Dagblaðið Vísir - DV - 02.09.1995, Blaðsíða 16

16
LAUGARDAGUR 2. SEPTEMBER 1995
Gísli Kristjánsson, DV, Ehrerum;
„Síðasti blaðamaðurinn sem kom
hingað kostaði mig jörð! Vertu vel-
kominn." Tryggvi Tryggvason, bóndi
á Skavhaug, er aö ljúka mjöltum og
tekur hraustlega í höndina á komu-
manni. í íjósi eru sextán kýr og
stendur til að fjölga þeim ef leyfi
fæst. „Kvótinn skilurðu," segir
Tryggvi og ber sér eins og aðrir bú-
menn.
Tryggvi er Reykvíkingur sem var
svo mörg sumur í sveit á íslandi að
hann er nú bóndi í Noregi; hefur
ábúð á höfuðbóli sveitar sinnar í
Austurdal, nærri sænsku landamær-
unum. Jörö á hann þó einnig í ná-
grenninu en hrökklaðist þaðan fyrir
tveimur árum undan björnum og
úlfum.
í Austurdal er ekkert landslag -
bara skógur - endalausar víðáttur
af skógi, og þar hefur íslendingurinn
valið sér bólstað í sveit sem er eins
ólík íslenskum sveitum og hugsast
getur. Draumurinn var þó aUtaf að
gerast bóndi í íslenskum dal með
opnum víðáttum til allra átta.
Fimmtíu
íslenskir hestar
Plataður í fyrsta sinn
„Enginn veit sína ævina fyrr en öll
er,“ segir máltækið og það á við um
„Innst inni hefur mig alltaf iangað til að vera bóndi á íslandi," segir Tryggvi Tryggvason, hestabóndi á Skavhaug
i Austurdal t Noregi. Hann býr þar á höfuðbóli sveitarinnar með 50 íslenska hesta og er hættur að fá heimþrá.
Kýrnar í fjósinu eru norskar, geit-
urnar í gerðinu norskar, hundurinn
norskur en hestarnir fimmtíu - þeir
eru íslenskir. Búskapur Tryggva og
fjölskyldu hans er óheföbundinn á
norska vísu. Öll sumur rekur fólkið
á Skavhaug reiðskóla fyjir unghnga,
leigir út hesta og selur hesta.
íslenskum hestum fjölgar ört í Nor-
egi. Unglingamir taka íslandshest-
ana fram yfir „venjulegu stóru hest-
ana“ vegna þess að þeir em ljúfir 1
umgengni en þó fjörugir og umfram
allt fjölhæfir í gangi.
Þessa áhuga nýtur Tryggvi og á
hverju sumri koma vel á annað
hundrað stelpur í reiðskólann á
Skavhaug og í sumar tveir strákar.
„Það er mér hulin ráðgáta af hveiju
það eru bara stelpur sem hafa áhuga
á íslenska hestinum,“ segir Tryggvi
þegar hann er beðinn um skýringu
á þessari sérkennilegu kynjaskipt-
ingu.
Miriam, heimasætan á bænum,
veit hins vegar svarið: „Strákarnir
eru svo miklar skræfur að þeir þora
ekki á hestbak," segir hún ákveöin á
norsku.
„Búskapurinn á Laufhaug gekk vel
og við vorum með yfir 200 kindur
þegar flest var. Það er nokkuð gott á
norska vísu,“ segir Tryggvi. „Það var
mikil ásókn í að sjá dýrin á bænum
og nóg að gera við að selja gestunum
vöfflur."
Sveitungarnir vom þó ekki allir of
hrifnir af ungu hjónunum á Lauf-
haug og reyndu í byrjun að hrekja
þau úr sveitinni. Þau voru útlending-
ar, hann íslenskur og hún norður-
norsk, sem var enn verra.
„Það voru bara tveir gamlir karlar
sem stóðu fyrir þessu,“ segir Tryggvi
og bandar frá sér með hendinni.
„Þeir lögðu af staö með undirskrifta-
lista á móti okkur en fengu bara einn
til að skrifa undir og þar með lauk
málinu.
Fólk bjó mjög einangrað hér, það
giftist innbyrðis og vildi helst ekkert
með aðkomumenn hafa. Flestir voru
mjög vingjarnlegir og hjálplegir
þannig að það er óréttlátt að dæma
alla sveitina eftir þessum tveimur
körlum."
208 kindur í björninn
Á endanum urðu Tryggvi og Ingi-
borg þó að hrökklast frá Laufhaug -
ekki vegna ósættis við sveitungana
heldur vegna þess að björninn fékk
augastað á búsmalanum og síðar
bættist úlfurinn einnig við.
„Við misstum 208 kindur í björninn
á þremur árum. Eftir það var ómögu-
legt að búa við þetta," segir Tryggvi.
Hann á jörðina enn en er leiguliði á
stórbýlinu Skavhaug.
Sonurinn Tryggvi „litli" Tryggva-
son býr um stundarsakir á Laufhaug
með villisvín og nokkrar kindur, auk
þess sem hann vinnur á búi foreldr-
anna. Búskapur á Laufhaug er samt
ekki æðsti draumur Tryggva. Hann
langar til íslands að vinna við hesta-
mennsku þar.
Ég er íslendingurinn
Börn Tryggva og Ingiborgar eru sjö
og fimm þeirra eru enn heima í
hreiðrinu. Þau yngstu hafa ekki lært
íslensku og á heimilinu tala hjónin
bara íslensku þegar þau „vilja ekki
að aðrir skilji".
Tryggvi kvartar undan því að hann
sé að tapa gamla máhnu og blandar
oft norsku inn í íslenskuna. „Ég hef
lent í því á hestamannamótum hér
að fólk heldur að ég sé norskur en
Ingiborg íslensk," segir Tryggvi.
„Það liggur við að ég veröi að setja
á mig skilti og segja: Ég er íslending-
urinn.“
Tryggvi Tryggvason hestamaður á Skavhaug í Austurdal í Noregi:
Bóndinn í skóginum
ævi Tryggva eins og aUra annarra.
Tilviljun réð því að hann gerðist
bóndi í Austurdal í Noregi - og þó
ekki alveg.
Viö eldhúsborðið á Skavhaug segir
hann sögu sína með aðstoð Ingiborg-
ar konu sinnar. „Það þýðir ekkert
að ljúga að þér þegar hún er nærri.
Hún leiðréttir allt,“ segir Tryggvi og
hlær.
„Ég var tvo vetur á Bændaskól-
anum á Hvanneyri," byijar Tryggvi
frásögnina. „Var búinn að vera í sveit
fjöldamörg sumur, lengst hjá heið-
urshjónunum Bimi og Maríu í Skál-
holti, og var staðráðinn í að gerast
bóndi eftir það.
Að námi loknu vorið 1968 langaði
mig þó fyrst til að sjá mig svolítið
um og hafði mestan áhuga á að vera
nokkum tíma í Noregi. Ég komst í
verknám við nýjan bændaskóla í
Mosjöen í Norður-Noregi og þar var
ég plataður í fyrsta sinn á ævinni,"
heldur Tryggvi áfram og lítur með
stríðnissvip í augum til konu sinnar.
„Að heyra í þér, Tryggvi! Þaö var
ég sem var plötuð,“ segir Ingiborg á
lýtalausri íslensku þótt hún sé ann-
ars norsk.
„Nei, ég var bara svo ungur og
óreyndur og vissi ekkert. Ég reyndi
að sleppa en'það bara gekk ekki.“
Tryggvi hefur nú sett upp sinn sak-
lausasta svip en það dugir ekki til
að koma ábyrgðinni yfir á Ingiborgu
og eftir nær þrjátíu ár er það enn
óuppgert mál milli þeirra hjóna
hvort var platað í Mosjöen sumarið
1968.
Vinnumaður hjá
Birni á Löngumýri
„Um jólin eftir fyrsta hálfa árið í
Noregi fómm við heim,“ heldur
Tryggvi áfram frásögn sinni. „Þá
stóð svo á að Björn alþingismann á
Löngumýri vantaði vinnumann og
ég réðst til starfans.“
Ingiborg fór með norður og reyndi
fyrsta veturinn í íslenskri sveit - og
lærði íslensku. „Um voriö fór ég til
Reykjavíkur til foreldra Tryggva,"
segir Ingiborg. „Við vomm þá búin
að vera nógu lengi saman til að fyrsta
barnið var aö koma í heiminn. En
þarna í Reykjavík lærði ég endanlega
málið.“
Veran á Löngumýri og í Reykjavík
var henni ævintýri og gekk þó ekki
allt vandræðalaust fyrir sig. „Ég
þurfti einu sinni að. klippa konu
Björns," segir Ingiborg og byrjar að
hlæja. „Hún var með slæður um
hálsinn og ég klippti allar slæðurnar
í sundur með hárinu. Þetta var
hræðilegt."
Fjósamaður í Elverum
Eftir veturvistina á Löngumýri tók
við vinnumennska í Eyjaflrði þar til
ákveðið var að flytja á ný til Noregs.
Tryggvi fékk ádrátt um vinnu á búi
í Norður-Noregi. Á leiðinni norður
heimsóttu þau systur Ingiborgar í
Elvemm í Austur-Noregi og þar
bauðst skyndilega vinna við fjósa-
mennsku á stórbúi hjá norsku félags-
málatrölli og ekkert varð úr norður-
ferð.
„Ég held að maðurinn hafi verið í
stjómum 60 félaga og hann var því
aldrei heima,“ segir Tryggvi. „Ég
hafði alveg frjálsar hendur heima á
búinu og var þarna í rúmlega sex ár. “
Á búinu í Elverum byijaði Tryggvi
einnig að hokra sjálfur með kindur
að íslenskum sveitasið. Fyrsta ís-
lenska hestinn fékk hann einnig í
skiptum fyrir kindur sem hann átti
í Skálholti eftir margra sumra veru
þar.
Undirskriftgegn
„útlendingunum"
„Á endanum vom kindurnar orðn-
ar svo margar að ég varð að velja
milli þess aö vera fjósamaður eða
f]árbóndi,“ segir Tryggvi. Þau fóru
að svipast um eftir jörð og fundu loks
selið Laufhaug í Austurdal.
„Við urðum að byggja allt upp á
jörðinni, rífa grjót úr túninu og ryðja
skóg,“ segir Tryggvi. Til að auka tekj-
urnar höfðu þau hjón „opiö hús“ um
helgar og komu sér upp eins konar
dýragarði. Þá var gestkvæmt í selinu.
Eigendur íslenskra hesta í Noregi
hafa með sér landssamtök og félög
hestamanna eru starfandi á nokkr-
um stöðum í landinu. Dómarar eru
fengnir frá íslandi til að dæma gæð-
inga og gengur ekki vandræðalaust
fyrir sig fremur en venja er þegar
hestadómar eru annars vegar.
Aftur og fram á hesti
Það hleypur hiti í hestamanninn
Tryggva þegar rætt er um dómara.
Blaðamaður er þó ekki betur að sér
í hestamennskunni en svo að hann
rétt þekkir mun á íslenskum hesti
og norskum fjarðahesti vegna þess
að sá norski lítur út eins og asni.
Tryggva skilst því fljótt að komu-
maður veit varla hvað snýr aftur og
fram á hesti.
Tryggvi og Ingiborg hafa búiö á
Skavhaug síðustu tvö árin og una
hag sínum vel. Vinnan er mikil og
þegar klukkan er að nálgast mið-
nætti situr Ingiborg enn við aö und-
irbúa matinn fyrir morgundaginn.