Dagur - 18.12.1954, Page 21

JÓLABLAÐDAGS
21
Hvíslið á Almeimingum
Frásöguþáttur eftir Magnús Gunnlaugsson.
ÞAÐ MUN hafa verið um miðjan
október 1915, að fregn barst um það,
utan frá Úlfsdölum (vestan Siglufjarð-
ar), að þar væru nokkrir kindur innan
úr Fljótum, sem æskilegt væri að yrðu
sóttar sem fyrstt.
Eg var þá vinnumaður á Hraunum
ásamt mörgu fleira fólki hjá þeim
merkishjónum Guðmundi Davíðssyni
og Ólöfu Einarsdóttur, er þar bjuggu.
Var nokkuð af þessu starfsliði ungling-
ar, er komið hafði verið í vist þangað
yfir lengri eða skemmri tíma, einkum
frá Siglufirði. Sumt af þessum ungling-
um var í eðli sínu vandað, bæði í orði
og athöfnum, annað miður miðui\ eins
,og gengur. Voru þau hjón þekkt að því
að vilja hafa siðbætandi áhrif á ung-
lingana, bæði til orða og verka, þótt
það bæri ekki ætíð þann árangur sem
til var ætlast, eins og oft vill verða,
þar sem margt ungt fólk er saman
komið.
Á þessum árum var draugatrúin, cða
þjóðtrúin, enn í fullu fjöri að heita
mátti, enda var fólkið óspart á að blása
að þeim glæðum með því að segja hvert
öðru meira og minna mergjaðar sögur
um: Búðartungudrauginn, er hafðist
við í Búðartungugilinu skammt fyrir
sunnan túnið, um Þorgeirsbola, sem
menn þóttust oft sjá í svokölluðum
Hálstóftum skammt neðan við túnfót-
inn; báðir þessir óvættir höfðu það til,
að sögn, að gera vegfarandanum
marga skráveifu, einkum ef einn var á
ferð eftir að dimmt var orðið.
Loks voru svo skeljarskrímslin við
sjávarsíðuna með öllum sínum hrika-
leik og ógnaraffi, sem öllum stóð hinn
mesti stuggur af.
Auðvitað vorum við ungmennin
bráðsólgin í þessar sögur og aðrar slík-
ar, enda þótt við þyrðum varla að þver-
fóta eftir að skyggja tók.
Eitt af því, sem okkur unglingunum
var sagt í sambandi við sjóskrímslin
var, að eitt sinn hefði Gðmundur Ein-
arsson, afi Ólafar húsfreyju, bjargað
sér á skautum á Miklavatni undan
einu sliku skrímsli.
En hvað sem þessari þjóðsögu líður,
mun hitt ekki vera neitt skrum, að
Guðmundur hafi verið talinn einhver
mesti skíða- og skautagarpur síns
tíma, eftir því sem gamlir menn sögðu
frá. Væri freistandi að minnast á eitt-
hvað af því, sem eg heyrði um skíða-
leikni hans, en hvort tveggja er, að
nokkuð er farið að förlast minnið, svo
að frásögnin væri í lagi, og svo kemur
það ekki þessum þætti við.
Eins og getið er í upphafi þessa þátt-
ar, komu orð um það, að úti á Dölum
væru nokkrar kindur innan úr Fljótum,
sem æskilegt væri að yrðu sóttar sem
fyrst. Eigi var þess getið, hvað margar
þær væru eða á hvaða bæ geymdar.
Það féll í minn hlut að fara þessa
ferð, mun hafa verið allmikill geigur í
mér, þar sem vegurinn út Almenninga
lá sums staðar allnærri sjó, en leiðin
löng og því nokkurn veginn víst að eg
myndi lenda í myrkri til baka, en sam-
kvæmt framanskráðu mátti táplítill og
trúgjarn unglingur búast við ýmsu mið-
ur skemmtilegu cftir að dimmt væri
orðið.
Eg lagði af stað árla dags í blíðatogni
og bezta veðri, loft var að vísu nokkuð
skýjað, en tungl í fyllingu, og var það
auðvitað bót í máli, því að þá mundi
myrkrið ekki verða eins geigvænlegt á
heimleiðinni.
Eg held, sem leið liggur, út svokall-
aðan Dalaveg, út yfir „Heljartröð“ og
hér blasa við innri og ytri „Eggjar“
ásamt ýmsum fleiri vinalegum örnefn-
um, sem smalinn var venjulega býsna
fljótur að kynnast.
Og brátt er eg kominn út í minni
Hraunadals, og þarna sést upp í Siglu-
fjarðarskarð, Fellin og Göngudalinn.
Já, og þarna er gamla selið, þar sem eg
var stundum með ærnar um sumarið
og eg get ekki stillt mig um að rifja upp
nokkuð svo einkennilegt atvik, sem
þarna henti mig.
Það er svarta þoka, en gott veður að
öðru leyti, ærnar eru spakar á beit í
kingum selið, svo að mér er alveg óhætt
að fá mér blund. Þá dreymir mig að til
mín kemur maður sem eg þekkti vel, og
talar til mín í mildum bænarrómi, að
mér fannst, og vill hann láta mig fara
burtu af þessum stað eg gef þessu eng-
an gaum en sef sem fastast. Aftur kem-
ur hann, og þá ekki í góðu skapi, enda
gróf og hávaðasöm röddin, en það fer
á sömu leið, að eg fer hvergi. Svo kém-
ui' hann í þriðja sinn og er það þá ekki
mannsrödd, heldur ljót og digur bola-
raust, og þá vaknaði eg, en þá er eg
búinn að svo mikla „martröð", að eg
get mig hvergi hreyft. Það má nærri
geta hversu notalegt það hefur verið að
vakna undir þessum kringumstæðum
og geta ekki rótað sér. Þarna lá eg lengi,
að mér fannst, án þess að geta hreyft
mig (mun þó ekki hafa verið nema stutt
stund). Svo gat eg lítið eitt rótað ann-
arri hendinni, og var eg um leið allur
laus úr þessari prísund.
Eg reis nú á fætur, gekk í kringum
sclið, rýndi út í þokuna í leit að þess-
ari einkennilegu draumveru, en ekkert
sást. Aldrei var eg óttasleginn, þó að eg
kæmi á þennan stað síðar, og ekki varð
eg var við neitt, hvorki í vöku eða
svefni nema í þetta eina sinn.
Auðvitað var mér sagt heima, að
þarna hefði lengi verið talið reimt, og
því ckki undarlegt þótt við mér væri
stjakað hálf ónotalega. En hvað sem
allri drauga- eða þjóðtrú líður, þá er
þctta einkennilega fyrirbrigði úr lífi
mínu frá þessum árum engin þjóðtrú
eða skröksaga, svo vel er mér þetta enn
í minni, þótt eg telji ekki ástæðu að
hafa um það fleiri orð.
Og nú er bezt að hverfa frá þessum
hugleiðingum og halda áfram ferðinni,
því að búast má við ýmsum töfum á
leiðinni í sambandi við erindið.
Eg held fram hjá Hrólfsvöllum og
Þúfnavöllum, tveim eyðibýlum,er staðið
hafa um það bil á miðjum Almenning-
um. Þarna hefur eflaust verið háð erfið
lífsbarátta eins og á svo mörgum af-
skekktum sveitabýlum fyrr og síðar, en
bót hefur að verið, ef býlin hafa verið
byggð samtímis, því að þarna hefur
verið skammt á milli, en nóg um það.
Eg held fram hjá Almenningsnöf, út
yfir Dalaskriður, brattar og hálf hrika-
legar, en þó sæmilega greiðfærar, a.
m. k. yfir sumartímann.
Eg kem að Máná, innsta bæ á Dölum,
ber upp erindið, sem eg fæ fljótt það
svar við, að þar séu engar kindur innan
úr Fljótum. Eftir að hafa þegið góðan
beina, held eg út að Dalabæ; er þangað
kemur fæ eg sama svarið við erindinu,
en mér er sagt þar, að þær muni vera
úti á Engidal.
Eg held svo áleiðis út eftir, en þarna
*
k