Dagur - 20.12.1952, Blaðsíða 11

JÓLABLAÐDAGS
11
son,‘ síðar skólastjóri, fyrir minni utan-
héraðsmanna, og fleiri innanhéraðs-
fflenn tóku til máls. Af utanhéraðs-
mönnum fluttu ræður séra Matthías
Jochumsson, séra Jónas Jónasson á
Hrafnagili og Stefán Stefánsson skóla-
meistari. Söngur var milli ræðuhalda
þessara síðasttöldu manna.
Þegar ræðuhöldunum var lokið, hóf-
ust glímurnar. Var þá fyrst sungið „Táp
og fjör og frískir menn“. Þarna voru
samankomnir allir færustu glímumenn
sýslunnar, er nú skyldu sýna snilld
sína og leikni í sókn og vörn. Nákvæm
athygli og áhugi fyrir þessari þjóðlegu
íþrótt var meðal áhorfenda, og var þar
margt bragðið snarlega lagt, og líka
snöfurmannlega undan vikist. Fór
glíman þarna fram, sem sönn íþrótt,
eðlilega með nokkru kappi, en drengi-
legu á allan hátt. Fegurst þótti glíma
þeirra bræðra, Jóns og Sigurðar Sig-
fússona á Halldórsstöðum í Reykjadal,
þegar þeir glímdu saman. Til gamall
málsháttur, sem segir: „Enginn er ann-
ars bróðir í leik“, og þótt takmark
hvers glímumanns sé að fella leiknaut
sinn, þá ýar glímt þarna í vinsemdar-
og bróðurhug, eins og líka átti að vera.
Úrslit glímunnar urðu þau, að Sigurður
Sigfússon — Sigurður Bjarklind — á
Halldórsstöðum í Reykjadal varð sig-
urvegarinn.
Síðasti liðurinn á dagskránni voru
kappreiðar. Á þeim árum 'áttu margir
Þingeyingar ágæta reiðhesta. Voru all-
margir þeirra lagðir þarna fram. Þó
komu þarna ekki til greina tveir af-
bui-ða skeiðhestar, þeir Blesi Jóns í
Múla — Múla-Blesi — og Ljótur Pét-
urs á Gautlöndum. Af þeim, sem lagðir
voru fram, skulu aðeins nokkrir nefnd-
ir. Af skeiðhrossum: Dína Jóns Ólafs-
sónar á Einarsstöðum í Reykjadal og
Hremsa Helga Sigurðssonar á Hróa-
stöðum í Fnjóskadal. Af stökkhestum:
Gustur Sigurðar Sigfússonar á Hall-
dórsstöðum og Neisti Steingríms sýslu-
manns í Húsavík. Líka voru þarna
lagðir fram hestar af Akureyri og úr
Eyjafirði. Brúnskjóttur og gráskjóttur,
sem Eggert Laxdal kaupmaður átti, og
rauðsokkóttur, eign Páls Hallgrímsson-
ar í Möðrufelli, miklir skeiðhestar. Af
stökkhestum utanhéraðs skal aðeins
nefndur Rauður Kristjáns Pálssonar í
Möðrufelli, grimmur stökkhestur.
Mannfjöldinn stóð í röðum beggja
vegna skeiðvallarins. Hófust svo kapp-
reiðarnar. Stóðu þær yfir alllangan
tíma, sem þótti þó fljótur að líða, því
að fylgzt var með þeim af aðdáun, og
þóttu þær einn skemmtilegasti liður
dagskrárinnar. Enda munu fáir svo
þungt haldnir andlegri kyrrstöðu, að
það róti ekki við þeim að horfa á „fjör-
gammsins stoltu og sterku fótatök“ á
rennisléttum skeiðvelli.
Að þeim loknum las Pétur á Gaut-
löndum tímana. sem hestarnir höfðu
fengið, og dómnefndin hafði skrásett. Á
skeiði hafði brúnskjóni Eggerts Laxdal
fengið beztan tíma, en á stökki Gustur
Sigurðar Sigfússonar. Næstur honum
var Rauður Kristjáns Pálssonar. Mátti
segja að hlutur þeirra félaga Sigurðar
og Gusts væri góður þennan dag.
Þar með var aðaldagskrá hátíðarinn-
ar lokið. Þá söng kórinn enn nokkur
lög. Kvaddi þá Sigurður í Yztafelli sér
hljóðs og sagði hátíðinni slitið með
ræðu. Sagðist honum vel að vanda.
þakkaði hann mönnum komuna, minnt-
ist utanhéraðsmanna, að hafa heiðrað
Þingeyinga með nærveru sinni. Óskaði
öllum giftusamlegrar heimferðar og að
dagur þessi mætti sem lengst lifa ,í end-
urminningu þeirra allra og verða þeirra
varanleg eign. Var svo að lokum sung-
ið: „Vegir skiljast, héðan burt skal
halda“.
Þegar að kvöldi leið, fór þokan að
láta á sér kræla í brúnum Ljósavatns-
skarðs og Kinnarfjalla. Var, sem hún
vildi minna á, að hún hefði bæði vald
og mátt til að draga skugga á gleði
manna þennan ánægjuríka dag. Var
hún óþarflega harðhent, að breiða sína
gi-áu slæðu yfir fjöll og láglenði, því að
á skammri stundu var allt hulið þoku.
En rétt um sama leyti var kominn tími
hestagæzlumannanna að reka hrossin
heim að garði. Mátti þá heyra hávaða
mikinn, hvell og hrynjandi hnegg hest-
anna, sem hlupu og hringsnerust í leit
hverir að sínum heimafélögum og vin-
um, og hróp og köll manna um að vera
vel á verði, svo að ekki tapaðist neitt
út í þokuna. Jafnvel rakkarnir, sem
hjálpað höfðu til við hestagæzluna um
daginn, létu óspart til sín heyra. Þarna
var saman komið mikið á þriðja þús-
und hesta. Gátu sumir Þingeyingar
þess, að aldrei fyrr hefðu þeir augum
litið slíka hrossabreiðu, sem tæplega
sást þó út yfir í þokunni.
Alllangur timi gekk í það fyrir mönn-
um, að finna reiðskjóta sína og söðla
þá, tókst það þó farsællega að lokum.
Stigu menn svo smátt og smátt á bak og
hver liélt í sína heimaátt, ekki einn og
einn, heldur í smærri og stærri hópum.
En þótt þokan væri úrsvöl og grá, ork-
aði hún ekki að varpa skuggum á minn-
ingar dagsins, því að glatt og bjart var
í hugum allra, er heim var haldið. En
staðurinn drúpti hljóður í .þokuhafinu,
bíðandi eins og mennirnir, rísandi sól-
ar að morgni.
Nú er margt af því fólki til moldár
gengið, sem þá var kringum miðjan
aldur, og sótti héraðshátíð þessa að
Ljósavatni. Þó eru enn á lífi nokkrir
menn í Þingeyjarsýslu. nú í hárri elíi,
ennfremur Steingrímur Jónsson, fyrrv.
bæjarfógeti á Akureyri, og kona hans,
Guðný Jónsdóttir, sem bæði settu svip
sinn á hátíðina. Hinir, sem þá stóðu í
blóma lífsins, eða um tvítugsaldur, eru
að verða, og þegar orðnir, gamlir
menn. Þetta gamla fólk minnist þó enn
þann dag í dag þessarar hátíðar með
óblandinni hrifningu.
Líklegt má telja, að þessi héraðshá-
tíð Þingeyinga hafi fært hugi fólksins
í héraðinu saman til nýrra átaka, og átt
nokkurn þátt í þeim framfara- og
félagsmálahreyfingum, sem urðu eftir
aldamótin.
Ef litið er um öxl, til fyrri tíðar, og
athuguð aðstaða sú, er fólk hafði þá, til
að sækja mannfundi, og borin saman
við þau þægindi, sem fólk hefur til þess
nú, þá er munurinn vissulega mikill, og
maður skyldi þá segja til bóta.
Þá voru ekki önnur samgöngutæki á
landi en hesturinn eða þá að ganga á
sínum eigin fótum, eins og heilbrigðir
menn. Þá voru ekki upphlaðnir vegir
eftir sveitum landsins og þá voru flestar
stórár óbrúaðar, sem ferja varð stund-
um fólk og reiðtygi yfir og sundleggja
hesta. Þessa erfiðleika lét fólk ekki
aftra sér frá að sækja mannfundi, hvort
heldur þeir voru til skemmtana boðað-
ir eða ræða þurfti nauðsynja- og
áhugamál, eins og augljóst var að þessu
sinni, því að þá voru t. d: Eyjafjarðará
og Fnjóská báðar óbrúaðar og í miklum
vexti, svo að ferja varð fólk yfir þá
síðartöldu, en fjöldi fólks þurfti yfir
báðar árnar að sækja, bagði af Akur-
eyri og úr Eyjafirði, jafnvel vestan úr
Skagafirði.
Talað er um, að oft sé kátt og liggi
vel á fólki á ferðalögum í bílum. Má
það satt vera. En hins má þá líka minn-
ast, að oft var „glatt á hjalla"1 þegar
fólk á fyrri árum þeysti á hestum í
stórum hópum til mannfunda, eftir
sléttum vatnsbökkum, melum eða
mjúkum moldargötum, þegar reið-
skjótinn lék við tauminn, reisti sig í