Dagblaðið Vísir - DV - 19.12.1990, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER 1990.
15
Reynt hefur verið að þegja um tillögur kvennalistakvenna á yfirstand-
andi kjörtímabili, segir m.a. í greininni.
Kvennalistinn
- raunhæfur valkostur kvenna
Ég var í mörg ár búin að velta
því fyrir mér hvort það væri ekki
hið eina sem konur ættu völ á til
að bæta hag sinn í þjóðfélaginu að
stofna kvennalista og komast á Al-
þingi og freista þess að berjast þar
fyrir því að jafnrétti kvenna yrði
meira en ómerkur bókstafur.
Þegar launajafnrétti kvenna varð
að lögum árið 1967 var ég starfs-
maður á skrifstofu Starfsstúlknafé-
lagsins Sóknar. Þó launajöfnun sú
er þá var ákveðin væri á ýmsan
hátt fáránleg, fengu a.m.k. sumir
starfshópar kvenna talsverðar
réttarbætur og skildist manni að
ekki stæði til að þær yrðu af þeim
teknar, heldur yrði haldið áfram á
þeirri braut. Annað kom þó í ljós.
Við næstu samninga kom í ljós
að hvorki vinnuveitendur né yfir-
stjórn verkalýðsforystunnar hafði
ætlað sér að þetta yrði til frambúð-
ar. Nei, launamismunur karla og
kvenna innan verkalýðshreyfing-
arinnar skyldi vara áfram og
samningar gerðir á þeim grund-
velh sem launamismunurinn var
fyrir lagasetningu. Þessu undu þær
konur sem fyrir þessu urðu að
sjálfsögðu illa, en Sóknarkomur
voru á meðal þeirra.
Hvernig skyldi brugðist við?
Haustið 1973 var gengið til samn-
inga í verkalýðshreyíingunni. Guð-
munda Helgadóttir, nýkjörinn for-
maður Sóknar, hugðist ná upp
þeim réttindum sem félagskonur
áttu samkvæmt launajafnréttinu,
og fór hún mihi atvinnurekenda
Sóknar um sumarið og talaði fyrir
þessu réttlætismáli, og gengust þeir
ahir inn á það nema Reykjavíkur-
Kjállarinn
María Þorsteinsdóttir,
starfsmaður sovésku frétta-
stofunnar APN á íslandi
borg og greiddu konum samkvæmt
því fram að samningum.
Samningar drógust fram yfir ára-
mótin og þegar kom að sérsamn-
ingum Sóknar kom annað hljóð í
strokk atvinnurekenda og raunar
verkalýðsforystunnar einnig. Sókn
skýldi sitja við sitt „eðlilega"
launamisrétti. Guðmunda kahaði
til Jafnlaunanefnd (sem þá var að-
eins ráðgefandi), og áttu þar sæti
fuhtrúi atvinnurekenda, Alþýðu-
sambandsins, Verkakv.fél. Fram-
sóknar, BSRB og Háskóla íslands.
Eftir hehs dags fundarsetu með
Jafnlaunanefnd var málaleitan
Sóknar hafnað með atkvæðum
þriggja fyrstnefndu fuhtrúanna
gegn atkvæðum fulltrúa BSRB og
Háskólans. í staðinn fékk Guð-
munda það í hlut Sóknar að komið
skyldi á námskeiðahaldi fyrir
Sóknarkonur, og skyldu laun
þeirra sem sæktu um shk nám-
skeið verulega hækka.
Okkur varð fljótlega ljóst að ekk-
ert átti að verða af námskeiðum,
eða a.m.k. ekki í þeirri mynd sem
ætlað hafði verið. Áður en kom að
næstu samningum árið 1976, var
búið að bola Guðmundu út úr
sfjóm Sóknar á lúalegan hátt.
Sameinaðar stöndum við...
Sá lærdómur sem ég dró af þessu
var að konur yrðu að taka mál sín
í eigin hendur og reyna að vinna
að þeim á Alþingi þó mér sé ljóst
að það er langt frá því að konur séu
ein stétt. Þær virðast þó eiga fleira
sameiginlegt an samsvarin „stétt“
verkalýðsforystu og atvinnurek-
enda sem vhja umfram aht halda
konum niðri.
Þessi draumur rættist 1983 þegar
konur stofnuðu Samtök um
kvennalista. Konur eiga sameigin-
legan reynsluheim sem oft er
ósýnhegur og lítils metinn og þær
eiga það flestar sameiginlegt að
vera í hlutverki hínnar hagsýnu
húsmóður og þurfa að láta enda
ná saman í fjármunum heimilanna.
Sú ganga sem kvennahstakonur
hafa gengið síðan þær komu á Al-
þingi hefur ekki verið rósum stráð.
Það hefur verið reynt að þegja um
thlögur þeirra og á yfirstandandi
kjörtímabih að núa þeim því um
nasir að þær vhdu ekki axla ábyrgð
og fara í ríkisstjórn. Fólk virðist
ekki átta sig á því að það er meiri
ábyrgðartilfinning og hugrekki
sem hggur að baki því að láta ekki
stefnumál sín af hendi fyrir ráð-
herrastóla heldur en því að kaupa
sig í stólana fyrir það að verða
„góðar stúlkur" og gera ekki kröf-
ur th að því launajafnvægi verði
raskað sem ght hefur allt frá dög-
um „Mesópótamíu".
Þótt kvennahstakonur hafi ekki
verið i ríkisstjórn hafa þær haft sín
áhrif og komið fram með margar
gagnlegar thlögur sem fyrr eða síð-
ar verða að lögum. Ég vil telja upp
nokkrar þeirra sem varða atvinnu-
mál kvenna:
1. Flutt frumvarp um að lágmarks-
laun verði lögbundin og ákveðin
í samræmi við framfærslukostn-
að.
2. Flutt tillögu um að meta heimil-
isstörf til starfsreynslu. .
3. Lagt til að komið verði á al-
mennri fræðslu um réttindi og
skyldur á vinnumarkaði.
4. Fengið samþykkta tillögu um
átak til að byggja upp nýja at-
vinnumöguleika á landsbyggö-
inni.
Hér er fátt eitt nefnt af stefnumál-
um Kvennalistans í atvinnumálum
og að sjálfsögðu hafa kvennahsta-
konur flutt mörg önnur frumvörp
um aðra málaflokka. Ekkert mann-
legt er þeim óviðkomandi.
María Þorsteinsdóttir
„Það er meiri ábyrgðartilfinning og
hugrekki sem liggur að baki því að láta
ekki stefnumál sín af hendi fyrir ráð-
herrastóla heldur en því að kaupa sig
í stólana..
Brigðmælgi um tilfærslu ríkisstarfsemi
Á sínum tíma skipaði þáverandi
forsætisráðherra sjö manna nefnd
th að gera thlögin- um tilfærslu rík-
isstarfseminnar út á land. Nefndin
skhaði veigamiklu áhti um th-
færslu heilla stofnana og uppbygg-
ingu útibúa frá öðrum stofnunum.
Meginniðurstöðumar voru þessar:
1. Skipuleg tilfærsla ríkisstarfsemi
út á land, sem svaraði til 10%
tilfærslu stöðughda. Þá metið
700-800 störf. Líklegt mat nú er
1500 stöðughdi.
2. Flutningsráð ríkisstofnana, sem
skyldi vera stjómvöldum th ráð-
gjafar um staðarval nýrrar eða
aukinnar starfsemi og hafl
frumkvæði um tilfærslu eldri
starfsemi.
Ekki hefur fengist stuðningur við
hugmyndir nefndarinnar enn í dag.
KjaUarinn
Áskeil Einarsson
framkvæmdastjóri Fjórðungs-
sambands Norðlendinga

JBL !
„Ríkisstjórn Geirs Hallgrímssonar fól tveimur þingmönnum stjórnarliðsins að semja álit um tilfærslu rikisstarf-
semi.
„Engar tillögur liggja fyrir um þetta
efni ennþá. Ekki liggja heldur fyrir til-
lögur um útibú frá sýslumannsembætt-
unum í Qarlægari þéttbýliskjörnum.“
Niðurstaða ríkisstjórnar
Niðurstaða ríkisstjórnar - Ekki
verði um thflutning að ræða nema
að höfðu samráði við starfsfólk og
stjómendur.
Ríkisstjóm Geirs Hallgrímssonar
fól tveim þingmönnum stjómar-
hðsins að semja áht um afgreiðslu
stofnananefndar um tilfærslu rík-
isstarfsemi.
Niðurstaða áhtsins var þessi:
1. Ekki verði um hehdarflutning
að ræða, án fulls samráðs við
starfshð og forstjóra viðkom-
andi stofnunar.
2. Flutningsráð verði ekki stofnað.
3. Ráðherrar feh stofnunum, sem
heyri undið þá, að gera áætlun
um uppbyggingu útibúa og
dehda úti um land.
Þáverandi ríkisstjóm tekur undir
þessi sjónarmið en bætir við að th
þurfi að koma samþykki fjárveit-
inganefndar. Þessu th viðbótar
samþykkti ríkisstjómin: „Leita
skal umsagnar byggðadehdar
Framkvæmdastofnunar um flutn-
ing ríkisstofnana og kannar hún
viðhorf sveitarfélaga.“
Ekki þarf að fara mörgum orðum
um framkvæmd þessarar ályktun-
ar ríkisstjómarinnar.
Stjórnsýslumiðstöðvar
landshlutanna
Þegar niðurstaða stjómar
Bvggðastofnunar lá fyrir, að hún
var andstæð flutningi stofnunar-
innar th Akureyrar, sendi stjómin
ríkisstjóminni eftirfarandi thmæh:
„Leggur stjórnin th að komið
verði á samstarfi opinberra
stofnana um starfsaðstöðu á
ákveðnum stöðum. Byggða-
stofnun segir sig reiöubúna th
að hafa forystu um undirbún-
ing slíks samstarfs."
Stjóm Byggðastofnunar hefúr
unnið að undirbúningi að byggingu
á stjómsýsluhúsi á Akureyri, að
aðstöðu á ísafirði og stjóms.ýslu-
húsi á Eghsstöðum, ef til vhl líka á
Sauðárkróki.
Ekki er hægt aö sjá þess vott aö
hjá ríkisvaldi eða stjórn Byggða-
stofnunar fylgi hugur í þessu máli.
Áhersla byggöanefndar
þingflokkanna
í nefndaráhti byggðanefndar
þingflokkanna frá 1986 segir svo:
„Flutningur ríkisstofnana
hefur verið á dagskrá, sem að-
gerð th áhrifa á byggðaþróun.
.... Vöxtur þjónustugreina -
ekki síst opinberrar þjónustu,
sem fyrirsjáanlegur er hlýtur
að hvetja th meiri dreifingar
slíkrar þjónustu um landið.“
í þeim kafla skýrslu nefndarinn-
ar, sem nefndar era nauðsynlegar
breytingar, segir:
„Sérstaka áherslu verður að
leggja á, að veruleg breyting er
óhjákvæmheg, ef vinna á að
aukinni valddreifmgu og virk-
ara lýðræði með umtalsverðri
tilfærslu verkefna og fjármála-
ábyrgðar frá ríki th heima-
stjómarvalds þannig að lands-
menn geti í auknum mæh ráðið
eigin málum eins og fyrir er
lagt.“
Hvergi er að sjá merki til þess að
ríkisstjórn og Alþingi hafi tekið
þennan boðskap byggðanefndar
hátíðlega.
Tilfærsla verkefna til um-
boðsstjórnar
Við setningu laga um aðskilnað
dómsvalds og umboðsstjónar í hér-
aði komu fram raddir um að auka
umboðsþjónustu sýslumannsem-
bættanna, sem næði th fleiri sviða
stjórnsýslu og um umboðsmeðferð
verkefna. Engar tihögur hggja fyrir
um þetta efni ennþá. Ekki liggja
heldur fyrir thlögur um útibú frá
sýslumannsembættunum í fjar-
lægari þéttbýliskjörnum. AÚt er í
óvissu um hvort um þjónustutil-
færslu verður að ræða th sýslu-
mannsembættanna.
Áskell Einarsson