Dagblaðið Vísir - DV - 20.08.1991, Blaðsíða 4

4
ÞRIÐJUDAGUR 20. ÁGÚST 1991.
Fréttir
Aðhaldsaðgerðir ríkisstjórnarinnar
Tími hrossakaupanna
er genginn í garð
Þingflokkar Sjálfstæðisflokks og
Alþýðuflokks hafa nú fjallað um
sparnaðarhugmyndir þær sem lagð-
ar hafa verið til í ráðuneytunum.
Þingmenn Alþýðuflokksins munu
nokkurn veginn sammála um hvaöa
hugmyndum þeir séu tilbúnir að ljá
brautargengi og hverjum þeir hafna.
Þingflokkur Sjálfstæðisflokksins var
í gær ekki kominn jafnlangt, enda
hafði hann aðeins haldið einn fund
meðan kratarnir héldu þrjá. Sjálf-
stæðisþingmennirnir ætla að bæta
um betur og hittast á fundi síðar í
vikunni. Þá eiga þingmenn beggja
flokka eftir að ræða tekjuhlið vænt-
anlegs fjárlagafrumvarps.
Ríkisstjórnin tók ' aðhaldshug-
myndirnar til umræðu árfundi sínum
í gær. Þar með var upp runninn tími
hrossakaupa því að nú taka við
samningar milli stjórnarflokkanna
tveggja um hina ýmsu þætti sparnað-
ar og aðhalds í ríkisbúskapnum.
„Þess vegna vilja menn segja svona
lítið, af því að þeir eru að semja,"
sagði stjórnarþingmaður við DV.
„Eitt óvarlegt orð gæti eyðilagt allt.“
Blásið til sparnaðar
Nú er liðið á annan mánuð frá því
að Davíð Oddsson forsætisráðherra
blés til sparnaðaraðgeröa ásamt
samráðherrum sínum. Snemma var
markið sett við aðhaldsaðgerðir upp
á tæpa 15 milljarða króna á þessu ári.
Fyrirhugaðar aðgerðir eru miðað-
ar við halla fjárlaganna í ár, sem
nemur 4,1 milljarði króna, framtíðar-
vanda upp á 7,1 milljarð, nýjan bú-
vörusamning og lagasetningar upp á
3,1 milljarð og 5 milljarða til viðbót-
ar, sem „dinglaö hafa utan fjárlaga,"
svo að notuð séu orð Friðriks Sop-
hussonar fjármálaráðherra. Hann
segir þennan vanda kominn til vegna
sjóðakerfisins, flugstöðvarinnar
nýju og fleiri hluta. Þá eru nýjar ósk-
ir ráðherra upp á 4,4 milljarða sem
í dag mælir Dagfari
austantjaldslönd og losi okkur
Vesturlandabúa við þau risavöxnu
vandamál sem hljótast af þeirri
upplausn sem þar ríkir. Er ekki
hægt að senda Havel Tékkóslóvak-
íuforseta veikindavottorð og Wa-
lesa í Póllandi? Þessir menn hafa
hagað sér nákvæmlega eins og
Gorbatsjov og eru búnir að gera
alla gamla og góða harðlínumenn
gráhærða með endalausu lýðræð-
iskjaftæði.
Dagfari hefur saknað kalda
stríðsins og þeirra föstu punkta í
tilverunni, sem kristallast í einum
manni, einni stjórn og einni rödd
frá Kreml. Það er sviplausari ver-
öld þegar múrinn féll og gamlir
kommúnistaforingjar fóru á ver-
gang. Það er smánarlegt hvernig
farið er með fólkið fyrir austan,
sem gengur um atvinnulaust og
þarf jafnvel að flýja land og kýs
yfir sig liðónýta stjórnmálamenn,
eins og Vesturlandabúar hafa mátt
þola í marga áratugi.
Þetta er alls ekki viðunandi og
það eru sannarlega góðar fréttir að
'Gorbatsjov sé orðinn svo veikur að
ráðin hafa verið af honum tekin.
Þessi maður hefur gert nógu margt
illt af sér meö öllu sínu frelsistali.
Dagfari
Veikindi Gorbatsjovs
Þaö fór illa fyrir Gorbatsjov. Brá
sér í sumarbústaðinn en fékk menn
í heimsókn sem sögðu honum að
hann væri lasinn. Var settur í veik-
indafrí sem sennilega verður var-
anlegt. Og þar með féll perestrojka
og glasnost og öll skrautsýningin í
Sovét. Gamla byltingarliðið tók við.
Dagfari hefur alltaf sagt það:
menn eiga ekki að taka sér frí. Það
er stórhættulegt að dvelja í sumar-
bústað. Gorba var nær og enda
þótt hann hafi ekki sjálfur kennt
sér meins, þá átti hann að vita sem
var að það er fullt af mönnum í
Sovétríkjunum, sem fylgjast
grannt með heilsu hans og geta
úrskurðað hann bæði lasinn og las-
burða, þegar Gorbatsjov getur ekki
lesið yfir öxl þeirra og fylgst með
veikindavottorðunum sem þeir
gefa út.
Annars var kominn tími á þetta
veikindavottorð. Gorbatsjov hefur
hagað sér eins og fíll i postulíns-
búð. Hann hefur sett allt á annan
endann á sínum valdaferli. Losað
Austur- Evrópu undan járnhæl
kommúnismans, rýmkað ferða-
frelsi og fundafrelsi og eflt mann-
réttindin í Sovétríkjunum þannig
að sum þjóðarbrotin hafa haldið
fram sjálfstæði sínu. Hann hefur
vingast við Vesturlöndin og skrifar
jafnvel undir afvopnunarsamn-
inga. Hann hefur gert það axar-
skaft að opna land sitt og gefa þjóð
sinni svigrúm til að anda.
Svona frammistaða hjá manni,
sem hefur upp á náð og miskunn
hersins, KGB og harðlínumann-
anna verið treyst til þess að gegna
æðsta embætti, nær auðvitað ekki
nokkurri átt. Hann hefur misnotað
aðstöðu sína til að losa um greipar
valds og alræðis. Hann hefur hald-
ið að hann réði einhverju í Kreml
og blekkt umheiminn með vinahót-
um og kurteisi, sem enginn hefur
áður þekkt í Sovét.
Það var sannarlega kominn tími
til að kippa í spottana og losa Sovét
ríkin við þennan mann. Úrskurða
hann lasinn og geyma hann í stofu-
fangelsi. Það er varla hægt að bú-
ast við að gamla, góða gengið í
Kreml meðhöndli slíkan svikara
með neinum silkihönskum og
Gorbi má þakka fyrir meðan hann
er veikur. Það er að segja ekki veik-
ari en svo aö hann heldur lífi.
Þetta er búið að vera óvissu-
ástand, bæði í Sovétríkjunum og
annars staðar í heiminum. Landa-
mæri hafa gufað upp, gamlir ein-
ræðisherrar hafa verið settir af,
jafnvel Atlantshafsbandalagið nef-
ur verið í vandræðum með að finna
sér fótfestu. Gamla Rússagrýlan
hefur misst allan sjarma.
Auðvitað er svona óvissa óþo-
landi til lengdar og löngu tímabært
að binda enda á þessa moðsuðu úr
Gorbatsjov og koma aftur festu á
heimsmálin, þar sem austrið er í
austri og vestrið í vestri. Þar sem
Sovétmenn eru innan sinna landa-
mæra og gegni því sem þeim er
sagt. Ekkert röfl um sjálfstæði og
mannréttindi.
Nú verður maður bara að vona
að Gorbatsjov verði veikur sem
lengst og Kremlverjar nái að vinda
ofan af allri vitleysunni sem hann
hefur stofnað til. Taki upp áætlun-
arbúskap að nýju, efli hergagna-
framleiðslu, ráðist helst inn í önnur
Rikisstjórnin hefur nú til umræðu sparnaðarhugmyndir sem þingflokkarnir hafa fjallað um á fundum sínum.
DV-mynd JAK
varla geta talist til „niðurskurðar'1 í
réttri merkingu þess orðs. Loks tók
fjármálaráðherra inn í dæmið 2
milljarða sem voru vegna aflaminnk-
unar sem Hafrannsóknarstofnun
hefur mælt með. Samtals eru þetta
25,7 milljarða vandi. Upp í hann
skyldu skornir tæpir 15 milljarðar
nú og afgangurinn síðar. Milljörðun-
um 15 var skipt gaumgæfllega niður
á ráðuneyti og skyldi viðkomandi
ráðherra sjá um að skila af sér hug-
myndum upp á tilskipaða upphæð til
sparnaðar.
Óvinsælar hugmyndir
Aðhaldið skiptist þannig að sam-
gönguráðuneytið átti að skera niður
um 1,5 milljarð og félagsmálaráðu-
neytið 2,5-3 milljarða. Menntamála-
ráðuneytið átti að skera niöur um
tæpa 2 milljarða, heilbrigðis- og
tryggingaráðuneytið um 4 milljarða
og landbúnaöarráðuneytið í sam-
vinnu við viðskiptaráðuneytið um
tæpa 2 milljarða. Áfganguiinn skipt-
ist niður á þau ráðuneyti sem ótalin
Fréttaljós
Jóhanna S. Sigþórsdóttir
voru. Mest af þeim niðurskurði átti
sjávarútvegsráðuneytið að fram-
kvæma.
Nú tóku ráðherrarnir að safna
sparnaðarhugmyndum í pottinn,
hver á sínu sviði. Nefndar voru hug-
myndir eins og skólagjöld, sala
Skipaútgeröar ríkisins, frestun Vest-
fjarðaganga, gjaldtaka af sjúklingum
spítalanna og fleira í þeim dúr.
Þingmenn stjórnarflokkanna hafa
ekki verið á einu máli um ágæti
þeirra hugmynda sem fram hafa
komið. Kratar hafa barist hatramm-
lega gegn því að farið verði að krukka
í velferðarkerfið, eins og þeir nefna
það. Hins vegar hafa þeir lýst stuðn-
ingi sínum viö aö brjóta upp búvöru-
samninginn. Á því hafa sjálfstæðis-
menn ekki ljáð máls en telja ríkis-
stjórnina bundna af þeim samningi.
Hnífurinn bítur illa
Svo virðist sem niðurskurðarhníf-
ur ráðherranna bíti illa. Að minnsta
kosti hefur dregið úr sparnaðar-
dampinum á síðustu dögum. Sig-
hvatur Björgvinsson, heilbrigðis- og
tryggingaráðherra, hefur dregið í
land með sjúklingaskattinn. Ólafur
G. Einarsson menntamálaráðherra
hefur sömuleiðis dregið í land með
skólagjöldin. Má búast við að þessir
skattar verði hvorir tveggja mjög lág-
ir ef þeir verða settir á á annað borð.
Sjálfstæðismenn tala nú einkum
um þjónustugjöld, þannig að þeir
sem njóti þjónustunnar greiði fyrir
hana. Þeir leggja ríka áherslu á að
þarna sé ekki um aö ræða skatt-
heimtu heldur „sértekjur" ef það
skyldi verða til þess að draga eilítið
úr óvinsældum viðkomandi hug-
mynda. Segja þeir að slík gjöld muni
draga úr eftirspurn eftir þjónustunni
og því sé um hreinan sparnað að
ræða. Benda þeir á heilsugæslu-
stöðvarnar í því tilliti en rætt hefur
verið um að láta þá greiða gjald sem
þurfa á þjónustu þeirra að halda.
Mörgum þingmönnum krata er illa
viö þetta tai sjálfstæðismanna um
þjónustugjöld. Þeir segja þau vega
svo lítið í sparnaðarpakkanum að
þau breyti engu til eða frá. Þau séu
í rauninni bara mörg orð um litinn
sparnað.
Sparnaðartalan lækkar
Eins og fyrr sagði var sparnaðar-
takmarkið sett við tæpa 15 milljarða.
Sú tala virðist eitthvað hafa lækkað
ef marka má orð fjármálaráðherra í
DV í gær. Þar ræddi hann um rúma
14 milljarða og sagði að við ákvörðun
á þeirri tölu hefðu menn ekki reiknað
niðurskurðinn á aflakvóta næsta árs
inn í dæmið. Sá niðurskurður gæti
sett verulegt strik í reikninginn,
þannig að ríkisstjómin næði ekki
nema tveim þriöju af upphaflegu
markmiði sínu eða tæpra tíu millj-
arða sparnaði í stað rúmlega fjórtán.
Raunar var löngu vitað um aflasam-
dráttinn þótt sparnaðartalan sé fyrst
að breytast núna. Fleiri forsendur
hljóta því að hafa breyst í milhtíð-
inni. En hvernig sem á málið er litið
er það ekki bara sparnaðarhug-
myndunum sem fækkar heldur einn-
ig þeim milljörðum sem spara á.