Dagblaðið Vísir - DV - 27.10.1990, Blaðsíða 2

2
LAUGARDAGUR 27. OKTÓBER 1990.
Fréttir___________________
Aukin hagræðing fyrirtækja skilar sér ekki 1 auknum kaupmætti:
Framleiðni langt
unvfram kaupmátt
- athyglisverðar niðurstöður Gylfa Arinbjamarsonar hagfræðings
um sem utanaðkomandi þættir haíi
þvingað þau til þess að nýta á þessu
ári.“
Þá kemur fram að þessi framleiðni-
aukning hafi haldið áfram 1989 og
1990, þó ekki í jafnstórum stökkum.
Tekur Gylfl fram að samkvæmt áætl-
unum og spám Þjóðhagsstofnunar
megi gera ráð fyrir að ffamleiðni-
aukningin í árslok 1990, ffá 1987,
verði um 35%. Á sama tíma hefur
kaupmáttur rýrnað um 10%.
Svipuð þróun í öðrum
atvinnugreinum
í öðrum iðnfyrirtækjum hefur orð-
ið svipuð þróun frá 1988, þó ekki eins
skörp. Frá 1988 hefur þróunin ein-
kennst af gagnstæðri þróun kaup-
máttar og framleiðni þar sem fram-
leiðni eykst verulega um leið og
kaupmáttur minnkar. Niðurstaðan
er því sú sama: Framleiðniaukning
skilar sér ekki í auknum kaupmætti
launa.
-SMJ
Hér sést þróun kaupmáttar og framleiðni vinnuafls i fiskiðnaði frá 1973 til
1990.
Á árinu 1988 verða straumhvörf í
þróun framleiðni og kaupmáttar hér
á landi. Á tímabilinu frá 1973 og 1987
hafði þróunin einkennst af miklu
samræmi á milli þessara tveggja
þátta. Þetta samræmi rofnar áriö
1988 og eftir það fer framleiðni langt
fram úr kaupmætti.
Þetta kemur fram í grein Gylfa
Arinbjarnarsonar hagfræðings í Vís-
bendingu sem er vikurit um við-
skipti og efnahagsmál.
Gylfi bendir á að árið 1988 hafi
framleiðni aukist um 28% frá árinu
áður. Á meðan stóð kaupmáttur
launa í fiskiðnaði nánast í stað.
Ástæðan fyrir þessari miklu fram-
leiðniaukningu virðist alfariö vera
sú að notkun vinnuafls dregst veru-
lega saman. Ársverkum í fiskiðnaði
fækkar um 15% miðað við árið áður
um leið og meðalvinnutími verka-
karla styttist um rúmar 2 stundir á
viku.
Gylfi tínir til, sem ástæður fyrir
þessari minnkandi vinnuaflsnotkun,
aukna notkun flæöilína, hóphónus-
kerfi og sameiningu fyrirtækja og
gjaldþrot. Segir Gylfi um þetta:
„Þegar svo mikil umskipti geta orð-
ið í framleiðni á einu ári er nærtæk-
ast að ætla að íslensk fiskvinnslufyr-
irtæki hafi búið yfir verulegum og
áður ónýttum framleiðnimöguleik-
Framleiöniaukningm:
Feríaðgreiða
fjármagns-
kostnað
- segirAriSkúlasonhjáASÍ
„Atvinnureksturinn hefur verið á
þessum tíma að fara út úr tímabili
neikvæðra raunvaxta yfir í jákvæða
raunvexti. Hægt er að líta á nei-
kvæða raunvexti sem rekstrarstyrk
og grein eins og sjávarútvegur fékk
tvo miUjarða á ári í rekstrarstyrk en
borgar núna kannski tvo milljarða.
Þannig er komin fjögurra milíjarða
sveifla þegar verið er að bera saman
tvö ár,“ sagði Ari Skúlason, hagfræð-
ingur hjá Alþýðusambandi islands,
þegar hann var spuröur að því hvaða
skýringu menn hefðu á þeim mis-
mun sem orðinn væri á framleiðni
fyrirtækja og kaupmætti. Upplýsing-
ar þar um koma fram í grein Gylfa
Arnbjörnssonar í Vísbendingu en
þær eru byggðar á vinnu hans fyrir
Kjararannsóknarnefnd.
Ari sagði að þarna kæmi fram að
á síðustu árum væri verið að fram-
leiða sama magn með færri fyrir-
tækjum og færri höndum. Það svig-
rúm sem skapaðist af því, og ætti að
öllu jöfnu að koma fram í auknum
kaupmætti, væri nú notað í að borgá
„syndir fortíöarinnar".
Málið væri ekki það að raunvaxta-
stigið væri hátt heldur það aö fjár-
festingin og greiðslustofninn, sem
þarf aö greiða vexti af, væri óvenju
hár vegna mikilla fjárfestinga und-
angenginna ára. Fjármagnskostnað-
urinn æti því upp þessa framleiðni-
aukningu þannig aö hún kæmi ekki
út í meiri kaupmætti. -SMJ
Ólöglegu kindaskrokkamir:
Bóndi kom að eigin
frumkvæði með kjötið
„Við munum eflaust reyna að ná
einhveijum samningum við Rússa.
Ég er ekki bjartsýnn á að það takist
en við megum ekki missa vonina,“
segir Kristmann Jónsson, varaform-
aður Síldarútvegsnenfdar, en hann
er síldarsaltandi á Eskifirði.
„Það má búast við að minnst 100
manns verði atvinnulausir fram að
jólum vegna þessa ástands. Togar-
arnir hafa stillt sig inn á aö sigla með
aflann meðan fólkið í landi hefur
unnið við söltun. Þetta gildir einnig
um hina firðina þó ástandið þar sé
eitthvað breytilegt,“ sagði Krist-
mann.
Kristmann segir að nú séu nær all-
ir síldarsaltendur á Austijörðum
hættir aö salta en nokkrir eigi þó
eftir að salta örlítið magn upp í samn-
inga við Norðurlöndin. Hann segir
söluerfiðleikana eiga eftir aö hafa
geysilega áhrif á atvinnuástandið á
Austfjörðum því á undanförnum
árum hafi allt atvinnulíf þar aðlagað
sig síldarsöltuninni.
Aðspurður kvað hann bræðslu-
lyktina sem nú umlykur Eskiijörð
snerta viðkvæma strengi hjá mörg-
um enda eiga margir indælar minn-
ingar um sídarsöltun. Hann sagði að
þaö væri þó bót í máli að lyktin staf-
aði að einhveiju leyti af loðnu sem
nú er byijuö að berast á land.
-kaa
Rannsókn lögreglunnar vegna
ólöglegra kindaskrokka, sem lagt var
hald á við veitingastaðinn Asíu í vik-
unni, er komin vel á veg. Komið hef-
ur fram að veitingahúsið haíði ekki
keypt kjötið. Bóndi utan af landi
hafði að eigin frumkvæði boðið það
til sölu. Bóndinn viðurkenndi við
yfirheyrslur hjá lögreglu í gær að
hann hefði flutt kjötið til Reykjavík-
ur en ekki „hitt á neinn“ af forsvars-
mönnum staðarins áður en lögreglan
lagði hald á kjötið fyrir utan Asíu
Eins og DV greindi frá á fimmtudag
var lagt hald á tíu skrokka af
óstimpluöu kindakjöti í kerru sem
stóð fyrir utan veitingahúsið á
þriðjudag. Heilbrigðisfulltrúi kom á
staðinn og úrskurðaði kjötið ólög-
legt. Forsvarsmenn veitingastaðar-
ins gáfu þær skýringar að þeir hefðu
ekki vitað að þarna væri um ólöglegt
kjöt að ræða.
Við yfirheyrslur kom fram að
bóndinn hafði að eigin frumkvæði
haft samband við matsvein á Asíu
og boðið honum ódýrt kindakjöt til
sölu. Var bóndanum svarað á þann
veg að hann gæti komið í bæinn og
sýnt kjötið. Kvöldið áður en lögregl-
an kom á staðinn skildi bóndinn eftir
kerru með tíu skrokkum í, bakatil
við veitingahúsið. Að sögn Ágústu
Hreinsdóttur, starfsmanns hjá Nýj-
um degi, sem sér um almannatengsl
fyrir Asíu, hafði umræddur eigandi
hvorki skoðað né keypt neitt af kjöt-
inu. -ÓTT
Þeir voru ekki lausir við áhyggjur, krakkarnir sem fundu lítinn kettling í fjörunni við Maðkavik í Stykkishólmi á
miðvikudagskvöldið. Krakkarnir töldu kettlinginn vera af villiköttum kominn en vorkenndu honum og vildu koma
honum í fóstur til góðrar fjölskyldu. Allnokkuð er um villiketti í nágrenni Stykkishólms þó ekki séu þeir til neinna
vandræða í bænum. DV-mynd ih
Kristmann Jónsson, sildarsaltandi á Eskifirði:
Yfir 100 manns missir
atvinnuna til áramóta
- efekki tekst að selja síld til Sovétríkjanna
Sjómaður sem tók leigubíl við Casablanca:
Segir bflstjóra haf a
stungið af með
jakkann og 20 þúsund
- var beðrnn um að skilja hann eftir 1 bílnum
31 árs gamall sjómaður segir aö
leigubílstjóri hafi stungið af með
jakka hans sem í voru um 20 þúsund
krónur aðfaranótt fóstudags þegar
maðurinn fór út úr bílnum á Hring-
brautinni til að létta á sér. Að sögn
lögreglu er afar sjaldgæft að leigubíl-
stjórar séu sakaðir um óheiöarleika.
„Ég man ekki eftir neinu slíku til-
felli. Hins vegar er það oftar en ekki
að bílstjóramir sjálfir lendi í ein-
hverju misjöfnu af hendi farþega,“
sagði Ómar Smári Ármannsson aö-
stoðaryfirlögregluþjónn við DV.
Jakki mannsins, sem hann skildi
eftir í leigubílnum í fyrrinótt, er
svargrár og köflóttur.
„Ég tók leigubíl eftir dansleik á
vegum Hótel- og veitingaskólans í
Casablanea aðfaranótt fóstudagsins.
Við strætisvagnaskýh hjá Landspít-
alanum baö ég leigubílstjórann
stoppa því ég þurfti að létta á rn
Hann sagði að ég ætti að skilja jal
ann eftir í bílnum til að tryggja
ég kæmi aftur. Það gerði ég og
svo út. Þegar ég var að létta á n
keyrði bílstjórinn í burtu. í jakki
um voru húslyklamir mínir og 1
tuttugu þúsund krónur í peningi
enda er ég búinn að vera á ver
Eg stóð því á skyrtunni og stopp
svo annan leigubíl. Sá bílsjóri, s
var kona, tjáði mér að svona laj
hafi komið fyrir áður,“ sagði u
ræddur maður í samtali við DV.
Hann tilkynnti um atvikiö á ir
borgarstöö lögreglunnar. Þar 1
honum sagt að þar sem hann he
ekki séð skrásetningarnúmer eða
hvaða stöð leigubíllinn var, væri 1:
hægtaðgeraímáhnu. -Ó