann nefnir:
„The Scandinavian Law Reform Con-
ceming Carriage of Goods by Sea“. Að
erindi loknu verða kaffiveitingar og síðan
verða fyrirspumir og umræður. Fundur-
inn er öllum opinn og em félagsmenn og
aðrir áhugamenn um sjórétt, siglinga-
starfsemi og sjóflutninga hvattir til að
mæta.
Ágreiningur um gróðurvernd
I blaðinu Landsbyggðin, 6. tbl.
1988, er fjallað um viðskiptaþving-
anahugmynd viðskiptaráðherrans.
Þar kemur m.a. fram að meðal sér-
fræðinga um gróður- og landnýt-
ingarmál eru mjög skiptar skoðan-
ir um vægi ofbeitar í gróðureyð-
ingu og einnig um hvaða vinnu-
brögðum skuli beitt í samskiptum
við bændur. Menn skiptast í tvær
fylkingar og segir blaðið að oddvit-
ar þeirra séu Ingvi Þorsteinsson
magister og dr. (Dlafur Dýrmunds-
son, landnýtingarráðunautur BÍ.
Birt eru viðtöl við „oddvitana"
báða og einnig viðtal við Jón Sig-
urösson viðskiptaráðherra sem
upplýsir að það séu einkum tveir
menn sem hann hlusti á í þessum
efnum, þ.e. Ingvi Þorsteinsson og
Andrés Arnalds. Þá er getið um
harða gagnrýni á beitarþolsút-
reikninga RÁLA, sem Ingvi er
ábyrgur fyrir.
í þeirri fylkingimni sem fer væg-
ar í sakimar og hefur meiri yfirsýn
- sem kennd er við Ólaf - eru m.a.
ráðunautar og aðrir starfsmenn
Búnaðarfélags íslands, land-
græðslustjóri, landgræðslufulltrúi
og flestallir skynsamari bændur.
Ætla má og að flestir alþingismenn
dreifbýhskjördæma fylh þann
flokkinn.
Sjónvarpið efndi til hringborðs-
umræðu stuttu eftir sprengjukast
Jóns Sigurðssonar. Þar kom þó
skoðanamunurinn htt eða ekki
fram enda mun enginn hafa verið
þar úr framvarðasveit fylkingar
Ólafs. Mun þó Landgræðslan hafa
óskað eftir að fá að hafa þar fuh-
trúa en því var hafnað. Þama var
þó fjallað um verksvið Landgræðsl-
unnar og enginn sjálfsagðari í þátt-
inn en fuhtrúi frá henni. Vissulega
var þetta ekki í fyrsta sinn sem rík-
isfjölmiðillinn Sjónvarp sýnir hlut-
drægni þegar gróðumýtingarmál
eru annars vegar. Varla þarf að
taka fram að þama var Ingvi Þor-
steinsson og fleiri af þeim vængn-
um.
Stórfelld fækkun sauðfjár
og enn meiri minnkun
sauðfjárbeitar
Sveinar I.Þ. ganga kannski
stimdum skrefi lengra (sbr. J.S.)
en fylkingarforinginn sjálfur -
teygja orð hans eöa túlka á svig.
Aha vega er hann farinn að nefna
hross ásamt sauðfénu og það gerði
J.S. reyndar líka en í umræðunni
um gróðurvemdina er þeim yfir-
KjaUarinn
Rósmundur G.
Ingvarsson
bóndi, Hóli, Tungusveit,
Skagafjarðarsýslu
leitt sleppt og sveigt að sauðfénu
einu, ásamt bændum. Fjölmiðlam-
ir em það langáhrifamesta sem
beitt er í áróöursherferðinni og er
eigi nema von að fjöldi fólks sé far-
inn að trúa því að sauðkindin ein
eigi sökina á mestahri gróðureyð-
ingunni frá landnámi til þessa
dags. Öfgafuh afstaða, byggð á
röngum forsendum, er því orðin
algeng. ^
En því fer víðs fjarri að við sauð-
féð eitt sé að sakast. Þvert á móti
er líklegt að hlutur þess sé minni
en menn áhta og á það ekki síst við
nú í dag. Sauðfé hefur á síöustu 10
árum fækkaö um meira en Z> eða
úr ca 900 þús. og niður fyrir 600
þús. Auk þess hefur sú gjörbreyt-
ing orðið á fáum áratugum aö vetr-
arbeit sauöfjár er nánast úr sög-
unni og vor- og haustbeit hefur að
miklu leyti færst af úthaga á tún.
Þetta aht hefur út af fyrir sig létt
miklu beitarálagi af landinu. Jafn-
framt hefur beitartími afrétta veriö
styttur verulega.
Fyrir nokkrum ámm var talið að
hrossin tækju álíka mikið af sum-
arbeitinni og sauðféð (yfir landið í
hehd) og miklu meira af grasinu
ef vetrarbeitin er tekin með í reikn-
inginn. Sauðfé hefur síðan fækkað
vemlega en hrossum heldur fjölg-
að. Auk þessa er alkunna að hross
fara tíl muna verr með land en
sauðfé. Samt er varla minnst á
hross í gróðurvemdarumræðunni.
Hóf er best í
beitarmálum sem öðru
Fuhorðnar kindur mimu, meðan
engar girðingar vom, mikið hafa
passaö upp á það sjálfar að ofnýta
ekki afréttarlönd enda alkunna að
þegar gras fór að minnka eða tíðar-
far að versna síðari hluta sumars
mnnu þær með lömb sín ofan th
byggöa í stríðum straumum og
hver leitaði th síns heima.
Hófleg beit er ahs ekki th skaða.
Hvað er hóflegt á hverjum stað á
Rannsóknastofnun landbúnaðirins
(RALA) að segja th um og hefur
hún rannsakað og gefið út tölur
fyrir flestar afréttir. Þær tölur
leggja gróðurvemdaraðhar og af-
réttarstjómir th gmndvallar þegar
hámarksfjöldi fénaðar í afrétti er
ákveðinn. Ofbeit á afréttum á því
að vera úr sögunni. Beitarstjómun
er þannig þegar fyrir hendi en það
virðast rofabarða-áróðursmenn
ekki vita. Hitt er svo annaö mál að
á vissum afmörkuðum svæðum,
þar sem uppblástur herjar, getur
alger friðun verið nauðsynleg sem
þáttur í baráttunni við eyðingaröfl
náttúrannar.
Vissulega var og er fleira sem
keppir við sauöféð og hrossin um
beitargrasið á sumrin. Landsmenn
hafa gjaman haft og hafa mikið af
nautagripum og th foma var tölu-
vert af svínum og geitum. Hrein-
dýrastofninn hefur verið hér all-
lengi og misjafnlega stór. Fuglar
taka ahmikið af grasinu, einkum
álftir og gæsir sem hefur verið að
stórfjölga síðustu áratugi. Gæsir
em orðnar plága á afréttum,
heimalöndum og túnum.
Skógarnir voru höggnir
og brenndir
Enn em ótalin þau öfl sem lang-
mest hafa orsakað uppblástur hér
á landi en það eru þjóðin sjálf, eld-
gos, veðurfar - og einkum kulda-
skeið - og síðast en ekki síst upp-
blásturinn sjálfur (sandfokið) eför
að hann er kominn af stað.
Eyðing skóganna er tahn hafa
skipt sköpun og uppblásturinn
fljótlega komið í kjölfarið. Er tahð
að mestum hluta skóganna hafi
verið eytt á fyrstu öldum íslands-
byggðar, skógar verið mddir og
brenndir og síðan var óspart gengið
á þá th kolagerðar og jámsmíða.
En á stöku stað lifa þó ofurhthr
birkiskógar ennþá þrátt fyrir beit
sauðfjár aha götu.
Fyrir landnám og á landnáms- og
söguöld segja okkur heimhdir að
ríkt hafi hér hlýindaskeið en í lok
þjóðveldisaldar, um 1260, hefur
veðrátta á landinu kólnaö mjög
mikið og er hald manna að meðal-
hiti hafi þá veriö með því lægsta á
skeiði þjóðarinnar. Síðan hafa
löngum geisað harðindi og drep-
sóttir að ógleymdum eldgosum
öðm hvom. Og frá 17. öld og fram
th 1924 má segja að ríkt hafi kulda-
skeið. Þá tekur við hlýindaskeið
fram um 1965 en samt heldur upp-
blástur áfram. Hann stöðvast
ógjarnan þegar hann er einu sinni
kominn af stað en hitastig, vindafar
og úrkomumagn hafa mikh áhrif á
hvort honum miðar hægt eða hratt.
Dæmum ekki - lítum
frekar í eigin barm
Varast skulum vér að dæpa for-
feðurna. Þeir áttu oft við harðæri
og mikla örðugleika að etja og urðu
að notptiltæk ráð th að halda lífi.
Þekking á þoli og þörfum iandsins
hefur væntanlega veriö minni á
öldum áður. En nú er öldin önnur
og möguleikar mikhr. Varast skul-
um vér einnig að grípa th víð-
tækra, vanhugsaðra friðunarað-
gerða sem htlu eða engu breyta um
stærð gróðurlenda en þrengja enn
að byggöinni í dreifbýhnu og jafn-
vel eyða henni.
Gætum að því að nútímamaður-
inn er enn stórtækari við eyðingu
gróðurlendis en gengnar kynslóðir.
Þaö er verið aö sökkva gríðarstór-
um flæmum undir virkjunarlón og
stendur t.d. th ein slík framkvæmd
nú í sumar við Blöndu. Þar komum
við aftur að J.S. ráðherra því orku-
málin heyra undir hans ráðuneyti.
Hvernig getur hcinn, gróðurvemd-
armaðurinn, staðið fyrir stórtæk-
ustu gróðureyðingu - líklega í sög-
unni? Er ekki ansi stórt gat þama
í gróðurvemdina? Og það er því
miður ekki eina gatiö. Enginn
markaður er th fyrir Blöndu-raf-
magnið væntanlega og framleiðslu-
geta virkjana, sem fyrir em, langt
fram yfir núverandi þarfir. Eitt
helsta vandamál stjómvalda og
áhugamál sumra - þar á meðal J.S.
ráðherra eftir því sem ég best veit
- er að koma orku nýju virkjunar-
innar í lóg og stendur vlst th að
semja við erlenda aðha um nýtt
álver sem svo útheimtir enn nýjar
stórvirkjanir sem eyðheggja enn
hluta af því thtölihega htla gróður-
lendi sem eftir er á landinu okkar.
Svo þykjast menn þess umkomnir
að tala fjálglega og af miklum móði
um nauðsyn gróðurvemdar og
hóta jafnvel þvingunum (sbr. thv.
í Frey) sem augljóslega yrðu th að
eyða byggðinni í dreifbýhnu að
verulegu leyti; meim sem era
sennhega þegar búnir með hlut-
drægum áróðri að ná þeim tökum
á almenningi sem gerir þeim slíkt
stríð við dreifbýhsbúa auðunnið.
Engu þyrmir græðgin
Við Blöndu er ekki aðeins verið
að sökkva grónu og nytsömu landi
og eyöheggja veiðiár og úrvals-
góðar uppeldisstöðvar fisks heldur
fer þar undir lónið, að miklu leyti,
fallega hndaáin Galtará sem hsta-
skáldiö góða, Jónas Hahgrímsson,
gerði fræga með sínu ódauðlega
ástarljóði Ferðalokum, sem er ein
sú skærasta ljóðaperla sem þjóðin
á.
Að lokum þetta: íslenska þjóðin
á landinu skuld að gjalda. Á ehefu
alda skeiði hefur hún að hluta til
orðið þess valdandi, á einn eða ann-
an hátt og oft í neyð, að gróður-
þekja landsins hefur skaddast og
síðan veðrast af. Nú höfum við
nánast aha möguleika th að stöðva
uppblástur og hefja verk við að
græða sár landsins. Við höfum efni,
við eigum að hafa þekkingu og ár-
ferði er fremur hlýtt. En við meg-
um ekki vera svo gráðug að taka
með vinstri hendi það sem við gef-
um landinu með þeirri hægri - eða
sem því svarar. Viö megum heldur
ekki bæta gráu ofan á svart með
því að eyða dreifbýhsbyggðinni
enda er það neikvætt ahavega séð.
Rósmundur G. Ingvarsson
„Enn eru ótalin þau öfl sem langmest
hafa orsakað uppblástur hér á landi en
það eru þjóðin sjálf, eldgos, veðurfar -
einkum kuldaskeið - og síðast en ekki
síst uppblásturinn.“