Dagblaðið Vísir - DV - 21.03.1992, Blaðsíða 33

LAUGARDÁGUR 21. MARS 1992. '
45
„Aldrei færi ég á fætur á morgnana ef ekki biði mín sjóðheitur sopinn." Koffein er algengasta örvandi efnið
í heiminum. Vegna koffeinsins slær hjartað örar, blóðþrýstingur hækkar, tíðni öndunar eykst og líkaminn býr
sig undir átök. Ef drukknir eru meira en 4-5 bollar á dag geta menn auðveldlega fundið kviða, fælni, óróleika
og spennu.
Spjallað um kaffl
yflr tíu dropum
Við Sigmar P. höfðum verið sam-
an í bamaskóla en síðan skildi leið-
ir. Ég gekk þennan hefðbundna
menntaveg, landspróf, menntaskóli,
háskóh. Sigmar fór að vinna öh al-
geng störf til sjós og lands. Hann
kvæntist stúiku sem hann hitti á
Káetubar í Glaumbæ. Hún var að
vestan í ævintýraleit í höfuðborg-
inni, kynntist Sigmari, þau fóru að
búa og eignuðust bæði böm og bum
og ævintýrið týndist í brauðstriti og
skuldavafstri.
„Nú er ég hættur öhu,“ sagði hann
þegar fundum okkar bar saman við
nýja Ráðhúsið. „Ég drekk ekki,
reyki ekki, hættur öUu ofáti. Kafíið
er það eina sem eftir er, en er það
ekki alveg skaðlaust?"
Hann hló dátt svo skein í gulleitan
tanngarðinn. önnur augntönnin
var horfin og skein í skarð. Við sett-
innst inn á kaffihús og fengum okk-
ur sína könnuna hvor af svörtu
kafíi.
„Þetta er mikU guðsgjöf," sagöi
Sigmar. „Ég mundi koðna niður í
þunglyndi og ómennsku ef kaffinu
væri ekki til að dreifa. Aldrei færi
ég á fætur á morgnana ef ekki biði
mín sjóðheitur sopinn."
Hann strauk sér um munninn með
vinstri hendinni, jakkaermin dróst
upp eftir handleggnum svo að stórt
Citizen-úr kom í ljós. Með svona úri
var hægt að kafa niður á 500 m dýpi,
kanna stöðu himintungla og flóða
og fjöm, reikna fram næsta sól-
myrkva, taka tímann í spretthlaupi
og finna út hámarksvexti um mán-
aðamót miðað við gengistryggða
kaupgengisvísitölu. Sigmar sá að ég
horfðiáúriö.
„Ég er með stiUtan inn tímann í
New York, Tokyo og London á þetta
úr,“sagðihann.
„Þarftu á því að halda?" sagði ég.
„Nei,“ sagði hann, „en maöur veit
aldrei hvenær Japanir taka við
stjóminni á þessu öUu. Þá borgar
sig að vita hvenær þær eru sofandi
og á hvaöa tíma þær vaka þessar
skáeygu hrísgrjónaætur. En hvað
um kafBð? Er þetta svona mikill
heilsudrykkur?"
Hann sötraði síðustu dropana úr
boUanum sínum af gífurlegri
áfergju.
Algengt örvandi efni
Koffein er algengasta örvandi efn-
iö í heiminum. Það er að finna í
kaffi, tei, kakói og kóladrykkjum.
Menn lærðu snemma að nýta sér
koffein í ýmsum drykkjum. Tæp-
lega 5000 ára gamlar heimildir
tengja kínverska keisarann Shen
Nung við tedrykkju en farið var að
nota kaffi sem heitan drykk fyrir
um 1000 árum. Áður höfðu menn
borðað berin í heUu lagi.
Koffein hefur örvandi áhrif. Það
eykur framleiðslu eða losun á
streituhormóninu, adrenalíni. Við
það slær hjartað örar, blóðþrýsting-
ur hækkar, tíðni öndunar eykst og
Á læknavaktmiú
Ukaminn býr sig undir átök. Þessi
verkun koffeins er hvað mest áber-
andi hjá þreyttu fóUd. Koffein eykur
losun á magasýrum, herðir á þvag
látum og hreyfingum maga og
þarma. Efnið hefur því viðtæk áhrif
á margs konar líkamsstarfsemi.
Koffeinmagn í kaffiboUa er ákaf-
lega mismunandi aUt frá 20 mg og
upp í 150 mg en til samanburöar
má geta þess að ein flaska af kóka
kóla hefur að geyma um 40-50 mg.
„Hvað um þetta svokaUaða kosn-
ingakaffi?" sagði Sigmar, „það hlýt-
ur aö vera djöfuU hoUt.“
AUt í einu fór úrið hans að pípa.
Hann slökkti á því og bölvaði. „Hvað
eraö?“spurðiég.
„Ég stíllti úriö á hringingu einmitt
á þessum tíma fyrir 6 mánuðum en
kann ekki að slökkva á þessu aftur.
Nú veit ég ekki lengur afhverju það
pípir enda er tilefnið löngu gleymt!“
sagði hann og brosti. „En segðu mér
meira. Er eitthvað vitað um áhrif
kaffisásvefn?"
Svefn og
taugaveiklun
Koffein hefur mikff áhrif á svefn.
Það getur valdið því að fóUd gengur
verr að sofna og draumsvefninn
breytist. Þetta er sérlega áberandi
hjáeldra fólki sem þolir kaffi Ula á
síðkvöldum. Allir sem staðið hafa
vaktir þekkja áhrif kaffis á svefn.
Það heldur fólki vakandi og mörg-
um reynist ógemingur að sofna aft-
ur eftir stranga kaffidrykkju.
Annars hefur kaffi ví ðtæk áhrif á
sálarlífið. Ef drukkið er meira en
500 mg á dag (4-5 bollar) geta menn
auðveldlega fundið fyrir einkennum
sem mjög minna á taugaveiklun
með kvíða, fælni, óróleika og
spennu. Sumir finna fyrir hand-
skjálfta og ofsahjartslætti þegar þeir
drekka skyndUega mikið kaffi.
Margir sjúkUngar sem haldnir eru
ofsahræðslu gagnvart einhverju
fmna oft fyrir því að einkenni þeirra
aukast tíl mikUla muna við kaffi.
MikU kaffidrykkja hækkar blóð-
þrýsting og getur valdið yfir-
borðssárum í maga.
Fráhvarf
„En þaö er erfitt aö haetta," sagði
ég.
Við gáfum gengUbeinunni merki
og hún kom með tvær könnur í við-
bót.
„Menn sem reyna skyndUega að
hætta alveg að drekka kaffi finna
fyrir höfuðverk, önuglyndi, aukinni
þreytu og kvíöa. Þessi einkenni ná
hámarki á fyrsta degi efdr að kaffi-
drykkju er hætt en hverfa síðan á
4-5 sólarhringum. Stutt kaffibind-
indi getur valdið kvíða, einkum hjá
stómeytendum. Best væri því að
stilla neyslunni í hóf,“ sagði ég.
Enginn skyldi drekka meira en 4-5
boUa á sólarhring. Við reiknuðum
þaö út aö okkur hefði tekist að
drekka liðlega 500 mg af koffeini
þessa stund sem við sátum saman á
kaffihúsinu.
„Þetta er engin hemja,“ sagði ég,
„við erum báðir komnir með eitr-
unareinkenni. Einhvem tíma verð-
um við að hætta þessu."
„Ég hætti að drekka daginn sem
mér tekst aö læra til fullnustu á
úriö rnitt," sagði Sigmar. „Það þýðir
aö ég get haldið áfram um eilífð því
úrið býr yfir jafn mörgum leyndar-
málum og þýskur sjónvarpsmynda-
flokkur í 59 þáttum um seinni
heimssyrjöldina þar sem ægir sam-
an gyðingum, nasistum, heiðvirðum
kennurum og fólskulegum lögreglu-
þjónum auk húseigenda og her-
manna sem em misástfangnir af
gyðingastúlkum sem vUla á sér
heimUdir."
„Hættu nú að hugsa um þetta úr,“
sagði ég, „fáum okkur meira kaffi!“
Til sölu fasteign I Grindavík
Kauptilboð óskast í Víkurbraut 42, Grindavík. Stærð hússins er
767m3. Brunabótamat er kr. 13.634.000. Húsið verður til sýnis í
samráði við bæjarstjórann í Grindavík, sími 92-68111. Tilboðs-
eyðublöð liggja frammi hjá ofangreindum aðila og á skrifstofu
vorri að Borgartúni 7, Reykjavík. Tilboðum sé skilað fyrir kl. 11.30
þann 31.3.1992.
IIMIMKAUPASTOFNUIM RIKISIIMS
BORGAR TUNI 7 105 RFYKJAVIK
Samvinnuháskólinn
gjj - rekstrarfræði
Rekstrarfræðadeild
Samvinnuháskólapróf í rekstrarfræðum miðar að því
að rekstrarfræðingar séu undirbúnir til forystu-,
ábyrgðar- og stjórnunarstarfa í atvinnulífinu.
Inntökuskilyrði: Stúdentspróf af hagfræði- eða við-
skiptabrautum eða lokapróf í frumgreinum við Sam-
vinnuháskólann eða annað sambærilegt nám.
Viðfangsefni: Öll helstu svið rekstrar, viðskipta og
stjórnunar, s.s. markaðsfræði, fjármálastjórn, starfs-
mannastjórn, stefnumótun, lögfræði, félagsmál, sam-
vinnumál o.fl.
Námstími: Tveir vetur, frá september til maí.
Frumgreinadeild
til undirbúnings rekstrarfræðanámi.
Inntökuskilyrði: Þriggja ára nám á framhaldsskólastigi
án tillits til námsbrautar.
Viðfangsefni: Bókfærsla, hagfræði, tölvugreinar,
enska, íslenska, stærðfræði, lögfræði og félagsmála-
fræði. Einn vetur.
Aðstaða: Nemendavist og fjölskyldubústaðir á Bif-
röst í Borgarfirði ásamt vinnustofum, bókasafni,
tölvubúnaði o.fl. Barnaheimili og grunnskóli nærri.
Kostnaður: Fæði, húsnæði og fræðsla áætluð um
38.000 kr. á mánuði fyrir einstakling næsta vetur.
Umsóknir: Með bréfi til rektors Samvinnuháskólans
á Bifröst. Umsókn á að sýna persónuupþlýsingar,
upplýsingar um fyrri skólagöngu með afriti skírteina
og um fyrri störf. Tvenn skrifleg meðmæli fylgi. Veitt
er innganga umsækjendum af öllu landinu. Þeir
umsækjendur ganga fyrir sem orðnir eru eldri en 20
ára og hafa öðlast starfsreynslu í atvinnulífinu. Nám-
ið hentar jafnt konum sem körlum.
Umsóknir verða afgreiddar 25. apríl og síðan eftir
því sem skólarými leyfir.
Samvinnuháskólanám er lánshæft.
Samvinnuháskólinn á Bifröst,
311 Borgarnesi - sími 93-50000.
CILP ER NÝTTOG
SÉRSTAKT BINDIFRÁ
LIBRESSE.
LITLIR KANTAR BRJÓTAST
UM BUXNABRÚNINA OG
VARNA LEKA.
ÞVÍ ERBINDIÐ ÞANNIG
HLUTI AF BUXUNUM.
Kaupsel sf., Laugavegi 25, sími 27770