Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.1994, Side 14

14
LAUGARDAGUR 10. SEPTEMBER 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Stýfum kvótann strax
Viö ættum aö vera aö nota svigrúm þorskveiðanna í
norðurhöfum til að minnka þorskkvótann viö ísland að
sama marki. Við fáum að minnsta kosti 40 þúsund tonn
í norðurhöfum og ættum því að geta sigið úr 155 þúsund-
um tonna 1115 þúsund tonna þorskafla á heimamiðum.
Við erum enn að veiða þorsk í fiskveiðilögsögu okkar
langt umfram tillögur fiskifræðinga. Svo hefur verið
árum saman. Að meðaltali höfum við farið 62 þúsund
tonn á ári fram úr tillögunum. Frá 1987 til 1994 höfum
við samtals veitt 430 þúsund tonn umfram tillögurnar.
Ár eftir ár höfum við teflt á tæpasta vað í þorskveiðum
okkar. Afleiðingin er, að ekkert klak hefur heppnazt í tíu
ár. Seiðatalning á þessu hausti sýnir enn einn magran
árgang. Það kemur ekki á óvart, því að önnur vegsum-
merki sýna, að þorskstofninn er að hruni kominn.
Of lítill hrygningarstofn er sennilegasta skýringin á,
að góð klakár eru hætt að koma. Og hrygningarstofninn
hefur árum saman verið óvenjulega lítill og farið minnk-
andi með hverju ári. Að baki þessarar ógæfu er senni-
lega ekkert annað en langvinn ofveiði okkar á þorski.
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráðherra hefur reynt
að ná stuðningi ríkisstjórnarinnar við minni þorskkvóta,
en ekki tekizt. Eftir seiðatalningu þessa hausts hefur
hann ítrekað þetta og sagzt harma, að ekki hafi náðst
pólitísk samstaða um að fara að tillögum fiskifræðinga.
Nú ber ráðherranum að herða aftur upp hugann og
leggja til við ríkisstjórnina, að kvóti nýbyrjaðs fiskveiði-
árs verði minnkaður frá því, sem áður hafði verið boð-
að. Það er ekki nóg að bíða í heilt ár eftir tillögum um
minni þorskveiði en nú er heimiluð samkvæmt kvóta.
Ef ríkisstjómin hafnar slíkum tillögum sjávarútvegs-
ráðherra, hefur hún tekið þunga ábyrgðarinnar af herð-
um hans og flutt yfir á sínar. Meðan svo er ekki, hvílir
ábyrgðin þyngst á honum. Og það er þung ábyrgð að
sitja aðgerðalaust yfir hruni íslenzka þorskstofnsins.
Því miður hafa skammtímasjónarmið eflzt í stjómmál-
um landsins. Ráðamenn flokkanna era flestir ófúsir að
horfa til langs tíma. Þeir líta 1 bezta lagi til næstu kosn-
inga og í sumum tilvikum aðeins til næstu póhtísku slags-
mála. Þeir era burtreiðamenn, en engir stjómvitringar.
Þetta er þjóðinni sjálfri að kenna. Hún hefur hallað
sér í auknum mæh að kjaftforam kraftaverkamönnum,
þar sem hver kynslóð froðusnakka er sphltari en hin
næsta á undan. Hún virðist orðin ófær um að greina
kjamann frá hisminu í vali sínu á stjórnmálamönnum.
Þegar þjóð, sem er ófær um að vera sjálfstæð, velur
sér stjómmálamenn, sem era ófærir um að varðveita
flöregg hennar, er ein af niðurstöðunum sú, að þorsk-
stofninn hrynur. Og ekki virðist vera póhtískur vilji til
að horfast í augu við raunveruleikann á þessu sviði.
Merkhegt er, að engum stjórnmálamanni virðist detta
í hug, að virðing hans yxi og staða hans efldist, ef hann
horfðist í augu við alþjóð og segði: Því miður höfum við
gengið of langt í þorskveiðum og verðum að kúvenda,
þótt það kosti háa og lága miklar fómir um tíma.
Þetta er einmitt það, sem ístöðuhtla þjóð vantar um
þessar mundir. Hún þarf landsfeður, sem geta leitt hana
af vhligötu ofveiðinnar á þorski. Hana skortir langtíma-
leiðtoga, sem hafa kjark th að stýfa þorskkvótann strax
úr 155 þúsund tonnum niður í 115 þúsund tonn á ári.
Við höfum einmitt tækifæri nú, því að veiðin í norður-
höfum gefur okkur að minnsta kosti 40 þúsund tonna
þorskafla, sem b'ætist ofan á aflann af heimamiðum.
Jónas Kristjánsson
Mismunandi stig
aðildar að Evr-
ópusambandinu
Grundvallaratriði í samrunaferli
ríkjanna sem skipa Evrópusam-
bandið eru komin á dagskrá á ný.
Afstaða til þeirra er uppistaöan í
ræðum sem forsætisráðherrar
Frakklands og Bretlands héldu og
skjah sem Evrópumálasérfræðing-
ar Kristilega demókrataflokksins í
Þýskalandi létu frá sér fara siðustu
hálfa aðra vikuna.
Með þessum skoðanaskiptum er
hafinn aðdragandinn að endur-
skoðun starfsgrundvallar. ESB.
Hann hefur til þessa falist í Rómar-
sáttmálanum frá 1957. Nú hefur
verið ákveðið að ríkjaráðstefna að-
ildarríkja komi saman að ári liðnu
til að endurskoða þá stofnskrá.
Ekki hefur farið leynt að stjórnir
flestra meginlandsríkjanna sem
stóðu að stofnun Evrópubanda-
lagsins, undanfara Evrópúsam-
bandsins, eru óánægöar með hve
tregt hefur gengið að fylgja eftir
samkomuiaginu sem kennt er við
hollensku borgina Maastricht um
útfærslu Evrópusamstarfsins á ný
svið. Þvert á móti hefur gætt aftur-
kipps, svo sem þegar enska pundið
og ítalska líran hurfu úr gengis-
samfloti mynta ESB.
Stjórnir meginlandsríkjanna
rekja þessa stöðu sérstaklega til
fyrirvaraáráttu stjórnar Bretlands,
sem afsegir aðild að réttindaskrá
félagsmála og telur öll tormerki á
að pundið renni inn í sameiginlega
mynt ESB. Einnig er um kennt
undanþágum sem Danmörk fékk,
eftir að danskir kjósendur felldu
Maastricht-samninginn.
Hugmyndum um að taka upp lag-
skipt ESB með mishröðum og
mismiklum samruna aðildarríkja
hefur því verið hreyft undanfariö,
og fyrra mánudag fjallaði Edouard
Balladur, forsætisráðherra Frakk-
lands, í ræðu um möguleikann á
að aðild að ESB geti orðið þrenns
konar, eftir því hversu miklar
skuldbindingar um samræmingu
og samruna hvert ríki er fært og
fúst til að taka á sig.
Á fimmtudag í síðustu viku
kynntu svo Wolfgang Scháuble,
formaður þingflokks kristilegra
demókrata í Bonn, hugmyndir sem
ganga í sömu átt. Þær eru ávöxtur
af starfi Evrópusérfræðinga
flokksins, jafn á Evrópuþinginu og
því þýska.
Þar er lagt til að ríki ESB geti
skipað sér í mismunandi hópa, eftir
því hve aðild er náin og skuldbind-
ingar víðtækar, meðal annars í þvi
skyni að greiða fyrir inntöku nýrra
ríkja án þess að það þurfi að tefja
fyrir samhæfingarferli þeirra sem
fyrir eru.
En að auki koma þýsku kristilegu
demókratarnir fram með tillögur
um grundvallarbreytingar á starfs-
háttum ESB. Þungamiðja þeirra er
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Óiafsson
að greiða fyrir skjótri ákvarðana-
töku með stórauknum meirihluta-
ákvörðunum en rýrnun neitunar-
valds að sama skapi.
Þá er lagt til að lýðræðisleg
ákvarðanataka fyrir opnum tjöld-
um verði meginregla. í samræmi
fái við það Evrópuþingið raunveru-
legt löggjafarvald og gerist jafnsett
ráðherraráðinu sem verði nokkurs
konar efri deild hvað lagasetningu
varðar. Framkvæmdanefnd ESB
taki svo á sig mynd ríkisstjórnar.
Scháuble, sem lagði þessar tillög-
ur fram, er áhrifamaður í Kristi-
lega demókrataflokknum og hefur
verið talinn líklegur eftirmaður
Kohls kanslara í foringjasessi.
Kanslarinn og Waigel fjármálaráð-
herra létu sér þó fátt finnast um
plaggið, og Kinkel utanríkisráð-
herra úr flokki frjálsra demókrata
lýsti yfir andstöðu við það.
Hörðustu viðbrögðin komu þó frá
John Major, forsætisráðherra
Bretlands. Hann sagði í ræðu í
Leiden í Hollandi í fyrradag, að
ólíöandi væri að stjórnir Frakk-
lands og Þýskalands reyndu að ge-
rast einhvers konar yfirmenn alls
ESB. Ríki í samtökunum ættu að
geta haft sérstöðu á tilteknum svið-
um, án þess að vera þar með skipað
á óæðra bekk.
Hér er komið að kjarna málsins.
Major fær aðeins haldið íhalds-
flokknum saman og þar með naum-
um þingmeirihluta fyrir stjórn
sína, með því að þóknast Evrópu-
andstæðingum á þann hátt að
streitast á móti samrunaferlinum í
ESB, sem Maastricht-samkomulag-
ið gerir ráð fyrir. Þar ber hæst
samruna gjaldmiðla og sameigin-
lega stefnu í utanríkis- og öryggis-
málum.
Meginlandsríkin eru ekki líkleg
til að láta sér lynda til frambúðar
aö Bretland sé þessi dragbítur á
framkvæmd markaðrar stefnu. Til-
lögurnar sem nú eru komnar fram
verður því frekar að skoða sem
aðvörun til Breta en frágengna
stefnumótun fyrir ríkjaráðstefn-
una framundan.
John Major forsætisráðherra (t.v.) ásamt Wim Kok, hoiienskum starfs-
bróður sínum, á fréttamannafundi í heimsókninni til Hollands.
Símamynd Reuter
Skoðanir annarra
Kalda stríðinu er lokið
„Telur stjórnin ekki aö Bandaríkin ættu að stuðla
að frelsi á Kúbu en ekki örbirgð eða hugsanlegri
sprengingu? Hefur hún ekki tekið eftir því að kalda
stríðinu, þegar Kúba ógnaði öryggi Bandaríkjanna,
er lokið? Auðvitað á að ræða um viðskiptabannið.
Einnig umskiptin yfir í lýðræðislegt stjómarfar á
Kúbu. Þar eru raunverulegir hagsmunir Bandaríkj-
anna.“
Úr forustugrein Washington Post 7. september.
Réttindamál kvenna
„Það er vafamál aö nokkur norskur stjórnmála-
maður hafi nokkru sinni vakið jafn mikla athygli á
alþjóðavettvangi og Gro Harlem Brundtland með
ræðu sinni á mannfjöldaráðstefnunni í Kaíró á
mánudag. Afstaða hennar kemur okkur ekki á óvart,
sem fylgst iiöfum með henni frá þvi hún kom fyrst
í Stórþingið. Það gengur þráður gegnum 20 ára veru
Gro Harlem Brundtland á tindinum í norskum og
alþjóðlegum stjórnmálum: Barátta fyrir rétti kvenna
til að ráða yfir eigin líkama."
Úr forustugrein Dagbladet 7. september.
Velkominn Óðinn
„Hammerfest fékk óvenjulega heimsókn í gær.
íslenska aðstoðarskipiö Óðinn kom til hafnar eftir
nokkurra vikna dvöl í Barentshafi. Um borð voru
sex slasaðir og sjúkir sjómenn. Óðinn á að vera vel-
kominn til Hammerfest. En yfirmenn skipsins og
undirmenn geta flutt með sér þá kveðju heim að það
sé hneykslanlegt að fiskveiðiþjóðin íslendingar skuli
stunda sjóræningjaveiðar í Barentshafi."
Úr forustugrein Finnmark Dagblad 9. september.