Dagblaðið Vísir - DV - 05.09.1992, Blaðsíða 26

26
LAUGARDAGUR 5. SEPTEMBER 1992.
Norsku konungshjónin í opinbera heimsókn til íslands:
Yonast til að böndin
milli þjóðanna
styrkist enn frekar
Reykholt skipar sérstakan sess í huga Norömanna. Myndin var tekin er Ólafur V. Noregskonungur heimsótti staðinn
í Islandsferö sinni 1988. DV-mynd Brynjar Gauti
„Eg vil nú helst ekki láta spyija
mig út úr Heimskringlu. Ég hef bara
lesið kafla úr henni í skóla,“ sagði
Haraldur V. Noregskonungur við ís-
lenska blaðamenn í konungshöllinni
í Ósló fyrir skömmu. Norska utan-
ríkisráðuneytið hafði boðið blaða-
mönnunum að ræða við norsku kon-
ungshjónin í tilefni væntanlegrar
heimsóknar þeirra til íslands nú eftir
helgi.
Heimskringla barst í tal því í ís-
landsheimsókninni hggur leið kon-
ungshjónanna að Reykholti, heim-
kynnum Snorra Sturlusonar, höf-
undar konungabókarinnar. Reyk-
holt hefur alltaf skipaö sérstakan
sess í huga Norömanna vegna kon-
ungabókar Snorra, að því er Harald-
ur konungur segir. Hann tekur undir
orð foður síns, Ólafs V., að ef sögur
Noregskonunga hefðu ekki verið rit-
aðar ætti Noregur enga sögu.
Hirðsiðir í höllinni
Sagan var nálæg er gengið var her-
bergi úr herbergi í höllinni við enda
Karls Jóhannsgötu á konungsfund.
Vefnaðir og málverk af sögulegum
atburðum skreyttu veggina í höllinni
sem sænski konungurinn Karl Jó-
hann lét reisa á fyrri hluta nítjándu
aldar. í slíkum húsakynnum eru
hirðsiðir viðhafðir og það þótti
ástæða til að minna íslensku gestina
á þá. Ritari Sonju drottningar sagði
að sér þætti aö blaðamenn ættu að
hneigja sig þegar konungshjónunum
væri heilsað ef menn hefðu ekki þá
meginreglu að hneigja sig ekki.
Hneigingar hefur undirrituð ekki
stundað síðan í dansskóla hjá Rigmor
Hansen þannig að íslenskir hnjáhð-
imir voru of stirðir til slíkra æfinga.
Og orðin „yðar hátign" böggluðust
einhvem veginn á íslenskri tung-
unni.
Hlakkartil
heimsóknarinnar
í herbergi þar sem hátt var til lofts
og vítt til veggja buðu ákaflega geð-
þekk hjón til sætis. Sonja drottning
minntist á kynni sín og Vigdísar
Finnbogadóttur, forseta Islands, og
kvaðst hlakka mikið til fyrstu ís-
landsheimsóknar sinnar. Haraldur
konungur kom í heimsókn til íslands
fyrir 25 árum. „Ég vonast til þess að
heimsókn okkar nú verði til þess að
styrkja enn frekar þau bönd sem eru
á milli íslands og Noregs," sagði kon-
ungur. „Löndin eiga ekki bara sam-
eiginlegan menningararf heldur eiga
ísland og Norður-Noregur við svipuð
vandamál að glíma þar sem skilyrðin
til að komast af em þau sömu.“
Blessuð í Niðarósi
í júní síðastliðnum ferðuðust
norsku konungshjónin norður til
Þrándheims þar sem þau hlutu bless-
un í Niðaróssdómkirkju samkvæmt
þúsund ára gamalli hefð. „Afi minn
var síðasti Noregskonungurinn sem
var krýndur," segir Haraldur. Afi
hans var Karl Danaprins, sem
kvæntur var Maud, dóttur dönsku
prinsessunnar Alexöndm, og prins-
ins af Wales, er síðar varð Játvarður
VII. Englandskonungur. Eftir sam-
bandsslit Noregs og Svíþjóðar 1905
völdu Norðmenn Karl sem konung
sinn og tók hann sér nafnið Hákon
vn.
Fullveldið
Snorra að þakka
„Eftir flmm alda erlenda stjóm
eignuðust þeir nýjan konung sem tók
sér á hástóli sínum nafn þess manns
sem forðum daga lét vega sögubónd-
Sonja drottning: „Maður verður að
vera maður sjálfur."
DV-mynd AN/NTB
Haraldur konungur: „Mikilvægasta
hlutverkið er að vera sameiningar-
tákn þjóöarinnar." DV-mynd AN/NTB
ann í Reykholti,“ skrifar Jónas
Kristjánsson, forstöðumaður Stofn-
unar Áma Magnússonar, í Sögu ís-
lands. Þar skrifar hann einnig að
Heimskringla hafi með tímanum
orðið þjóðbiblía Norðmanna og að
hún hafi verið mesti aflvakimi í frels-
isbaráttu þeirra á 19. og 20. öld. Það
hafi því verið Snorra að þakka, meir
en nokkrum öðmm einstökum
manni, að Norðmenn urðu fullvalda
þjóð.
Sameiningartákn
Norska jjjóðin syrgði ástsælan kon-
ung er Olafur V., sonur Hákonar
VH. og faðir Haraldar, lést 17. janúar
1991 á 88. aldursári. Eftir aö Þjóðveij-
ar höfðu hertekið Noreg 1940 í seinni
heimsstyrjöldinni tók Olafur, sem þá
var krónprins, virkan þátt í andstöð-
unni frá London ásamt fóður sínum.
Marta krónprinsessa, dóttir Karls
Svíaprins og Ingibjargar prinsessu,
bjó ásamt bömunum þremur, Har-
aldi, Ragnhildi og Ástríði, rétt utan
við Washington DC þar til stríöinu
lauk. Konungurinn og krónprinsinn
urðu sameiningartákn Norðmanna
meðan á heimsstyijöldinni stóð og
vom hylltir sem þjóðhetjur er þeir
snem heim aftur vorið 1945.
Mikilvægasta
hlutverkið
Haraldur var aðeins þriggja ára er
konungsfjölskyldan varð að flýja
land. Hann var þvi orðinn átta ára
er hann sneri aftur heim til Noregs.
„Það rann ekki skyndilega upp fyrir
mér að ég myndi verða konungur,"
segir Haraldur aðspurður hvenær
hann hafi gert sér ljóst hvert yrði
lífsstarf hans. „Þetta kom smátt og
srnátt." Mikilvægasta hlutverk kon-
ungs er að geta verið sameiningar-
tákn þjóðarinnar, að mati Haraldar.
Hann sagðist ekki vita hvort hann
hefði rétt til að svara spumingunni
um stöðu konungdæmisins í framtíð-
inni en kvaðst vonast til að geta við-
haldið hefðum foður síns og afa.
Bömin send
í ríkisskóla
Sonja segir Hákoni Magnúsi krón-
prinsi, sem nú er 19 ára, hafa þótt
það eðlilegt að hann yrði konungur
eins og afi hans. „Það er eins og með
strák sem ætlar að feta í fótspor afa
síns eða föður og verða slökkviliðs-
maður." Drottningin leggur á það
áherslu að bæði Hákon og Marta
Lovísa, sem verður 21 árs síðar í
þessum mánuði, hafi gengið í venju-
lega leikskóla og gmnnskóla.
Vinsæll krónprins
Síðastliðið vor varð Hákon stúdent
frá Kristilega menntaskólanum í
Ósló. Tveimur vikum eftir aö hann
útskrifaðist hóf hann nám í skóla
norska sjóhersins. Hákon hefur
Frá sklrn Hákonar krónprins árió 1973. Marta prinsessa er fremst í miðju.
DV-mynd NTB
39
LAUGARDAGUR 5. SEPTEMBER 1992.
áhuga á íþróttum og fer oft í leikhús.
Hann er farinn að koma fram við
opinberar athafnir og samkvæmt
skrifum norskra dagblaða er krón-
prinsinn svo vinsæll meðal ungra
stúlkna að þær þyrpast að honum
þar sem hann fer um.
Að loknu menntaskólanámi fór
Marta prinsessa til Englands þar sem
hún gekk í reiðskóla. Hún nam einn-
ig ensku við háskólann í Oxford.
Prinsessan er nú komin heim frá
Englandi og hefur meðal annars haf-
ið nám í frönsku. Norsk tímarit hafa
verið iðin við aö greina frá kærleik-
um prinsessunnar og ungs Norð-
manns sem er ári eldri en hún.
Er blaöamaður DV spurði kon-
ungshjónin hvort þau myndu leggja
áherslu á að börn þeirra eignuðust
maka af konunglegum uppruna
svaraði Haraldur: „Eg hef nú sagt
áður að þessari spumingu hafi verið
svarað þegar ég kvæntist Sonju Har-
aldsen."
Afborgara-
legum ættum
Sonja drottning er af borgaralegum
ættum. Hún varð krónprinsessa er
hún giftist Haraldi 29. ágúst 1968.
Sonja og Haraldur höföu þekkst í níu
ár áður en þau gengu í hjónaband.
Ólafur Noregskonungur ákvað að
heimila hjónabandið eftir að hafa
ráðfært sig við ríkisstjómina, forseta
Stórþingsins og fulltrúa stjórnmála-
flokkanna í Stórþinginu. Talsverðar
umræður urðu meðal stjórnmála-
manna um framtíð norska konung-
dæmisins er Ólafur tilkynnti að
krónprinsinn myndi ganga að eiga
konu af borgaralegum ættum. Meiri-
hluti almennings tók fréttinni fagn-
andi.
Sonja er dóttir stórkaupmanns og
er fædd 1937, sama ár og Haraldur.
Hún ólst upp í Ósló og lærði kjóla-
saum, bæði í heimaborg sinni og í
Lausanne í Sviss. Síðar lauk hún
prófum í ensku, frönsku og listasögu
við Háskólann í Ósló. Sonja er of-
ursti í norska hernum og hún var
varaforseti Rauða krossins í Noregi
í þrjú ár. Hún hefur mikinn áhuga á
íþróttum og útiveru en stærsta
áhugamáliö er listir. Undirbúningur
vetrarólympíuleikanna í Lillehamm-
er 1994 er í fullum gangi í Noregi og
var Sonja með í ráðum við skipulagn-
ingu menningaratburða í tengslum
við leikana.
Ekki hægt annað en
að vera maður sjálfur
En getur Sonja, sem hefur borgara-
legan bakgrunn, verið hún sjálf í
þeirri stöðu sem hún gegnir nú?
„Já, sem betur fer. Það er ekki
hægt annað,“ svarar hún og Harald-
ur tekur undir þessi orð. Sonja segist
hins vegar hafa þurft að þreifa sig
áfram með hvað hún gæti, hveiju
væri búist við af henni og hvaða kröf-
ur væru gerðar til hennar.
„Mér þykir spennandi aö koma
fram sem fulltrúi þjóðar minnar og
það er auövitað enn skemmtilegra
ef verkefnin tengjast því sem ég hef
sérstakan áhuga á.“
Reiömennska er eitt af áhugamálum
Mörtu Lovisu prinsessu.
DV-mynd NTB
Heimsmeistari
í siglingum
Helsta áhugamál Haraldar kon-
ungs er sighngar. Hann hefur nokkr-
um sinnum tekið þátt í ólympíuleik-
unum fyrir Noregs hönd. Árið 1982
varð hann annar í heimsmeistara-
keppni og fimm árum seinna varð
hann heimsmeistari. Haraldur var
tíu ára þegar hann eignaðist sinn
fyrsta bát og sigraöi í kappsiglingum
á Óslóarfirði. Konungurinn gekk í
herskóla í nokkur ár. Hann las auk
þess hagfræði, stjómmálafræði og
sögu í Oxford um tveggja ára skeið.
Haraldur hefur eins og Sonja tekið
þátt í undirbúningi vetrarólympíu-
leikanna. í Noregi eru vetraríþróttir
stundaðar af þorra þjóðarinnar og
konungsfj ölskyldan er þar engin
undantekning. „Norðmenn eru dug-
legir við að sækja krafta í náttúr-
una,“ segir Sonja.
En það er ekki bara á vetuma sem
drottningin fer á fjöll. Hún lýsir af
Hákon krónprins er i skóla sjóhers-
ins. Aö því er norsk blöö greina frá
líta ungar, norskar stúlkur hann hýru
auga.
DV-mynd NTB
miklum ákafa ferð sem hún fór í
sumar á reiðhjóli eftir gömlum veg-
arkafla meðfram Björgvinjaijám-
brautinni þar sem er merkur menn-
ingararfur, gamlar brýr og bygging-
ar.
íslenskunámið
oflítið
Haraldur konungur rifjar upp ný-
lega heimsókn til sænsku eyjunnar
Gotlands í Eystrasalti. „Mér þótti
athyglisvert að mállýskan þar
minnti á íslensku, eins og mállýskur
í Vestur-Noregi, og þótti mér alls
ekki erfitt að skilja hana.
Þó að Haraldur Noregskonungur
hafi ekki sökkt sér niður í Heims-
kringlu eftir skólagöngu kemur í ljós
að áhugi hann á íslensku er mikill
og hann lýsir því yfir að íslenskunám
norskra skólanemenda mætti vera
miklu meira.
-IBS