Dagblaðið Vísir - DV - 07.07.1990, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 7. JÚLÍ 1990.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð í lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Stjórnin kostar verðbólgu
Okkar slæma stjórn veldur því, að verðbólgan fer
aftur að vaxa.
Margir reyna að spá fyrir um verðbólguna. Nú síðast
er það efnahagstímaritið Vísbending. Betur má treysta
þessari spá en flestum öðrum, sem fram hafa komið.
Því veldur til dæmis, að hér er um óháða spá að ræða.
Stofnanir ríkisins hafa tilhneigingu til að spá nokkuð í
þá átt, sem ríkisstjórn vill hverju sinni. Það gildir auðvit-
að ekki um þessa spá. Vísbending telur, að verðbólgan
verði komin á skrið í lok yfirstandandi árs. Verðbólgan
verði svo komin yfir 20 prósent á næsta ári.
Hvað veldur þessu?
Ekki er það orsökin, að launþegar fái svo miklar
kauphækkanir.
Halhnn á ríkissjóði og peningaþenslan eru taldar
valda mestu um hina auknu verðbólgu. Óhklegt er tal-
ið, að stöðugleiki haldist lengi. Fiskur hefur hækkað í
verði. Dræm sala er á spariskírteinum. Halh upp á mihj-
arða er á ríkissjóði ár eftir ár og fer vafalaust vaxandi,
þegar kosningar nálgast og gæðingar flokkanna fá meira
en eha. Á næsta ári munu líklega hefjast framkvæmdir
við nýtt álver og virkjanir. Þótt ekki sé gert ráð fyrir
miklum kauphækkunum, má búast við, að hægt og bít-
andi ágerist launaskrið, hækkanir umfram samninga.
Verðbólgan er talin verða mjög lítil fyrst í stað. En síð-
an muni hún fara yfir tíu prósent og verði orðin 25 pró-
sent sumarið 1991. Kaupmáttur launa kynni vegna
launaskriðsins að vaxa nokkuð á næsta ári. Með síð-
ustu kjarasamningum tókst að koma verðbólgunni nið-
ur. En slæm stjórn veldur verðbólgu. Verðbólgan verð-
ur ekki lengi í lágmarki, nema til komi aðhald í tekju-
stefnu ríkisins og peningamálum. Slíkt skortir núver-
andi ríkisstjórn algerlega.
Samkvæmt Vísbendingu færi verðbólgan síðan stöð-
ugt vaxandi, þegar kemur að haustinu 1991. Þessi spá
sýnir okkur það, sem lengi hefur verið álit margra, að
núverandi ríkisstjórn reynist okkur dýrkeypt. Stefna
hennar muni draga slóða á eftir sér, sem muni endast
löngu eftir að þessi ríkisstjórn kann að fara frá. Næsta
ríkisstjóm getur htlu við komið um nokkurt skeið.
Forsendur verðbólguspárinnar, sem hér er getið, em
hógværar. Gert er ráð fyrir, að gengi krónunnar verði
fast fram á haustið 1991. Eftir það komi 2-3 prósepta
gengislækkun. Launaskrið verði 3 prósent th næstu
áramóta og 6 prósent th loka ágúst 1991. Loks verði 8
prósenta kauphækkun frá ágústlokum næsta árs til
áramóta þá.
Margir hafa lengi haldið fram, að efnahagsstefnan
væri röng. Þar er ekki við aðUa vinnumarkaðarins að
sakast. Við búum enn að þeim tímamótasamningum,
sem gerðir voru síðasta vetur. Og verðbólguspáin, sem
hér hefur verið nefnd, er sízt of gróf. í raun má færa
hkur að því, að verðbólgan verði miklu meiri en þar
segir. Verðhækkanir em þegar umfram svoköhuðu
rauðu strikin. Aðhald ríkisins skortir í þeim efnum. Við
erum að komast úr kreppunni, en ríkisstjómin virðist
ekki hafa nein ráð th að sporna við því, að við taki
þensla og verðbólga. Margt er rætt en ekkert gerist,
vafalaust vegna skorts á samstöðu stjórnarflokkanna.
Gott er að fá þá verðbólguspá, sem hér hefur verið
getið. Hún ætti að duga til að vara okkur við - að
minnsta kosti landsmenn, þótt ríkisstjórnin vUji
kannski ekkert skilja. Við getum sízt búizt við aðhaldi
á kosningaári.
Haukur Helgason
Leiðtoga-
fundur um ham-
skipti NATO
Leiðtogafundur ríkja Norður- Atl-
antshafsbandalagsins í London í
vikunni hafði tvíþættan tilgang.
Annars vegar að sýna Sovétmönn-
um fram á það með ákvörðunum
um breytingar á hemaðaráætlun,
víghúnaði og viðbúnaði að aðild
sameinaðs Þýskalands að NATO
verði ekki ógnun við öryggi Sovét-
ríkjanna. Hins vegar að sannfæra
eigin þjóðir um að NATO hafi enn
hlutverki að gegna í Evrópu vest-
anverðri þótt kaida stríöinu ljúki,
Varsjárbandalagið missi alla hem-
aðarþýðingu og Sovéther hverfi inn
fyrir sovésku landamærin.
Flokksþing í Moskvu undanfarið
hafa leitt berlega í ljós það sem
hver maður átti að geta sagt sér
sjálfur, ákvörðun Gorbatsjovs og
stjómar hans að létta sovéska ok-
inu af löndum í Mið- og Austur-
Evrópu fer fyrir brjóstið á mörgum
Stór-Rússanum. Að minnsta kosti
sumir foringjar hersins og leyni-
þjónustunnar KGB sakna gömlu
kúgunarúrræðanna. Þessar stofn-
anir era öflugar innan flokksins.
Því er brýn póhtísk nauðsyn fyrir
fomstu NATO að sýna nú í verki
að hún sé marktækur aðili að því
að binda enda á kalda stríðið með
því að sanna að hún sé skjót að
draga eðlilegar ályktanir af
breyttri afstöðu og hemaðarstöðu
hugsanlegs andstæðings.
Þetta er ritað í upphafi leiðtoga-
fundarins en ef að líkum lætur
verður niðurstaða hans ekki ýkja
frábrugðin tiliögum sem George
Bush Bandaríkjaforseti sendi
stjómum annarra bandalagsríkja í
fyrri viku. Þær em aftur svar
Bandaríkjasljómar við uppástung-
um stjóma Evrópuríkja, einkum
Vestur-Þýskalands, Ítalíu, Holl-
ands og Belgíu.
Hernaðarhhð tilagnanna snýst
einkum um kjamavopn, bæði
fækkun þeirra og breytta stöðu í
hemaðaráætlun NATÓ. Gert er ráð
fyrir að allar 1.400 bandarískar fah-
byssukúlur með kjamasprengjum
verði fluttar brott frá Evrópu. Þessi
ráðstöfun hggur í hlutarins eðh því
kúlumar draga ekki nema 30 kíló-
metra og kæmu því niður í Austur-
Þýskalandi sem brátt á að teljast
til NATO nái áform bandalagsins
fram að ganga.
Þá er lagt til að Sovétstjóminni
verði boðnar viðræður um útrým-
ingu skammdrægra kjamaeld-
flauga í framhaldi af væntanlegu
samkomulagi um niðurskurð hefð-
bundins vopnabúnaðar. Til
skamms tíma héldu Bush forseti
og Thatcher forsætisráðherra því
Erlend tídindi
Magnús Torfi Ólafsson
fram að óhjákvæmilegt væri að
endumýja 700 kjamasprengi-
hleðslur í Lance eldflaugar sem
verða úreltar á næsta áratug. Horf-
ur á samkomulagi um niðurskurð
hefðbundins vopnabúnaðar vænk-
uðust nýlega þegar samkomulag
varð um fækkun skriðdreka og
brynvagna sem gerir ráð fyrir að
Sovétmenn þurfl að eyðileggja
margfalt meira af þessum vopnum
en Vesturveldin.
Ekki er samkvæmt tihögum þess-
um fallið frá að NATO áskilji sér
rétt til að beita kjamavopnum að
fyrra bragði en dregið mjög úr
þeirri hótun með því að slá föstu
að kjamavopn teljist alger þrauta-
lending bih aðrar vamir. Þá er
boðin yfirlýsing um að ekki verði
gripið til vopna að fyrra bragði
gegn ríkjum Vársjárbandalagsins,
nokkurs konar griðasáttmáh.
í samræmi við þetta er lagt til að
fallist sé á aform yfirherstjómar
NATO að gerbreyta með tíð og tíma
hðssafnaði bandalagsins, einkum
þar sem verið hefur markalína
bandalaganna í Þýskalandi miðju.
Þar hefur til þessa verið farið eftir
kenningu um framsækna vöm og
mikih herafh með öflugustu vopn
þvi hafður sem næst markalín-
unni. Þar kæmu í staðinn léttvopn-
aðar varðsveitir sem síðan gætu
kahað til viðbragðssveitir og þar á
eför varalið ef í odda skærist.
Herforingjar NATO draga ekki
dul á að þetta áform um hðskipan
þegar fram í sækir hljóti að verða
til þess að stórlega fækki í erlend-
um heijum í Vestur-Þýskalandi,
einkum bandaríska, breska og
kanadíska hðinu. Sumar þær sveit-
ir verði í varahði heimafyrir, annar
hðsafh hljóti að verða brautskráð-
ur úr herþjónustu.
Hér er reynt að slá þrjár flugur í
einu höggi, róa Sovétmenn, lækka
hemaðarútgjöld og létta af Vestur-
Þjóðverjum einhveiju af óþægind-
unum af yfirþyrmandi erlendri
hersetu. Bandaríkjastjóm er mikið
í mun að viðhalda henni að ein-
hveiju marki. Lífakkeri banda-
rísks NATO-hðs í Þýskalandi á að
vera kjamavopn sem flugvélar
bera. Þau neita Bandaríkjastjóm
staðfastlega að ræða við Sovét-
stjómina og Bush hefur beðið
Bandaríkjaþing að veita fé til smíði
nýrrar kjamaeldflaugar til að
skjóta úr flugvélum á skotmörk á
jörðu niðri sem gert er ráð fyrir að
komið verði fyrir í bandarískum,
breskum og þýskum árásarflugvél-
um á meginlandi Evrópu frá og
með 1995. Áætlun er uppi um að
hafa þau 450 talsins.
Þetta áform mæhst miðlungi vel
fyrir í Vestur-Þýskalandi. Þar telja
margir að nú sé að koma tíminn til
að losna meö öhu við kjamavopn
af þýskri grund þegar sjá þykir fyr-
ir endann á sovéskri hersetu í aust-
urhlutanum. Óttast menn að fyrir-
sjáanleg efling bandarískra kjarna-
vopna, sem draga til Sovétríkjanna
frá þýskum stöðvum, verði til að
flækja þann ferh og tefja framvindu
hans. Heyra má gamla viðkvæðið
að kalda stríðið sé innst inni aðferð
risaveldanna th að skipta Evrópu
í áhrifasvæði.
Bandaríkjastjóm er ljóst að hún
þarf að gera sitt th að koma því á
framfæri að í rauninni sé NATO
að taka hamskiptum, færast th
muna af hemaðarsviði yfir á
stjómmálasvið. Því er í tillögum
Bush gert ráð fyrir að ríkjum Var-
sjárbandalagsins verði boðið að
útnefna sendifuhtrúa með thtekn-
um réttindum th að hafa aðsetur í
Bmssel og aðgang að mönnum í
aðalstöðvum NATO í borginni.
Sovétstjómin hefur fyrir sitt leyti
lagt th að stefnt verði að því að upp
komist eitt órofa öryggiskerfi sem
taki th allra landa Evrópu og
NATO-ríkjanna í Norður-Ameríku.
Gætu þá bæði gömlu hemaðar-
bandchögin horfið úr sögunni. Vísir
að sliku kerfi sé þegar th þar sem
er Ráðstefnan um öryggi og sam-
vinnu í Evrópu (Helsinki-sam-
komulagið). Ríki NATO taka þess-
ari hugmynd misjafnlega en líklegt
er að sameiginleg niðurstaða verði
hugmynd um að við það verði látið
sitja að festa RÖSE í sessi þannig
að th sögunnar komi föst stofnun
sem fjallað geti um thtekna mála-
flokka og jafnvel lausn dehumála.
Thatcher, forsætisráðherra Bretlands (t.v.), og Bush Bandaríkjaforseti (t.h.) koma til leiötogafundar NATO í
London á fimmtudagsmorgun. Milli þeirra er Mantred Wörner, framkvæmdastjóri bandalagsins.
Símamynd Reuter