Dagblaðið Vísir - DV - 24.03.1990, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 24. MARS 1990.
15
Með vinstri fætinum
breytingu og þessum ósjálfráðu
viðbrögðum því ég er vinstri fótar
maður frá náttúrunnar hendi. Ég
skil þetta betur fyrir vikið. Ég skil
að það er lífsmark í hverri þeirri
viðleitni sem brýtur af sér hlekki
og neitar að viðurkenna fordóm-
ana. Ég fagna því að fólkið á vinstri
væng stjómmálanna átti sig á því
að Alþýðubandalagið, eða raunar
hvaða flokksnefna sem er, jafngild-
ir hvorki upphafi né endi þeirrar
stjórnmálaþróunar sem tíminn
kallar á. Ég fagna því þegar stærsta
blaö landsins og útverðir sjálfstæð-
isstefnunnar þora að skilja sig frá
meintri auðsöfnun forréttinda-
stéttanna. Hvort tveggja er liður í
uppgjöri við þá aldagömlu mein-
loku að menn þurfi að vera rétt-
hendir til að vera kjörgengir.
Uppreisn æru
Þetta er allt saman vinstri fætin-
um að þakka. Þessari veshngs
hornreku sem aldrei hefur mátt
síns nokkurs nema þá til að sparka
bolta og draga með sér vinstri
höndina til notkunar og minnkun-
ar fyrir örvhenta. Heimurinn er að
uppgötva að í vinstri fætinum leyn-
ist líf og í þessu lífi sprettur fram
frjó hugsun og barátta þess per-
sónugervings sem hingað til hefur
verið fatlaður og lamaður og utan-
gátta. Hefur meira að segja verið
útskúfaður frá þátttöku í veraldar-
vafstrinu af því að hann hefur ekki
þorað eða getað fengið útrás fyrir
sína sjálfstæðu tilveru. Vinstri fót-
urinn í pólitík Morgunblaösins,
vinstri fóturinn í póhtík lýðræðis-
kynslóðarinnar, er að vakna til lífs-
ins. Og sparkar frá sér.
Jafnvel minn gleymdi og fimm-
tugi vinstri fótur, sem um langt
skeið hefur verið persona non
grata í samkvæmislífi stjórnmála-
aflanna, kemst kannski aftur á
blað. Hann er búinn að skrifa og
tala fyrir daufum eyrum í langan
tíma og eiginlega allt frá því að
hann varð landsfrægur hér um
árið. Ef þessu heldur áfram, ef til-
vistarkreppan í innsta hring
stjórnmálanna leiðir til uppreisnar
og uppgjörið í samfélaginu tekur
upp formlegt stjórnmálasamband
við vinstri fætur og samnefnd bíó-
mynd fær óskarsverðlaun þá hefur
það eMd verið til einskis að leika
píslarvott frá fæðingu. Þá fær minn
vinstri fótur loks uppreisn æru.
Ellert B. Schram
Einu sinni var vinstri fóturinn á
mér landsfrægur. Það var þegar ég
var í fótboltanum og skoraði mörk-
in með vinstri. Ég var nefnilega
örvfættur og er enn og notaði þann
hægri ekki til annars en að stíga
í. Það þykir mikill kostur að vera
örvfættur eða örvhentur í bolta-
leikjum nú til dags en heldur þótti
það hallærislegt að vera vinstri fót-
ar hér áður fyrr. Strákarnir í tún-
inu heima bentu og skríktu og
stríddu manni og ekki tók betra við
þegar það kom í ljós að ég var örv-
hentur líka. Algjörlega einhentur
upp á vinstri og það þvert gegn
mínum vilja, þótt ég hafi lært það
og skilið með tímanum að þetta
væri kostur fremur en galli. Viristri
fóturinn á mér gerði mig sem sagt
að píslarvotti.
Eiginlega var það fyrir mestu
mildi sem ég fékk að halda í þessa
vöggugjöf. í mínu ungdæmi og þar
á undan þótti það nefnilega af-
brigðilegt og ónáttúrulegt að vera
örvhentur og margar sögur hefur
maður heyrt af börnum sem voru
kúguö til hsegri handar notkunar.
Vinstri höndin var reyrð á bak aft-
ur og þannig var þessari ónáttúru
stuggað burtu af stéttvísum kenn-
urum og uppalendum sem vildu að
börnin færu rétthend út í lífið.
Mín gæfa var sú að lenda í ísaks-
skóla eða Grænuborg, sem þá hét,
og þar voru kennarar annaðhvort
ekki búnir læra fræðin sín eða þá
svo langt á undan samtíð sinni að
þeir létu mig komast upp með það
að nota vinstri höndina.
Ég hef auðvitað aldrei borið mitt
barr síðan að því leyti að ég kann
ekki borðsiði og nota hnífinn í
vinstri, þvert á siðvenjur, og hef
aldrei getað skrifað óbrenglaðan
staf með þeirri hægri. Um tíma
hafði ég af þessu bæði áhyggjur og
minnimáttarkennd, enda stöðugir
árekstrar við umgengnisvenjur og
tækjabúnað sem ekki gerir ráð fyr-
ir afbrigðilegu fólki. Seinna, eftir
að hafa vanið mig við það hlut-
skipti að vera öðruvísi en aðrir,
fylltist ég stolti yfir vinstri hend-
inni á mér og núna er ég því bók-
staflega feginn, enda smám saman
að þroskast út úr þeim leiöindum
að fara troðnar slóðir.
Fyrnstyfir
fótafrægðina
.Eins og fyrr greinir var ég örv-
fættur líka. Og vinstri fóturinn var
landsfrægur þó ég segi sjálfur frá,
þótt sú sorglega þróun hafi orðið
að flestir eru búnir að gleyma því.
Kynslóðaskiptin eru svo hröð að
maður hefur ekki undan við að
riíja upp sögur af sjálfum sér! Og
hver vill heyra sögur af flmmtíu
ára gömlum vinstri fæti þegar ann-
ar hver maður nú er orðinn vinstri
fótar og þjóðin hefur eignast vinstri
handar skyttur í handbolta sem eru
jafnvel orðnar heimsfrægar?
Vinstri sinnaður, eins og ég var
til líkamans, gerðist ég svo hægri
sinnaður í pólitík. Stundum var
mér strítt á þessu en ég hef alltaf
haldið því fram að náttúran leitaði
jafnvægis og svo er ég auk þess
vog, og allt verður að finna sinn
farveg á lóðum vogarskálarinnar.
Þetta gekk ágætlega upp og sjálfur
var ég í andlegu og líkamlegu jafn-
vægi fram eftir öllum aldri þótt
ekki geti ég neitað því að vinstri
fóturinn á mér hefur skilað meiri
afrakstri heldur en hægri sveiflan
í pólitíkinni. En það er nú önnur
saga.
Það hefur smám saman fyrnst
yfir fótafrægð mína og kennarar
ku vera hættir að neyða börnin til
rétthendis. Auk þess skrifar enginn
lengur með penna heldur með putt-
um beggja handa og tölvurnar eru
á góöri leið með að útrýma þessu
sérkenni og fólk veit varla hverrar
handar það er, nema þegar það fer
á toilettið. Þá leita menn aftur til
náttúrunnar og nota þá hönd sem
þeim er eðlilegt. En þá sér heldur
enginn til og enginn verður frægur
af því að skeina sig.
Menn geta þess vegna rétt ímynd-
að sér hvað það gladdi mitt
gleymda stolt þegar ég las um það
um daginn að nú hefði verið fram-
leidd kvikmynd undir nafninu
„Með vinstri fæti“ og hún hefði
veriö útnefnd til óskarsverðlauna
og hafin til skýjanna. Voru þeir
kannski að fjalla um vinstri fótinn
á mér? Var hann þá aftur orðinn
frægur?
Kraftaverk
Það kom í ljós að það eru fleiri
vinstri fætur heimsfrægir og í
kvikmyndinni var raunar verið að
fjalla um mann sem var svo fatlað-
ur að hann var dæmdur til aum-
ingjaskapar og hælisvistar frá fæð-
ingu. En inni í þessum farlama lík-
ama leyndist vitiborin manneskja
og miklar gáfur. Þessi fatlaði mað-
ur gat aðeins tjáð sig með vinstri
fætinum og með honum skrifaði
hann skáldsögur og ljóð og hlaut
flest bókmenntaverðlaun landa
sinna.
Enda þótt þessi mynd hafi vakið
verðskuldaða athygli beinist at-
hyglin að henni mest fyrir þá sök
að hér er ekki leikur á ferðinni
heldur veruleikinn sjálfur, krafta-
verk úr hinu daglega lífi.
Allir þeir vinstri fætur og allir
þeir hægri fætur, sem við, þessir
meðalmenn, erum að stæra okkur
af, falla í skuggann af fæti þessa
fatlaða manns.
Þessi ótrúlega saga leiðir hugann
að mörgu. Hún kennir manni að
umgangast fatlaða af nærgætni því
bak við lömun, málhelti, þroska-
höft og aðra bæklun leynist per-
sónuleiki og hugsun sem kannski
lumar á einhveiju miklu merki-
legra en því sem við, þessi heil-
brigðu, höfum til brunns að bera.
Það er ekki allt gull sem glóir. Það
á aldrei að afskrifa neinn, hversu
vonlaus sem hann kann að sýnast,
og það á ekki að bæla niður eðli
og útrás eða andlega þörf. Það er
heldur ekkert sem stendur í stað
eða tekur ekki breytingum eða
þroska ef það fær á annað borð að
njóta sín.
Að því er varðar útlit manna höf-
um við vanið okkur á að halda að
allir eigi að vera laglegir, hraustir
eða normal. Það eiga allir að vera
rétthendir og réttfættir. Eða hvað-
an kom sú kenning að þvinga ætti
börn til að skrifa með hægri þegar
þeim var eðlilegt að skrifa með
vinstri?
Með sama hætti höfum við vanist
því að pólitík sé eilíf og óumbreyt-
anleg. Allt á að vera blúndulagt og
óaðfinnanlegt og nóg er til af visku-
brunnunum sem segja okkur hvað
sé rétt og hvað sé rangt. Hversu oft
höfum við ekki heyrt siögæðispost-
ula og farísea predika sannleiksást
sína af forstokkaðri þröngsýni?
Hvergi hefur verið talað hressileg-
ar um „frelsin fimm“ úti í heimi
heldur en af þeim sem vara við
frelsinu hér heima. Hvergi er heim-
urinn eins fullkominn og í stefnu-
skrám stjórnmálaflokkanna. Þar
ganga menn rétthendir út í Mfið.
Herskáar konur mynda með sér
samtök og skera upp herör gégn
afbrigðilegri kynhvöt í fullorðins-
myndböndum. Allt gott um það.
En á sama tíma taka þær upp
hanskann fyrir lesbíur og homma
af því að þar er á ferðinni minni-
hlutahópur sem á að njóta réttar
síns.
Er ekki öfuguggaháttur og sam-
kynhneigð aíbrigðileg? Hvað á
þjóðfélagið að viðurkenna og hvað
er afbrigðilegt og hvað er ekki af-
brigðilegt?
Hornsteinarnir
skekkjast
Það hefði einhvern tímann þótt í
meira lagi pólitískt afbrigðilegt
þegar Morgunblaðið tekur upp á
því að skamma óskabarn þjóðar-
innar og sjálft einkaframtakið í
Eimskip. Það hefði sumum þótt
skrítið fyrir tíu árum eða svo að
Alþýðubandalagið ætti í vandræð-
um með að stilla upp framboðslista
í Reykjavík. Þetta er eins og vinstri
fóturinn á Alþýðubandalaginu hafi
verið skrúfaður af og settur undir
Moggann!
En allt á sína þróun. Á sama tíma
og kjósendur og aðstandendur Al-
þýðubandalagsins eru að uppgötva
að flokkurinn þeirra er í tilvistar-
kreppu opnast augu ritstjóranna á
Morgunblaðinu fyrir því að póli-
tíska hugsjónin um einkarekstur
og auðsöfnun almennings hefur
verið afvegaleidd. Lögmáhn eru
komin á skjön. Sjálfir hornstein-
arnir hafa skekkst og ímynd full-
komnunarinnar situr fötluð fyrir
framan þá. Og það er þá sem eðlisá-
vísunin segir þeim að búkurinn sé
ekki rétthendur.
Með öðrum orðum: Menn eru
farnir að nota vinstri fótinn upp
úr þurru og sparka frá sér. Bjóða
kenningunum byrginn og tala og
skrifa með því að hreyfa vinstri
fótinn þegar aðrir líkamshlutar eru
ýmist fatlaðir eöa bundnir í fiötra
fortíðar og flokka og fordóma.
Ég gleðst yfir þessari hugarfars-