Þjóðviljinn - 24.12.1965, Blaðsíða 36

NAPÖLÍ
Pompeius
Ncró
36 - JÓtABLÁÐ
er einn af ljótustu köflunum
í sögu Napólí: hið eina sem gat
orðið mönnum til framdráttar
var að viðra sig upp við út-
lendingana, sem drottnuðu, en
þeir sem ekki voru þannig
gerðir að þeir gætu fengið sig
til þess urðu að leggjast út og
gerast stigamenn. Mörg leyni-
félög komu upp og aetluðu
menn þannig að ná sér niðri á
kúgurunum. Auk þessa voru
tyrkneskir sjóræningjar undan
hverju nesi og rændu öllu sem
hönd á festi. Voru þá byggðir
hinir mörgu turnar og virki
sem enn standa eins og á verði
umhverfis flóann. En í Punta
della Campanella var klukkum
hringt í hvert sinn sem sást tii
flota Barbarossa hins tyrkneska.
í tvöhundruð ár mátti heita að
Napólí væri fangi Spánverja og
í stað framfara mátti heita þar
afturhvarf til villimennsku. Af
þeim sextíu undirkóngum serr
settir voru yfir landið, varð
Don Pedró af Tóledó á fyrri
hluta 16. aldar hinn eini sem
nokkurt gagn gerði Napólílönd-
um. Auk þess sem hann hrakti
Tyrki burt, kom hann á sótt-
vamakerfi í fyrsta sinn síðan
á dögum Rómverja, jafnaði við
jörðu sum sóðalegustu hverfin,
og lét gera breiða aðalgötu að
miðju borgarinnar, Tóledógötu
eða Via Roma.
Hvemig svo sem þessi lang-
vinna undirokun hefur
reynzt, þá þýddi hún það, að
spænskir siðir og viðhorf settu
svip sinn á hvaðeina í NarxMí.
Listir, húsagerð . og . jafnvel
framkoma fólksins fékk á sig
spánskan blæ. Kirkjur frá þess-
um tíma bera þessa glöggan
vott, og málarar eins og Cara-
vaggio, Guido Reni og Ribera
eiga þar margar myndir. I San
Martino og safninu þar er
fjöldi mynda eftir þá, en nðrar
hér og þar um borgina.
Snögg geðbrigði og skortur á
staðlyndi er eðlisfar Napó-
líbúa og þetta hefur ekki
breytzt, hverjir sem með völd-
in fóru. Árið 1647 fögnuðu beir
innilega fiskimanninum Mass-
aniello þegar honum hafði tek-
izt að steypa undirkónginum
og Spánverjum hans. en mán-
uði síðar voru þeir jafnfegnir
því að sjá hann af lífi tekinn.
Sama var að segja i upphafi
18. aldar, þegar Spánverjar,
Frakkar, Austurríkismenn og
Bourbonar skiptustu á um völd-
in yfir landinu, jafnan voru
Napólíbúar glaðastir við þá sem
nýkomnastir voru. Með Bour-
bonum eignuðust Napóiíbúar að
nýju eiginn þjóðhöfðingja, en
reyndar er ekki hægt að segja
um einn þeirra að hann hafi
reynzt þeim eins og konung-
ur.
En það var Karl af Bourbon.
sem kom til ríkis árið
1734, sem reyndi að bæta úr
því ófremdarástandi sem var
eftir tímabil undirkónganna.
Hann þjarmaði að bófaflokkun-
um og spellvirkjunum, jók íðn-
að og verziun. iét gera vegi,
eyddi óþrifahverfum, og afnam
sérréttindi aðals og klerka.
Napólí fór að eflast og vaxa f
fyrsta sinn um aidabil. Ný
hverfi risu upp, reistar voru
byggingar handa fátækum og
atvinnulausum, og jafnframt
þessu lét Karl koma upp Óper-
unni San Carlo til minningar
um tónsnillinginn Scarlatti og
Pergolesi, sem báðir voru Nap-
ólímenn. En yfir hinn mikla
dýrgripaauð Farneseættarinnar,
sem hann erfði eftir móður
sína reisti hann Capodimonte
höll á hæð fyrir austan borg-
ina. Seinna reisti hann tvær
konungshallir enn, aðra í Porti-
ci hina í Caserta, með hundrað
herbergjum og átján hundruð
gluggum.
Aldrei hafði Napólí breytt
eins gjörsamlega um svip
og meðan stóð á þessum hrein-
lætisráðstöfunum, nýbyggingum
og umbótum. En svo skinti
fljótlega um aftur þegar Ferd-
ínand sonur Karls komst til
valda árið 1759. Þessi sérkenni-
legi maður, sem uppnefndur
var „Nasone" undi sér betur í
félagsskap við þá sem lægst
voru settir eða jafnvel flakk-
ara heldur en hirðmenn «ina.
Meðan hann var að hjálpa til
við að selja fiskinn á markaðs-
torginu, lét hann konu sína om
að stjórna ríkinu. En þar sem
almúgi dáðist að konunginum,
þá kom drottningu illa sarnan
við hina framgjörnu millistétt,
sem notið hafði umbóta Karls
konungs. Þessum umbótum kcm
Karólína drottning fyrir kattar-
nef, því að hún hafði fmugiist
á frelsisþreyfingum. En efnað-
Pompeji var stór bær og auðugur á velmcktardögum Fom-Rómverja, en grófst í ösku, er eldfjailið
Vesúvíus gaus árið 79 eftir Krist.