Dagblaðið Vísir - DV - 25.07.1990, Blaðsíða 28

52
Merming
Trúa íslendingar
á ása og álfa?
Margvíslegan fróðleik má sækja um íslendinga í nýút-
komna bók Sigurðar A. Magnússonar, rithöfundar,
The Icelanders, sem fyrirtækið Forskot gefur út og
ætlar vafalaust útlendum vinum íslendinga. Sigurður
hefur gott vald á enskri tungu og næmt auga fyrir því
sem sögulegt getur tahst. Stíll hans er lifandi og lipur.
Það er líklega fremur kostur á bókinni en galli, að hún
er ekki frumsamin, heldur greinasafn frá síðustu
árum. Fyrir vikið er efni fjölbreytt. Kaflar eru 23 tals-
ins, um skák og mat, víkinga og fomar sögur, íslenska
hestinn, eldgos, nútímabókmenntir, leikrit og árstíðir
og margt fleira. Forseti íslands, frú Vigdís Finnboga-
dóttir, ritar formála.
Nokkrir annmarkar
Ekki er verkið þó hnökralaust. Efnisval og efnistök
eru því miður stundum í anda ferðamannabæklinga.
Siguröur einbeitir sér þá að því, sem er til þess fallið
að vekja forvitni ferðalanga í leit að skrýtnu fólki.
Sérstakur kafli er til dæmis um ásatrú á Islandi. En
auðvitað er hinn íslenski „ásatrúarsöfnuður" ekkert
annað en skrípaleikur. Annað dæmi er sérstakur kafli
um trú íslendinga á álfa og huldufólk. Enginn heilvita
maður trúir á slíkt, hverju svo sem fólk kann að svara
að gamni sínu í könnunum. Þá virðist rökrétt hugsun
stundum þoka fyrir innantómri mælsku. Höfundur
segir til dæmis (37. bls.), aö spilling sé mikil á íslandi,
enda krefjist íslenskur nútími aukinnar hagkvæmni.
En spilling og hagkvæmni era andstæður fremur en
hhðstæður. Því fleiri ákvarðanir sem fluttar eru út á
hinn fijálsa markað, í þéttan faðm hagkvæmninnar,
því minni er spilhng.
Sumar fuhyrðingar Sigurðar era fuhglannalegar.
Hann segir (bls. 12), aö líklega sé miklu meira kelt-
neskt blóð í íslendingum en fornar heimildir gefa til-
efni til að álykta. Ber hann fyrir sig blóðflokkarann-
sóknir og útht íslendinga. En ahar heimildir benda til
þeirrar niðurstöðu, sem sagnfræðingar eru sammála
um: Hún er, að íslendingar hafi að langmestu leyti
komið úr Vestur-Noregi á níundu og tíundu öld.
Ástæðan th þess, að blóðflokkadreifmg er svipuð á
íslandi og írlandi, er líklega sú, að hvort tveggja eru
útkjálkar, þar sem svipaðir sjúkdómar heijuðu, en
slíkir sjúkdómar lögðust á fólk af sumum hlóðflokkum
frekar en öðrum. Sigurður er maður málgefmn. Stund-
um þegir hann þó. Hann segir deili á mörgum íslend-
ingum. En athyghsvert er, að hann nefnir Davíð Odds-
son borgarstjóra ekki á nafn í sérstökum kafla um
Reykjavíkurborg og ekki heldurí öðrum kafla um leið-
togafundinn í Höfða.
íslenska og enska
Sigurður A. Magnússon er ekki fræðimaður, heldur
Bókmenntir
Hannes H. Gissurarson
blaðamaður með talsverða rithöfundarhæfileika. Hon-
um tekst best upp, þegar hann ræðir um atvinnutæki
sitt, íslenska tungu, en um hana er langur og fróðleg-
ur kafli í bókinni. Það er vissulega vandaverk að
skrifa jöfnum höndum á íslensku og ensku, svo ólík
sem þessi tvö mál era. Orðaskipan er frjáls í íslensku,
en öh nafnorð og sagnorð taka miklum og löngum
beygingum. Orðaskipan er hins vegar thtölulega
skorðuð í ensku og forsetningar oft notaðar í stað beyg-
inga. Báöar tungumar hafa mikinn endurnýjunar-
mátt, en á geróhkan hátt. í íslensku fæðist orð af orði.
Ný orð eru jafnóðum smíðuð um hugtök, sem berast
til landsins. íslendingar segja ekki telefónn, heldur
sími.
Enska tekur hins vegar við orðum thtölulega
óbreyttum. Hún er kynblendingur meðal mála, ef svo
má segja, afkvæmi engilsaxnesku og frönsku með ót-
eljandi orð af grískum og latneskum upprana í kaup-
bæti. Tele er til dæmis úr grísku, vision úr latínu og
saman mynda þau enska orðið um sjónvarp. Er önnur
tungan hepphegri en hin til þess að láta í ljós hugsun?
Ég verð sjálfur ekki var við mikinn mun. Þó er sá
kostur á íslensku, hversu gagnsæ hún er. Orðið sjón-
varp skhst á augabragði af sjálfu sér. Verið getur, aö
þess vegna sé erfiðara að fela óskýra hugsun í íslensku
en ensku. En óneitanlega er orðafjöldinn mikih kostur
enskunnar. Völ er á óteljandi orðum th þess að ná
blæmun á hlutum og fyrirbærum.
Boðleg bók
Útlit ritsins er ekki nægilega stílhreint og smekklegt
að mínum dómi, þótt sitt sýnist hveijum vafalaust um
það. En þessi bók er fuhboðleg gjöf handa útlending-
um. Að vísu er óráðlegt að gefa hana venjulegum
Bandaríkjamönnum, því Sigurður getur ekki stiht sig
um að hnýta í einn vinsælasta stjórnmálamann Banda-
ríkjanna fyrr og síðar, Ronald Reagan, fyrrverandi
Bandaríkjaforseta, í kaflanum um leiðtogafundinn í
Höfða. Hann minnist líka nokkrum sinnum óvinsam-
lega á bandaríska vamarliðið á Miönesheiði. Sem bet-
ur fer gætir hinna skrýtnu stjómmálaskoðana Sigurð-
ar þó htt í bókinni.
«
Sigurður A. Magnússon: The lcelanders.
Forskot, Reykjavík 1990.
Fréttir
Andlát
Aukin
Flateyri:
við ferðafólk
Reynir Traustasan, DV, nateyii:
„Við þurfum að vinna markvisst
að því hér á Flateyri að fá hingað
ferðafólk með því að bæta þá aðstöðu
sem fyrir er á staðnum og með kynn-
ingarátaki,“ segir Guöbjartur Jóns-
son sem á og rekur veitingastaðinn
Vagninn á Flateyri.
Guðbjartur lætur ekki sitja við orð-
in tóm. Hann hefur að undanfömu
verið að auka ferðamannaþjónustu í
tengslum við rekstur sinn. Býður
hann th dæmis upp á bátsferðir í sjó-
stangveiði, minigolf og bhljard, auk
gistiþjónustu og veitinga.
„Það hefur verið skortur á ferða-
fólki hér en ég von á að okkur takist
á ahra næstu árum að laða það th
okkar. Það er mikhl hugur í heima-
mönnum og ég á von á stórátaki í
þessum málum,“ sagði athafnamað-
urinn Guðbjartur Jónsson.
Jardarfarir
Útför Andreu Jónsdóttur, Leirhöfn,
verður gerð frá Snartarstaðakirkju
laugardaginn 28. júh kl. 14.
Margrét Steingrímsdóttir, Hring-
braut 90, Reykjavík, verður jarð-
sungin frá Fossvogskapellu fimmtu-
daginn 26. júh kl. 15.
Guðrún Halldóra Ingimundardóttir
frá Auðnum, Vatnsleysuströnd, and-
aðist á Hjúkranarheimihnu Sólvangi
laugardaginn 21. júh. Jarðarfórin fer
fram frá Kálfatjarnarkirkju föstu-
daginn 27. júh kl. 15.
Bjarnína Jónsdóttir, Borgamesi,
verður jarösungin frá Borgames-
kirkju fimmtudaginn 26. júlí kl. 14.
Georg Ólafsson verður jarðsunginn
frá Kópavogskirkju fimmtudaginn
26. júh kl. 13.30.
Guðbjörg Guðmundsdóttir, Austur-
gerði 10, Reykjavík, lést á Hrafnistu
13. júh. Guðbjörg fæddist á Seyðis-
flrði 2. nóvember 1898, foreldrar
hennar vora hjónin Arnbjörg Jóns-
dóttir og Guðmundur Erlendsson.
Guðbjörg giftist Jóni Ámasyni skip-
sjóra og eignuðust þau sex börn. Út-
for Guöbjargar verður gerð frá Bú-
staðakirkju í dag, 25. júlí, kl. 13.30.
Ásta' Sigurðardóttir frá Oddgeirs-
hólum, Vestmannaeyjum, andaðist í
Hraunbúðum 23. júh sl.
Sjöfn Ólafsdóttir, Hólagötu 2, Vest-
mannaeyjum, lést í Landspítalanum
aðfaranótt 24. júlí.
Ingólfur Hannesson, Sunnubraut 48,
Kópavogi, andaðist á hjúkrunar-
heimihnu Sunnuhlíð aöfaranótt 24.
júh.
Kristin M. Kristinsdóttir er látin.
Kristín fæddist í Reykjavík 9. maí
1905, dóttir Kristins Þorkelssonar og
Maríu Guðríðar Jónsdóttur. Kristín
María gekk í Verslunarskólann og
lauk þaðan prófi. Kristín starfaði í
Landsbankanum og var hún þar til
starfsloka, einnig var hún um tíma
formaður Sambands íslenskra
bankamanna. Kristín María giftist
Stefáni Ó. Bjömssyni stýrimanni og
eignuðust þau þrjú börn. Útfór Krist-
ínar verður gerð frá Dómkirkjunni í
dag kl. 13.30.
MIÐVIKUDAGUR 25. JÚLÍ 1990.
Útfor Jarþrúðar Sigurrósar Guð-
mundsdóttur frá Flateyri, Jökla-
grunni 1, Reykjavík, sem lést á
Hrafnistu þann 16. júlí, fer fram frá
Áskirkju fimmtudaginn 26. júh kl.
10.30. Jarðsett verður í Fossvogs-
kirkjugarði
Tilkyimingar
Ættarmót
Niðjar Guðmundar Einarssonar og
Margrétar Benediktsdóttur frá Saurum í
Skagahreppi, A-Hún, halda ættarmót í
Bændaskólanum á Hvanneyri helgina
18.-19. ágúst. Dagskráin hefst kl. 14. Þeir
sem áhuga hafa á að gista inni panti her-
bergi sem allra fyrst. Vinsamlegast til-
kynnið þátttöku í síma 95-35710, Jóna;
91-30347, Margrét; 92-27350, Imba; 98-22031
Adda. Fjölmennum.
Reiðnámskeið fyrir fatlaða
í siunar, hkt og síðastliðið srnnar, verða
haldin reiðnámskeið sem miðuð eru við
getu og þarfir fatlaðra og annarra sem á
séstakri aðstoð þurfa að halda og eru þau
styrkt úr sameiginleuin sjóði Landssam-
takanna Þroskaþjálpar og Öryrkja-
bandalags íslands. Námskeiðin eru við
Reykjalund í Mosfellsbæ þar sem góð
aðstaða og allur aðbúnaður er fyrir
hendi. Á námskeiðunum er farið í reið-
túra og undirstöðuatriði reiðmenns-
kunnar kynnt. Fyrstu dagana kynnast
þátttakendur hreyfmgum hestsins, við-
brögðum hans og grundvallar stjómun.
í seinni hlutanum er svo farið nánar í
hinar ýmsu hliðar hestamennsku. Einnig
em gerðar verklegar og bóklegar æfing-
ar. Síðasti dagur hvers námskeiðs er svo
tekinn í langan reiðtúr og er þá haft nesti
með. Umsjónarmenn námskeiðanna, þær
Anna Sigurveig Magnúsdóttir og Hjördís
Bjartmars, hafa starfað við reiðþjálfun
fatlaðra undanfarin sumur en þeim til
aðstoðar er Berglind Ámadóttir. Fjöldi á
hvert námskeið er breytilgur eftir getu
einstaklinga. Skráning fer fram í síma
667126 e.kl. 17 daglega.
Sýningar
SPRON
Álfabakka 14
í SPRON stendur yfir sýning á verkum
eftir Katrínu Ágústsdóttur. Myndefnið
sækir Katrin aðallega í húsaþyrpingar,
t.d. í Reykjavik, og íslenskt landslag. Á
sýningunni er myndefniö nokkuð úr
Breiðholtshverfmu og umhverfi þess, svo
og nokkrar landslagsmyndir. Sýningin,
sem er sölusýning, mun standa yfir til
31. ágúst nk. og er opin frá fóstudegi til
mánudags frá kl. 9.15-16.
Reykholt
Samsýning borgfiskra hstamanna stend-
ur nú yfir í Reykholti. Þátttakendur í
sýningunni era ahs 19 hstamenn sem
starfa í héraðinu eða tengjast Borgaríirði
á einhvem annan hátt. Sýningin stendur
til 6. ágúst og verður opin daglega frá kl.
13 til 18.
Sjóminjasafn íslands
Vesturgötu 8
Hafnarfirði sími 52502
Opið aha daga nema mánudaga kl. 14-18
Póst- og símaminjasafnið
Austurgötu 11
Opið á sunnudögum og þriðjudögum kl.
15-18. Aðgangur ókeypis.
Tapað fundið
Kvenhjól tapaðist.
Stórt, dökkrautt kvenhjól tapaðist í Hól-
tmiun í Breiðholti. Finnandi vinsamleg-
ast hafið samband í síma 77067.
Fjölmiðlar
Vagnstjórinn vigir minigolfiö.
DV-mynd Reynir
Léleg spretta vegna þurrka
rigni áður.
Grásleppuveiöi var með minnsta
móti að þessu sinni og einnig var
viðarreki frekar litUl. Bændur era
þó búnir að saga talsvert af stauram
og er verðið frá 130 upp í 190 krónur
fyrir sagaðan staur.
Regina Hioiaienaen, DV, Gjögiú
Sláttur byijaði þjá Sigursteini Svein-
bjömssyni í Litlu-Ávík hér í Árnes-
hreppi 21. júlí. Spretta er léleg vegna
mikilla þurrka í allt sumar. Bændur
í hreppnum fara óðum að slá af full-
um krafti en vona þó að eitthvað
Þaö var hér einu sinni að einung-
is fjörutlu mínútur eða þar um bil
vora helgaðar því fyrirbæri er nefn-
ist popp í Ríkisútvarpinu. Ef ég man
rétt vora þeir þættir einungis á
þriðjudagskvöldum. Meö lögunum
voru lesnar „æðislegar ástarkveðj-
ur" semoftvorasvo margar að
umsjónarmaður náði ekki að spila
hvert lag til enda (sem síðan olii
mikilli óánægju hlustenda). I>að
kom alla vega ekki til greina aö
lengja þennan poppþátt. Popparar
vora homrekur í hinni „klassísku
ogkammerraúsísku" dagskrárgerð
i. Nú má ekki skilja það svo
ivai
þar sem skrifari er rétt skriðinn yfir
30áramarkið.
Gæði þessa vikulegu þátta þóttu
óumdeilanleg enda ekki af miklu af
taka nema ef vera skyldi kanaút-
varpið. Til að gera langa sögu stutta
var útvarpsrekstur síðan gefinn
frjáls. í dag heyrast lög unga fólks-
insekkibaraí klukkutimaádag, |
enda slíkt fy rirkomulag yfirmáta
fáránlegt, heldur allan sólarhring-
inn og á fleiri en einni stöð. Gæði
þeirrar dagskrárgerðar era hins
vegar orðin mjög umdeild enda er
magn ekki trygging fyrir gæðum.
Lögin sem slík era ekki aöfinnslu-
verð, ekki þannig, en dagskrárgerð
í höndum misjafnlega „sjálfupptek-
inna" smartgæja ogpíaeroftast
nær svo latis við allan metnað og
fagmennsku að manni fallasthend-;
ur.Er virkilega engin virðing borin
fyrir hlustendum þessara rása? Era
hlustendur bara eitthvert heiialaust
stanslausri tónlist og bjöguðu hálf-
vitahjali um klukkuna, lengd vakta
og kannski veður inni á milli laga?
Dettur þessu ágæta fólki virkilega
ekkert annað í hug?Þaö hefur úr
heilimi sólarhring aö moða.
Haukur Lárus Hauksson