Dagblaðið Vísir - DV - 27.10.1990, Síða 14

14
LAUGARDAGUR 27. OKTÓBER 1990.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND J0NSSON
Fréttastjóri: JÚNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SlMI (91 )27027-FAX: (91 >27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð I lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Afskipt fólk
Nýjar athuganir sýna, að síðustu ár hefur starfsfólk
í fiskvinnslu ekki uppskorið í samræmi við það, sem
sáð var, eins og skýrt er frá í frétt DV í dag. Starfsmað-
ur Kjararannsóknarnefndar, Gylfi Arnbjörnsson, bend-
ir á, að flæðilína og hópbónuskerfi í frystihúsum hafi
aukið framleiðni þar um 20-30 prósent frá 1987 til 1988,
án þess að kaupmáttur launa starfsfólksins ykist. Þetta
hefur haldið áfram síðan. Þarna hefur því skapazt mis-
ræmi, sem ekki varð vart árin á undan 1987. Framleiðni
er yfirleitt skilgreind sem tiltekið framleiðslumagn á
hverja einingu vinnuafls eða Qármagns. Samkvæmt
hagfræðikenningum getur aukning kaupmáttar til
lengri tíma litið einungis orðið samfara aukinni fram-
leiðni. Hækkun krónutölu launa veldur aðeins vanda
fyrir fyrirtækin og þjóðarbúið, eigi hún ekki stoð í meiri
framleiðni og framleiðslu.
Breytingar á framleiðni og breyting á kaupmætti áttu
samleið fyrir árið 1987 í fiskvinnslu. Þannig var þróun
framleiðni.neikvæð á næstu árum fyrir 1976, og samfara
því minnkaði kaupmáttur launa. Síðan jókst framleiðn-
in hratt fram til ársins 1981, og kaupmáttur launa óx
hratt fram til 1980 og var nokkuð stöðugur til 1982. Á
þessum árum óx framleiðni um 35-40 prósent, þar sem
afli jókst mikið í kjölfar stækkunar fiskveiðilögsögunn-
ar, en notkun vinnuafls óx minna. Þannig varð mikil
breyting á fimm ára tímabili með mikilli aukningu fram-
leiðni og kaupmáttar. Þróunin var rökrétt. Næstu árin,
1982-84, minnkaði framleiðnin um rúmlega 20 prósent,
og kaupmáttur launa minnkaði álíka á svipuðum ára-
gölda. Veruleg aukning framleiðni varð árin 1985 til
1987, og kaupmáttur launa óx. Þá er komið að straum-
hvörfum, sem verða á árinu 1988. Samræmið milli fram-
leiðni og kaupmáttar rofnaði. Framleiðni í fiskiðnaði
óx um 28 prósent frá árinu áður, en kaupmátturinn stóð
nánast í stað. Þetta hefur haldið áfram. Samkvæmt spám
ætti framleiðnin nú að hafa aukizt um 35 prósent frá
1987, á sama tíma og kaupmátturinn hefur minnkað um
10 prósent. Þetta misræmi er mjög slæmt, þar sem í
hlut á fólk, sem hefur lág laun og vinnur ein vanþakklát-
ustu störfin í okkar þjóðfélagi.
Þegar leitað er skýringa á áðurnefndum straum-
hvörfum, koma mönnum vextirnir í hug. Fyrirtæki í
fiskvinnslu hafa greitt hærri vexti en áður, og minna
hefur verið eftir í laun fyrir starfsfólkið. Þá ber að hafa
í huga, að hagur fiskiðnaðarins hefur ekki verið slíkur,
að gróði hafi safnazt. Það er fyrst nú í haust, að hagur
þessarar greinar er orðinn góður.
En engu síður sjáum við á framangreindu, að fiskiðn-
aðarfólkið hefur verið sett hjá. Hið rétta væri, að fólkið
nyti svo geysilegrar aukningar á framleiðni, sem orðið
hefur. Hér á landi verður að breyta launahlutfóllum,
þannig að fiskvinnslufólkið fái mannsæmandi lífskjör.
MikH framleiðniaukning í greininni réttlætir slíkt enn
frekar.
Fram hefur komið, að grisja þarf í fiskvinnslunni,
fækka fyrirtækjum. Þau fyrirtæki, sem eftir stæðu, yrðu
þá færari um að greiða starfsfólki sínu mannsæmandi
laun. Grisjun mundi ennfremur leiða til aukningar
framleiðni að nýju.
Fiskiðnaður er undirstöðugrein 1 þjóðarbúinu. Starfs-
fólk þar verðskuldar að bera miklu meira úr býtum en
það gerir. Þetta fólk má ekki setja hjá í næstu samning-
um.
Haukur Helgason
Franskt hægri og
Saddam setjast
að Mitterrand
Afstaða til framvindu mála í
löndunum fyrir Miðjarðarhafs-
botni eftir hertöku íraka á Kuvait
er orðin ákafasta deilumáhð milh
helstu stjómmálaafla í Frakklandi.
Svo bregður við að leiðtogar borg-
araflokka og íhaldsmanna ráðast
ákaft á Francois Mitterrand forseta
og sósíahstastjóm hans, bæði fyrir
að fóma frönskum hagsmunum
fyrir fylgispekt við Bandaríkin og
að virða að vettugi hefðhelgar
skuldbindingar við gamla skjól-
stæðinga Frakklands.
Frakkland stóð að fordæmingu
Öryggisráðs SÞ á hemámi Kuvait
og hefur síðan tekið þátt í hðsam-
drætti á og við Arabíuskaga. Fyrst-
ur reið á vaðið til að fordæma þessa
afstöðu Jean-Marie Le Pen, leiðtogi
hægri öfgamanna, en síðar hafa
aðrir fylgt í kjölfarið. Má nefna til
menn eins og Jacques Chirac, fyrr-
um forsætisráðherra og forseta-
frambjóðanda en nú borgarstjóra
Parísar, og Maurice Couve de Mur-
vihe, lengi ráðherra í stjómum de
Gaulle.
Verður vart annað á þessum mál-
flutningu skihð en að Frakklands-
stjórn hefði átt að beita neitunar-
valdi í Öryggisráðinu, ef ekki til að
hindra fordæmingu á írak þá að
minnsta kosti refsiaðgerðir gegn
landinu. Vitnað er til langærra og
verðmætra viðskiptasambanda við
íraka og varað á sanngauhiskan
hátt við að láta engilsaxa leiða
Frakkland í gildm.
Skoðanankannanir hafa bent th
að í viðureigninni um franskt al-
menningsáht í þessu máli hafi Mit-
terrand betur svo miklu munar.
Þótti honum takast upp í ræðu
sinni snemma í almennu umræð-
unni á allsherjarþingi SÞ. Þá gerði
hann grein fyrir markmiðum
Frakklandsstjómar í Persaflóa-
deilunni, á þá leiö að leita skyldi
ahra ráða til að knýja fram mark-
mið ályktana Öryggisráðsins án
þess að til stríðs komi, og að því
búnu beri að leita þegar lausnar á
póhtískum ágreiningsefnum.
Um fyrri helgi dró svo til tíðinda
í Líbanon, þannig aö eftirköst hafði
í frönskum stjórnmáladeilum. í
pólitísku skjóh af þátttöku Sýr-
lands í hðsamdrætti gegn írak í
Saudi-Arabíu lét Hafez al-Assad
Sýrlandsforseti til skarar skríða
gegn síðasta vígi andstæðinga
sinna á umráðasvæði kristinna Lí-
bana í Austur-Beirút og í nánd við
höfuðborgina.
Fyrir ári komu flestir sem eftir
lifa þeirra sem skipuðu Líbanons-
þing við upphaf borgarastyrjaldar
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
fyrir hálfum öðrum áratug saman
í borginni Taif í Saudi-Arabíu. Þar
var kjörinn nýr forseti úr röðum
kistinna, Elias Hrawi, og lögð drög
að breyttum valdahlutfóhum trú-
flokkanna í landinu. Var til ætlast
að þetta yrði upphafið að friðar-
gerö.
Hershöfðinginn Michel Aoun úr
röðum kristinna snerist öndverður
gegn þessu samkomulagi, neitaði
að viðurkenna nýja forsetann og
hét því að grípa til vopna th að
hrekja Sýrlandsher frá Líbanon, en
þar er hann í umboði Arababanda-
lagsins. Mest og blóðugust urðu þó
átökin í Austur-Beirút mihi manna
Aouns og annars kristins herfor-
ingja, Samirs Geagea, sem styður
Taif-samkomulagið.
Kristnir Líbanir af kirkju maron-
íta hafa frá því um miðja síðustu
öld haft náið samband við kaþólsku
kirkjuna í Frakklandi og fengu hð-
sinni franskra stjómvalda þegar
að þeim var þrengt á dögum
Tyrkjaveldis. Líbanon varö svo
sjálfstætt ríki undir franskri yfir-
umsjá eftir heimsstyijöldina fyrri
og með forréttindastöðu fyrir mar-
oníta.
Franska stjómin gat hvorki né
vhdi styðja Aoun og baráttu hans,
hvað sem leið brýningum hægri
manna um skyldu Frakklands við
forna skjólstæðinga sína. Leitaði
því hershöfðinginn th Saddams
Husseins íraksforseta, höfuðóvin-
ar Assads Sýrlandsforseta, og fékk
þaðan hergögn, skotfæri og fé.
En þegar Saddam hafði komið sér
út úr húsi hjá mestahri heims-
byggðinni og Sýrland var komið í
bandalag gegn honum, meðal ann-
ars við Bandaríkin og Frakkland,
taldi Assad sig hafa fijálsar hendur
gagnvart Aoun. Vitað er að spurst
var fyrir um það hjá bandarískum
stjómvöldum, hvernig þau brygð-
ust við úrslitaatlögu að Aoun.
Þegar til kom stóð bardaginn um
virki hershöfðingjans í forsetahöll-
inni í Austur-Beirút skamma stund
en varð mannskæður. Aoun leitaði
hæhs í franska sendiráðinu, en
Sýrlendingar eða aðstoðarmenn
þeirra eru grunaðir um að hafa
myrt á annað hundrað handtekna
hðsmenn hans til að hefna fyrir
eigið mannfall.
Við þessi tíðindi hófst ný atlaga
að Mitterrand og stjórn hans frá
hægri mönnum í Frakklandi fyrir
að stuðla að ósigri fornvina Frakk-
lands og hryðjuverkum á þeim með
fylgispekt við reijar Bandaríkja-
stjómar í löndunum fyrir botni
Miðjarðarhafs. Ekki bætti úr skák
þegar byssumenn myrtu á sunnu-
dag Dany Chamoun með konu og
bömum á heimili þeirra austan við
Beirut. Chamoun var af valdaætt
með maronítum og studdi Aoun.
Þegar hér var komið þótti Sadd-
am Hussein tími til kominn að
leggja sitt til mála. Kallaði hann
þing saman í Baghdad og lét þar
samþykkja, að hleypa úr landi öll-
um Frökkum, nær hálfu fjórða
hundraði, sem haldið haföi verið í
gíshngu í írak frá því viðbrögðin
við hertöku Kuvait urðu ljós.
Fylgja þau skilaboð, að Frakkarnir
séu fijálsir ferða sinna, af því
Frakklandsstjóm hafi hafnað því
að leysa Persaflóadeiluna með
vopnaviðskiptum. Alhr útlending-
ar aðrir fái að fara hver sína leið,
jafnskjótt og stjómir Bandaríkj-
anna og Bretlands hafi látið frá sér
fara sams konar yfirlýsingar. Það
er í okkar þágu að í Evrópu sé ríki
sem fært er um að taka afstöðu
óháð Bandaríkjunum, lét Saddam
hafa eftir sér í viðtah í vikunni.
íraksforseti reynir eins og eðli-
legt er að reka fleyg í raðir þeirra
sem bjóða honum birginn. Frakk-
landsstjórn er auðvitað fegin því
að fá sína menn heim, en ekki lík-
leg til að gjalda lausn þeirra
minnsta verði, þó ekki væri nema
sakir áhtshnekkis sem því fylgdi
heimafyrir.
Annað mál er að frá upphafi hef-
ur gætt verkskiptingar í áherslum
sfjóma helstu velda, þegar tal berst
að málalyktum við Persaflóa.
Stjórnir Bandaríkjanna og Bret-
lands hamra á að engir kostir séu
útilokaðir, stjórnir Sovétríkjanna
og Frakklands sitja jafnfastar við
þann keip að einskis megi láta ó-
freistað til að ná settum markmið-
um SÞ án vopnaviöskipta.
Magnús Torfi Ólafsson
Francois Mitterrand varð fyrstur þjóðhöfðingja rikja sem sent hafa lið til Arabíu að heimsækja sína menn
og ríkin þar sem þeir dvelja. Hér sést hann heilsa framámönnum í Abu Dhabi, höfuðborg Sameinuðu fursta-
dæmanna, 3. þ.m. Simamynd Reuter