Dagblaðið Vísir - DV - 15.11.1994, Blaðsíða 11

ÞRIÐJUDAGUR 15. NÓVEMBER 1994
11
Merming
Metnaðarf ull Jörf agleði
Jón Magnússon, sýslumaður
Dalamanna, hefur látið dóm út
ganga um að miðsvetrarsamkomur
þær, sem lengi hafa tíðkast á Jörfa
í Haukadal, verði bannaðar með
öllu. Þetta er í annað skipti á rúm-
um áratug að svokölluð Jörfagleði
er bönnuð (1708).
Það er af miklum metnaði sem
Svöluleikhúsið ræðst í Jörfagleði
eftir Auði Bjarnadóttur með tónhst
eftir Hákon Leifsson. Byrjunin er
mögnuð með hangandi „crucifix" í
kyrrstöðu lengi.vel; trúarleg og
þjóðleg inngönguleið inn í verkið.
Almúginn býst til ferðalags en löng
leið er að Jörfa. Kannski er hún
helst til löng því tónhst og hreyfing
var þar of hæg og seig í úrvinnslu.
Síðan er lagst til hvílu. Hrafninn
flýgur sem ógnandi forboði
skömmu áður en fólkið vaknar og
gleðin hefst fyrir alvöru. Hún leys-
ist síðan upp í átök við utanaðkom-
andi öfl þar sem yfirvaldið kemur
inn. Þar eigast við fjötrar og frelsi.
Allt var þetta skýrt og augljóst.
Þrátt fyrir að framvinda verksins
væri hæg og seig framan af var það
síðar bætt um með hraðri dans-
rænni atburðarás og uppbyggingu
í dans- og leikrænni túlkun í sjálfri
Jörfagleðinni. Þar var áhrifamátt-
ur tónlistar og hreyfinga mjög sam-
stiga og beinskeyttur.
Auður kýs þá leið að segja söguna
með blönduðum hópi flytjenda;
leikurum, dönsurum, kór, söngv-
urum og hreyfilistarmönnum. Hún
notar beinan texta sem oft var þó
uppáþrengjandi og ofsagður. En
aftur á móti höfðu þulur sterk áhrif
sem galdur og seiðandi undirtónn
Sviðsmynd úr Jörfagleði sem Svöluleikhúsið sýnir um þessar mundir.
Listdans
Elín Edda Arnadóttir
í verkinu.
Miðkafh verksins er feikhega vel
unninn og verður þar mest ris í
verkinu. „Pax du deux“ ungu elsk-
endanna, sem Jóhann Freyr Björg-
vinsson og Sigrún Guðmundsdóttir
dönsuðuur, byrjaöi með fahegu
„adagio" eftir fjörugan dans vinnu-
hjúa. Sigrún hefur sérlega leik-
„Svo hrædd um að
Svíinn gleypi þig“
Steinunn Jóhannesdóttir hefur skrifað ævisögu Hah-
dóru Briem, áhugaverða sögu konu sem árið 1935
sigldi til Svíþjóðar til þess að læra arkitektúr en Hall-
dóra var fyrst íslenska kvenna til þess að nema þá
grein. Steinunn lýsir Haildóru sem lífsglaðri og ákveð-
inni konu sem horfir á lífið sjálfstæðum og gagnrýnum
augum, veit hvað hún vih og lætur ekki deigan síga
þó á móti blási. Halldóra veit hka að hún nýtur forrétt-
inda, þær eru ekki margar íslensku stelpurnar sem
fá tækifæri til að fara í menntaskóla á tímum kreppu
og allsleysis svo Halldóra keppist við, er dugleg og
lýkur prófi með láði. í Svíþjóð ílendist Halldóra eftir
námið, kynnist stóru ástinni sinni og eignast með
honum fimm börn auk þess sem hún vinnur af kappi
við grein sína. En hugurinn er alltaf heima á íslandi
og þar hefst sagan. Hálldóra var önnur í röðinni af
fimm dætrum hjónanna Valgerðar Lárusdóttur og séra
Þorsteins Briem, ahn upp við öryggi, guðsótta og góða
siði. En yfir hamingjusamri bernsku grúfði þó dimmur
halldóru
briem
/ ^. i
Bókmenntir
Sigríður Albertsdóttir
skuggi: Valgerður var með berkla sem drógu hana til
dauða í blóma lífsins. Þessum fyrstu æviárum og
móðurmissinum er lýst af miklu innsæi og ástríðu,
því hvernig stúlkurnar htlu þurftu hvað eftir annað
að kveðja móður sína þegar hún fór að leita sér lækn-
inga, sorginni sem litar líf þeirra þegar yngsta systirin
deyr og nokkrum mánuðum síðar móðirin sem nær
sér aldrei eftir það áfah. En Hahdóra er með gott skap
og létta lund og það er ekki fyrr en löngu síðar sem
hún áttar sig á að kannski hafi hún byrgt sorgina of
mikið inni, sorgina sem brýst út á gamals aldri og
gerir henni æ erfiðara að sætta sig við dauðann sem
tekur frá henni hvem ástvininn á fætur öðrum, eigin-
mann og vini. Það er löng leiö frá æskuárunum á
Akranesi til Svíþjóðar elháranna þar sem Hahdóra
talar í lok bókar um alla þá sem dauðinn hefur hrifsað
til sín og á þeirri leið hefur ýmislegt gerst og breyst
eins og gengur og gerist á langri ævi. Hún lýsir á eftir-
minnilegan hátt mörgum litríkum persónum og af
þeim er einna minnisstæðust lýsingin af Kirstínu,
móðurömmu hennar, sem var ávallt til staðar á æsku-
árunum til að hlúa að og hugga, þeirri sem kvaddi
Halldóru með beyg í hjarta þegar hún sigldi: „Ó, ég
er svo hrædd um aö Svíinn gleypi þig“ (12,145). Ótti
ömmunnar var þó ástæðulaus því þótt Halldóra lifði
og starfaði í Svíþjóð lágu ræturnar djúpt. Hún var
bundin báðum löndunum sterkum böndum, gat sig frá
hvorugu shtið, hugurinn ævinlega klofinn milh þess-
ara tveggja heima sem að endingu renna þó saman í
minningum hennar. Hahdóra lést á síðasta ári, áttræð
að aldri og þær eru vandaðar hinstu kveðjurnar sem
hún sendir löndum sínum. Saga HaUdóru Briem er
glæsUegur minnisvarði konu sem lifði fjölbreyttu lífi
á umróts- og breytingartímum, hfi sem sorgin setti
snemma mark sitt á. Gleði hennar, mótlæti og sterkum
baráttuvUja kemur Steinunn Jóhannesdóttir til skUa
í vel stílaðri frásögn sem ber skemmtílegu og lifandi
samstarfi glöggt vitni. Má sérstaklega hrósa fyrri hluta
bókar sem fjallar um æskuna og uppvöxtinn en þar
skUar sér ágætlega í stílnum bernsk sýn Halldóru á
veruleikann, sýn sem síðan efhst og þroskast eftir því
sem lengra höur á sögu.
Saga Halldóru Briem
Hörpuútgáfan 1994
Steinunn Jóhannesdóttir
dóm á almúgann og velt er upp
spurningum um helsi og frelsi og
valdníðslu ráðandi stéttar. Dæmdri
konu er drekkt í drekkingarhyl.
Mögnuð mynd sem útfærð er í
ölduhafi þar sem sjá mátti sam-
nefnara kvenna sem hlutu sömu
örlög. Ég saknaði þess þó að sjá
ekki meiri upphafningu í lokin í
formi dans þar sem hin dæmda
kona mætti dauðanum. Niður-
staða: Auður Bjarnadóttir sýnir
hér að henni vex ásmegin sem
danshöfundi. Sagan er skýr og með
sterkum þjóðlegum einkennum.
Tónlistin er áhrifarík og sterkur
sjónrænn þáttur leikmyndar og
búninga Sigurjóns Jóhannssonar
leikur stórt hlutverk í þessu sjón-
arspili. Má þar nefna persónu-
gervingar hrafns og leikhjartar og
tilkomumikið ölduhaf í lokin. Bún-
ingar eru sérlega íslenskir og
áhrifaríkt hvernig þyngslum bún-
inganna var smám saman aflétt
eftir að frelsið tók yfir í gleðinni
að Jörfa. Lýsingin hjá Lárusi
Björnssyni er sérlega vel teiknuð
og skýr og htanotkun á grænum
og fjólubláum ht er smekkleg. Hér
er á ferðinni íslensk hugarsmíð
sem vert er að gefa gaum. Það er
ánægjulegt að sjá svo ríkulegan
sögubrunn sem Jörfagleði verða að
yrkisefni fyrir leikhús. Leiðir það
hugann að þeim hluta íslenskrar
menningarsögu sem tengist trú og
list forfeðra okkar.
Jörfagleði Svöluleikhússins í Borgar-
teikhúsinu.
Dans og leikstjórn: Auður Bjarnadóttir.
Dansarar/flytjendur: íslenski dansflokk-
urinn ásamt leikurum.
ræna nærveru á sviði og hefur gott
næmi fyrir dramatískri túlkun í
dansi. Þessi ástardúett leysist upp
í átakamikinn dans karlmanna,
eins konar sverðdans, og þar á eftir
kemur þokkafuhur hringdans
kvennanna og loks frumstæðari
element, eins og græðgi og losti,
sem útfært var af Hauki Harðar-
syni hreyfilistarmanni og Ástu
Amardóttur leikkonu á dýrslegan
hátt. Hins vegar var ég ekki alltaf
jafnsátt við kvengerving Járngerð-
ar í búrinu.
Upphaf lokakaflans var drama-
tískt þar sem yfirvaldið leggur sinn
Ný sending
Leðurskór: Fóðraðir og með slitsterkum sóla.
Litir: Svart eða mokkabrúnt leður
Stærðir: 36-41
Teg. 52366
Kr. 5.985
ecco
Laugavegi 41,
sími 13570
Teg. 52314
Kr. 5.885
PÓKÐAK
cfrXsðí; O'fy' pjcrmA&tas
KIRKJUSTRÆTI8
S / M I 14 18 1
MATUR & KÖKUR
///////////////////////////////
AUKABLAÐ UM
MAT OG KÖKUR
FYRIR JÓLIN
Miðvikudaginn 23. nóvember nk.
mun aukablað um matartilbúning fyrir jólin,
kökuuppskriftir og jólasiði
fylgja DV eins og undanfarin ár.
Þeir auglýsendur, sem hafa áhuga á
að auglýsa í þessu aukablaði, vinsamlega
hafi samband við Björk Brynjólfsdóttur,
auglýsingadeild DV, hið fyrsta í síma 63 27 23.
Vinsamlega athugið að síðasti skiladagur aug-
lýsinga er fimmtudagurinn 17. nóv.
ATH.! Bréfasími okkar er 63 27 27.