Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.1989, Blaðsíða 20

20
LAUGARDAGUR 15. JULÍ 1989.
Kvikmyndir
Það má færa sterk rök fyrir því
aö ef handrit að kvikmynd er ekki
í lagi, þá eru litlar líkur á því að
myndin geti orðið góð. Að vísu eru
til undantekningar, t.d. þegar beitt
er miklum tæknibrellum svo
áhorfendur gleyma því um hvað
myndin snýst, eins og í mörgum
þeim myndum sem eiga að gerast
í framtíðinni.
Það viðurkenna flestir, sem
vinna viö kvikmyndagerð, aö erfitt
er að fá frumsamið kvikmynda-
handrit sem er vel unnið og gefur
góða möguleika á myndrænni út-
færslu. Það er enginn hægöarleik-
ur að halda athygh áhorfandans
vel vakandi á sama tíma og verið
er að spinna söguþráð sem eitt-
hvert vit er í. En margir gera þetta
vel eins og fjölmörg dæmi sýna.
En það eru þó fleiri sem láta sér
nægja að sækja söguþráðinn til
bókar sem síðan er sniðin að fonni
kvikmyndarinnar sem byggir á
hraðri atburðarás þar sem ekki eru
leyfð löng samtöl eða gefin nein
tækifæri til að byggja upp söguper-
sónurnar í rólegheitum. Það er því
ekki óalgengt að lesa að hin eða
þessi kvikmynd hafi verið byggð á
bók einhvers rithöfundar.
Það er alltaf erfitt að sjá kvik-
mynd ef viðkomandi hefur lesið
bókina áður því kvikmyndahand-
ritið fylgir aldrei bókinni vel eftir
og því fá kvikmyndaáhorfendur
það á tilfinninguna að það vanti
eitthvað. Sama gildir um þá sem
lesa bókina eftir að hafa séð mynd-
ina, þvi þeim firrnst einnig eitthvað
vanta. Það er hægt að nefna mý-
mörg dæmi um myndir sem byggð-
ar eru á góðri bók en reynast alger-
lega mislukkaðar. Má þar nefna
mynd eins og The Magus (1968) sem
byggð var á hinni frábæru bók
John Fowles með þeim Anthony
Quinn, Candice Bergen og Michael
Caine í aðalhlutverkum. Hins veg-
ar má einnig nefna góðar myndir
eins og The Godfather sem byggð
París að
næturlagi
ur engan tíma til að sinna. Hún á
einnig einlægan karlkynsaðdáenda
sem hún lítur niður á. Á sama tíma
stendur Clara í stríði við fyrrver-
andi viðskiptafélaga eiginmanns
síns sem hefur tapað öllu og reynir
nú að kúga fé út úr henni. Svo má
ekki gleyma Wallace, ungum,
bráðgáfuðum og myndarlegum
manni sem hún hittir og fellur fyr-
ir. Það er því ekki nema von að
* Clara reynist erfitt að uppfylla hug-
sjón sína um að vera ábyrg gerða
sinna. Enda missir hún algerlega
stjóm á lífi sínu þegar hún er send
til Parísar fyrir flokkinn til að taka
þátt í stjómmálaþingi. Teningun-
um er kastað og hringurinn þreng-
ist sem endar með morði.
Stjómmál. Það má lýsa Paris By
Night sem spennumynd með þjóð-
félagslegan undirtón. Það tók Hare
um fjögur ár að fjármagna og gera
þessa mynd. Clare er frekar frá-
hrindandi persóna, ágeng, ráðrík
og skapstór sem gerir ýmsa hluti
sem hæfa ekki hennar stöðu í þjóð-
félaginu. Því reyndust framleiö-
endur tregir til aö fjármagna
myndina því þeir vom aö leita eftir
persónuleika á borð við Melanie
Griffith í myndinni Working Girl
sem nýlega var sýnd hérlendis.
Hún endaði á toppnum í lok mynd-
arinnar eftir að hafa sýnt hvað í
henni bjó á gamla góða bandaríska
mátann.
Hinn stjórnmálalegi bakgrunnur
getur heldur varla talist upplífg-
andi. Hara ætlaði sér að kvik-
mynda í París, Strasbourg og
Bmssel til að ná andrúmslofti
Efnahagsbandalagsins. Hann gafst
þó upp á Strasbourg sem honum
fannst einstaklega niðurdrepandi
og lítt myndræn borg. „Efnahags-
bandalagið er mjög spennandi bak-
gmnnur. Þar er mikiö um dýrðir,
peninga, tísku, lúxusbíla og svo
risnureikninga. Þú sérð alltaf Bar-
böru Castle á tali við hóp fólks sem
yfirleitt veit aldrei um hvað hún
er að tala.“ Þetta eru orð sem höfð
voru eftir Hara nýlega í bresku
tímariti. Kvenfólk virðist alltaf fara
með stór hlutverk í verkum Hara.
Hann hefur oft átt í útistöðum við
þeirra Breta niðri við Thames. Fyr-
ir þá sem vilja forvitnast meira um
verk Hare má nefna að hann hefur
skrifað leikritin Pravda (með How-
ard Brenton), Plenty, The Bay At
Nice og Wrecked Eggs ásamt því
að skrifa handritið að myndunum
Dreams Of Leaving, Licking Hitler,
Wetherby og svo Saigon.
Kvíkmyndir
Baldur Hjaltason
Stjómmál
í myndinni Paris By Night fjallar
Hare um konur, ást og stjórnmál.
Söguhetjan er Clara, sem leikin er
af Charlotte Rampling. Hún er ung
og upprennandi stjarna innan
breska íhaldsflokksins sem hefur
verið ahn upp undir stjórnmálaleg-
um áhrifum Thatcher. Hún er
nokkurs konar aukaafurð Thatc-
her-stefnunnar sem heldur því
fram að fólk eigi að hjálpa sér sjálft
og vera ábyrgt gerða sinna. En
hlutirnir eru ekki svona einfaldir.
Clara er gift drykkfelldum þing-
manni sem hún fyrirlítur og saman
eiga þau sjúkan son sem Clara hef-
kvenréttindakonur sem ekki eru
alltaf sammála hvernig hann setur
fram hlutverk kynsystra sinna.
„Já, ég fór illa út úr þeirri viður-
eign,“ hefur verið haft eftir honum.
„Eg gat ekki unnið þá baráttu. Ef
þú skrifaðir handrit þar sem engin
kvenhlutverk voru varstu skam-
maður. Ef þú skrifaðir handrit þar
sem allar aðalpersónurnar voru
kvenkyns varstu einnig skammað-
ur vegna þess að þú varst karlmað-
ur.“ Einn góður leikritahöfundur
gerði líka góölátlegt grín að Hara
þegar hann sagði: „í verkum Os-
borne eru þaö karlmenn sem hrópa
á konur en í verkum David eru það
konur sem hrópa á menn.“
Það má rekja þessa áráttu David
Hare allt aftur til 1970 þegar hann
skrifaöi Slag þar sem hann fjallaði
um skólaár sín. Þungamiðjan í
verkinu voru þrjár illkvittnar og
leiðar konur. Síðan komu verkin
sem á færibandi. Það sem gerir
Paris By Night ef til vill frábrugðna
öðrum verkum Hara er tilraun
hans til að skrifa um stefnu Thatc-
her, forsætisráðherra Bretlands.
Hann er einnig hissa á hve fáir rit-
höfundar hafi látið í sér heyra mið-
að við hve Thatcher hefur rekið
stefnu sína af mikilli einurð og
krafti. Má því líta á Paris By Night
sem ákveðið innlegg Hara í þessa
umræðu.
Leikritaskáldið, rithöfundurinn og leikstjórinn David Hare.
um leikverkiö til kynningar og nær
einnig til mun fleiri áhorfenda en
leiksýning. Hér má nefna sem
dæmi myndir á borð við Annie
(1982) og Oklahoma (1955) eftir
samnefndum Broadway-söngleikj-
um og svo af nýlegri myndum Ag-
nes Of God (1985) þar sem þær Jane
Fonda og Anne Bancroft hlutu báð-
ar útnefningu til óskarsverðlauna
fyrir leik sinn. Hins vegar telst það
mjög sjaldgæft að leikrit, sem er
unnið upp úr kvikmyndahandriti,
sé sett á svið.
Tveir miðlar. Það er einnig frekar
óalgengt að sami maður skrifi bók
og kvikmyndahandritiö síðan í
framhaldi af því. Rithöfundar eru
oft á tiðum titlaðir sem ráðgjafar
kvikmyndahandritahöfunda eða
jafnvel sem aðstoðarhandritahöf-
undar en í raun fá þeir að ráða litlu
þótt tillit sé tekið til ábendinga
þeirra. En þó eru til rithöfundar
sem eru jafnskrifandi sem bókar-
höfundar eða kvikmyndahandrita-
höfundar. Og ekki sakar þaö ef rit-
höfundurinn getur líka tekið að sér
leikstjóm eins og Bretinn David
Hare hefur sýnt að hægt er að gera
með góðu móti.
Samtímis og nýjasta mynd David
Hare, sem ber nafnið Paris By
Night, var frumsýnd í London í
vor, var verið að sýna leikritið The
Secret Rapture 1 þjóðleikhúsi
Það er Charlotte Rampling sem fer með aðalhlutverkið i Paris By Night.
var á verðlaunabók Mario Puzo.
Hér spilar náttúrlega margt inn í.
í fyrsta lagi vom leikaramir frá-
bærir með Marlon Brando í aðal-
hlutverki en auk þess var Ford
Coppola að sýna sig og sanna sem
leikstjóri.
En kvikmyndahandritahöfundar
leita fanga hjá fleiri en rithöfund-
um bóka. Þeir notfæra sér einnig
leikritin. Ef leikrit slær í gegn má
telja líklegt að þaö verði fyrr eöa
síðar fært yfir á hvíta tjaldið. Kvik-
myndin getur notfært sér umtalið