Dagblaðið Vísir - DV - 30.12.1989, Blaðsíða 10

10
(LAUGARDAGL’R ,30. DESEMBER 1989.
Erlend bóksjá
Morð í Dallas
John F. Kennedy, forseti
Bandaríkjanna, var myrtur í
borginni Dallas í Texas 22. nóv-
ember 1963. Ungur maður, Lee
Harvey Oswald, var handtekinn
fyrir drápið en var sjálfur drep-
inn af Jack Ruby, eiganda nætur-
klúbbs í borginni, fyrir framan
myndavélar sjónvarpsmanna áð-
ur en skriður komst á rannsókn
málsins. Alla tíð síðan hafa menn
deilt um morðið á Kennedy.
Margar kenningar hafa verið á
lofti í óteljandi bókum sem samd-
ar hafa verið um málið síðasta
aldaríjórðunginn.
Libra er ólík öðrum bókum um
Kennedymorðið að því leyti að
um er að ræða skáldsögu. DeLillo
fer höndum skáldsins um Os-
wald, móður hans, eiginkonu og
aðra þá einstaklinga sem komu
við sögu. Slík vinnubrögð eru
auðvitað algeng ■ í sögulegum
skáldsögum en það er sjaldgæft
að höfundar leggi með þessum
hætti til atlögu við tiltölulega
nýliðna atburði og jafnvél per-
sónur sem enn á lífl.
ÐeLiilo nær góðum tökum á
þessu erfiða viðfangsefni. Libra
er forvitnileg og spennandi til-
raun til að varpa Ijósi á tilfinn-
ingalíf Oswalds og skýra hvernig
launmorðingi verður til en jafn-
framt eru þræðir samsæra og
svika raktir til enda.
LIBRA.
Höfundur: Don DeLillo.
Penguin Books, 1989.
Browning
Úrval ljóða annars helsta ljóð-
skálds Viktoríutímans á Eng-
landi, Robert Brownings, er nýj-'
asta viðbótin í ljóðasafn það sem
Penguin hefur gefið út á undan-
fórnum misserum.
Browning, sem fæddist árið
1812 og lést 1889, var náinn vinur
Tennysons en orti meö öðrum
hætti. Hann fór sínar eigin leiðir,
reis gjarnan gegn heíðum í ljóða-
gerð og hlaut þar af leiðandi mis-
jafna dóma samtímamanna.
Líklega náði Browning lengst
sem ljóðskáld í sumum einræð-
um sögufrægra persóna sem hon-
um voru hugleiknar. Ágæt dæmi
þar um eru í þessu safni. Hér er
einnig ljóðið skemmtilega um
miðilinn Sludge, en fyrirmyndin
var kunnur amerískur miöill sem
Browning taldi sig hafa afhjúpaö
sem svikara. Holl lesning fyrir
andatrúarþjóðina.
BROWNING: SELECTED POETRY.
Rltstjóri: Daniel Karlin.
Penguin Books, 1989.
Kiljur ársins 1989
Það er auðvitað út í hött að benda á
fáeinar pappírskiljur, sem komið
hafa út á enskri tungu á því ári sem
nú er á næstsíðasta degi, og segja að
þær séu bestu kiljur ársins: Bæði
vegna þess hvílíkur aragrúi slíkra
bóka er gefmn út á hverju ári og hins
að margar þeirra eru hin ágætustu
verk.
Hér veröur því aðeins leitast við
að minna á nokkrar kiljur sem komu
út á vegum enskra forlaga á þessu
ári og hljóta að teljast með þeim
bestu. Fjallað hefur verið um sumar
þeirra í Erlendri bóksjá á árinu.
Skáldverk
Nokkur skáldverk nóbelsverð-
launahafa í bókmenntum eru meðal
forvitnilegustu pappírskilja ársins.
Má þar nefna Love in the Time of
Cholera eftir Gabriel Garcia Mar-
ques, mágnaða sögu um ást sem lifir
þrátt fyrir hrörnun og eymd. Einnig
tvær sögur eftir Saul Bellow: More
Die of Heartbreak, þar sem skortur
á ástúö mótar líf persónanna, og The
Bellarosa Connection um gyðing sem
vill þakka bjargvætti sínum fyrir
björgun úr lífsháska nasismans en
fær það ekki og er ekki samur maður
af þeim sökum.
Nokkrar skáldsögur eftir banda-
ríska og breska rithöfunda er ástæða
til að nefna í sömu andránni:
The Bonfire of the Vanities er sam-
bland Tom Wolfes af hörkuspenn-
andi reyfara og beinskeyttri og fynd-
inni samfélagslýsingu úr viðskipta-
og flölmiðlaheimi New York-borgar.
í Empire heldur Gore Vidal áfram
-að sngjá stjómffiálaaögu Bandaríkj-
anna í skáldsöguformi og fjallar um
Teddy Roosevelt og blaðakónginn
Hearst og fyrstu skref Bandaríkj-
anna á heimsveldisbrautinni.
David Lodge leiðir saman fulltrúa
gjörólíkra heima - forstjóra iðnfyrir-
tækis og háskólakennara í enskum
bókmenntum - í Nice Work sem er
bráðskemmtileg skáldsaga um segul-
magn þess sem framandi er.
Þá er rétt að minna á skáldsögurn-
ar. Oscar and Lucinda eftir Peter
Carey en sú fékk Booker-verðlaunin
árið 1988, Leader of the Band eftir
Fay Weldon, The High Road eftir
Edna O’Brien og Quinn’s Book eftir
William Kennedy - en þetta eru allt
eftirminnilegar skáldsögur snjallra
rithöfunda.
Ævisögur
Margar forvitnilegar ævisögur
komu út í enskum kiljum á árinu.
Af sjálfsævisögum er The Magic
Lantern eftir sænska kvikmynda-
leikstjórann Ingmar Bergman einna
merkust en þar hleypir höfundurinn
lesandanum nærri tilflnninga-
þrungnum kjarna lífs síns.
Ævisögur þekktra listamanna
vöktu nokkra athygli á árinu. Meí-
vyn Bragg varpaði að ýmsu leyti
nýju ljósi á Richard Burton í frá-
bærri æVisögu, Rich, en Arianna
Stassinopoulos Huffington tók einn
umdeildasta listamann aldarinnar til
bæna, einkum fyrir að hafa verið
vondur við konur, í Picasso: Creator
and Destroyer.
A.N. Wilson fór næmum höndum
um sérstæðan skáldsnilling í verð-
launaðri ævisögu, Tolstoy, og Peter
Qáy. eegnumlýsti ævisturf! áíínáfs1
sniilings í Freud: A Life for Our
Time. Þá gaf Julia Briggs nærgöng-
ula mynd af ensku skáldkonunni E.
Nesbit í A Woman of Passion og
Brenda Maddox svipti hulunni af eig-
inkonu stílbyltingarmannsins James
Joyce í Nora: A Biography of Nora
Joyce.
Ein forvitnilegasta ævisagan, sem
kom út í pappírskilju á árinu, er þó
tvímælalaust The Secret Lives of
Trebitsch Lincoln um lygilegan feril
þess ævintýramanns.
Stórveldi
og þjóðarbrot
Umtalaðasta sagnfræðikilja ársins
er án efa The Rise and Fall of the
Great Powers en þar reynir Paul
Kennedy að skilgreina forsendur
stórvelda með því að skoða sögu
efnahagsþróunar, stjórnmálaátaka
og hernaðarbrölts síðustu flmm ald-
irnar og draga af þeirri reynslu lær-
dóma fyrir framtíðina.
Antonia Fraser dregur hlut kvenna
í hernaðarátökum fram í dagsljósið
i The Warrior Queens og Christiane
Desbordes-Noblecourt vekur þrjú
þúsund ára gamlan faraóa til nokk-
urs lífs í Tutankhamen.
Aðrir leita að furðum veraldar í
nútímanum. Fáir hafa gert slíkum
leiðangri jafngóð skil og Redmond
O’Hanlon, sem segir frá heimsókn til
sérstæðra indíána í frumskógum
Amazóns í In Trouble Again, og Paul
Theroux sem lýsir ferð sinni þvert
yfir Kína í Riding the Iron Rooster.
Þetta eru nokkrar þeirra ensku
pappírskilja sem ástæða er til að
staldra vij á árirm. Þar gem úrvaiið
er'mikið og smekkur manna misjafn
er ástæðulaust að segja þetta bestu
kiljurnar. En þær svíkja engan sem
nýtur þess að lesa góðar bækur.
Gabríel Garcia Marques: Love in the Leo Tolstoy: ný ævisaga eftir A.N. Saul Bellow: More Die of Heartbreak
Time of Cholera. Wilson. og The Bellarosa Connection.
-------->—----------------------- ---------------------------------------
Metsölubækur
Bretland
Kiljur, skáldsögur;
1. Dlck Francls:
THE EDGE.
2. D. Adams:
THE LONG DARK TEATIME OF
THE SOUL.
3. Grant Naylor:
RED DWARF.
4. Len Deighton:
SPY HOOK.
5. Terry Pratchett:
WYRD SISTERS.
6. Mary Stewart:
THORNYHOLD.
7. Bruce Chatwin:
UTZ.
8. Ben Elton:
STARK.
9. Jeffrey Archer:
A TWIST IN THE TALE.
10. Phlllppa Gregory;
THE FAVOURED CHILD.
Rit almenns eðlis:
1. Giles:
GILES CARTOONS.
2. THE BEST OF SUNDAY SPORT.
3. Lenny Henry:
LENNY HENRY’S WELL-HARD
PAPERBACK.
4. Stephcn Pile:
THE RETURN OF HEROIC FAIL-
URES.
5. Terry Pratchett:
THE UNADULTERATED CAT.
6. P. Gambaccini:
GUINNESS BOOK OF BRITISH HIT
SINGLES.
7. lan Hislop:
SALMONELLA BORDES’ SATIRIC
VERSES.
8. Anton Mosimann:
COOKING WITH MOSIMANN.
9. Keith Floyd:
FLOYD’S AMERICAN PIE.
10. Cleveland Amory:
THE CAT WHO CAME FOR
CHRISTMAS.
(Byggt á The Sunday Times)
Bandaríkin
Metsölukiljur:
1. Sidney Sheldon:
THE SANDS OF TIME.
2. Rosamunde Pilcher:
THE SHELL SEEKERS.
3. Lawrence Sanders:
STOLEN BLESSINGS.
4. Johanna Líndsey:
SAVAGE THUNDER.
5. Tony Hillerman:
A THIEF OF TIME.
6. Mary Stewart:
THORNYHOLD.
7. Jack Higgíns:
A SEASON IN HELL.
8. Margaret Atwood:
CAPS EYE.
9. Dean R. Koontz:
MIDNIGHT.
10. Larry McMurtry:
ANYTHtNG FOR BILLY.
11. Julia Ecklar:
THE KOBAYASHI MARU.
12. Jeffrey Archer:
A TWIST IN THE TALE.
13. Tom Clancy:
THE CARDINAL OF THE KRELML-
IN.
14. Anne Tyler:
BREATHING LESSONS.
15. Anne Rivers Siddons:
PEACHTREE ROAD.
16. Dana Fuller Ross:
OREGON LEGACY.
Rit almenns eðlis:
1. Robert Fulghum;
ALL f REALLY NEED TO KNOW I
LEARNED IN KINDERGARTEN.
2. Cleveland Amory:
THE CAT WHO CAME FOR
CHRISTMAS.
3. Joseph Wambaugh:
THE BLOODING.
4. Ann Rule:
SMALL SACRIFICES.
5. Grace Catalano:
NEW KIDS ON THE BLOCK.
6. George Bums:
GRACIE.
7. Joe McGlnniss:
BLIND FAITH.
8. M. Scott Peck:
THE ROAD LESS TRAVELED.
9. Joseph Campbell/Bill Moyers:
THE POWER OF MYTH.
10. Bernie S. Siegel:
LOVE, MEDICINE & MIRACLES.
(Byggt á Now York Times Book Revicw)
Umsjón: Elías Snæland Jónsson
Launráð
gegn Lenin
Þegar valdaskipti urðu í Rússl-
andi snemma árs 1917 í svokall-
aðri febrúarbyltingu var leiðtogi
bolsévikka, Lenin, í útlegð í Sviss.
Fyrri heimsstyrjöldin var í al-
gleymingi og því vandséð hvernig
Lenin ætti að komast til Péturs-
borgar. Þá gerði hann samning
við þýsku keisarastjórnina sem
lét flytja Lenin um Þýskaland í
lokaðri lest. Þannig komst bylt-
ingarforinginn til heimalands
síns og gat knúið fram valdatöku
bolsévikka 1917.
í spennusögunni Seven Days to
Petrograd notar Tom Hyman
staðreyndir sem fyrir liggja um
þessa ferð Lenins um Þýskaland
sem baksvið fyrir eigin söguþráð
um vestrænan útsendara sem fær
það hlutverk að ráða Lenin af
dögum á meðan lokaða lestin er
áþýskri grund. Sögupersónurnar
eru jöfnum höndum stjórnmála-
og embættismenn margra landa
árið 19i7 og persónur sem hann
býr til sjálfur.
Sagan er einkum áhugaverð
fyrir þá sem hafa gaman af pólit-
ískum skáldsögum, en það dregur
óneitanlega úr möguleikum Hy-
mans til að skapa virkilega
spennu í frásögninni að lesend-
um er öllum ljóst frá upphafi að
Lenin komst á áfangastað.
SEVEN DAYS TO PETROGRAD.
Höfundur: Tom Hyman.
Penguin Books, 1989.
Haugfé faraóa
Það var í nóvember árið 1922
að leiðangur undir stjórn tveggja
Breta, Carnarvons lávarðar og
fornleifafræðingsins Howard
Carters, fann gröf egypska faraó-
ans Tutankhamens við Þebu í Dal
konunganna. Gröfin, sem þá
hafði verið falin í 3.265 ár, hafði
að geyma dýrlegri fjársjóð en
nokkurn hafði órað fyrir.
Fyrir aldarfjóröungi kom út
merk bók um fjársjóðinn glæsta
sem fannst í gröf Tutankhamens
og um faraóann sjálfan. Textann
samdi franskur sérfræðingur í
egypskri fornsögu, Christiane
Desroches-Noblecourt en með
fylgdu á þriðja hundrað myndir
af gripunum fógru, þar af fjöldi
litmynda.
Þessi úttekt á Tutankhamen og
haugfé hans, og þeim trúar- og
menningarheimi sem þessi faraói
lifði í, hefur nú verið gefin út í
fagurlega myndskreyttri pappír-
skilju sem gefur innsýn í glæsi-
leika, lífsviðhorf og auðlegð egyp-
skra konunga fyrir þrjú þúsund
árum.
Tutankhamen:
Höfundur: Christiane Desroches-
Noblecourt.
Penguin books, 1989.