Þjóðviljinn - 24.12.1965, Blaðsíða 98

Blaðað í kvæðaskrá
Framhald at 7. siðu,
Stðan ikildt bún við hann,
hetm gekk ajtui kceta,
í únu húst oleum iann,
út aj hvörju keri rann;
loj sé guðt, líka dýrð og cera.
Dcemið kennir þetta þér
þolmmóðut að vera;
alla guð um úðir rér,
samur í dag og gær hann er;
kaþpkostum þvt krosúnn hans að bera.
— Hver er höfundur Ekkju-
kvæðis?
— Hans er ekki getið.
— Er mikið um það, að höf-
anda kvæða sé ekki getið eða
ffö kvæði séu eignuð fleirum
«Ki einum höfundi?
— Já, mjög algengt, einkum
hefur tíðkazt að kenna kunn-
Um skáldum kvæði, sem þau
'iafa ekki ort. Lítið til dæmis
á þetta Grýlukvæði eftir Hall-
grím Jónsson Thorlacius sýslu-
mann í Berunesi, sem var uppi
um 1679—1736. Það er eignað
síra Jóni Þorlákssyni á Bæg-
isá og raunar birt í kvæðabók
hans og skólaljóðunum gömlu
undir hans nafni, en auk þess
er það stundum eignað síra
Hallgrími Péturssyni.
Kom ég út og kelling leit ófrýna,
so kátlega hún á mig tók að bltna;
hana ég spurðt um heit og nafngift sírta.
„Hér ersagði hún, „Grýla skitintrýna;
reyna vildi ég rausnar geð þitt fína,
rammlega tekur sulturinn mig að pína,
í frostr svöngum fáum trú’ ég hlýna,
fxðu vantar, tóm er matar skrína;
börnin þau, sem brekótt eru að hrína,
bezt er ofan í pokann minn að tína;
Sesselja það sjaldan lcetur dvína,
seldu mér hana keipastelpu þína."
Svaraði ég Grýlu: „Séð get ég þig grína,
sona þarftu ekki mig að brýna,
alla gikki eflaust muntu krýna,
aldrei mun þér gott af henni skína;
eftir börnum er þér gjarnt að rýna
og yfir þeirra hjartalaginu gína,
þú vcerir betur barin eins og dýna,
so bylja mcetti á skrokkinum og hvína;
böðulltnn skyldi bakið á þér klína,
so blóðug yrði af bverjum kvisti lína,
farðu í burtu flagðið þitt, til svína.
þú fcerð hana ekki litlu dóttur mína."
Þess verður að geta, að elzta
ióttir Hallgríms sýslumanns
hét Sesselja.
Grimur les þetta Grýlukvæði
i þykku handriti, Lbs. 437, 8vo.
— Hver hefur ritað þetta
’iandrit?
— Það hefur Jón bóndi Eg-
Isson í Stóra-Vatnshorni í
Haukadal í Dölum gert um
miðja 18. öld. Hann var uppi
á árunum 1724—1807 og skrif-
aði mörg kvæðahandrit. Hann
skrifar ágæta hönd. Þetta
handrit er um 900 blaðsíður,
og kennir þar margra grasa.
Hér til dæmis „Eitt kvæði,
hvörsu lukkan misfellur“:
Nú má heyra þjóðstig þann,
það var fyrst ég minnast kann;
í eymdum lifði margur mann,
og mál er að linni.
Sumir áttu góss og gull,
gildan auð og hústn full,
aðrir fundu frost og sull,
og fengu hvergi inm,
undu sér með eymd og sút,
cevin þetrra gekk so út;
og mál er að linni.
Sumtr báru sverð á hlið
og svemstéttina kepptust við,
en aðrir engvan fengu frið
og földu sig þar inni;
síðan datt á dyrnar spjót
með dárnskap og hofmanns hót;
og mál er að linni.
Sumir tóku annars arf
undir sig, þá nokkuð hvarf,
en aðrir héldu ei hálfum skarf
af heilli eigu sinni;
liðu sút og sorgir menn,
að síðustunni húsgangenn;
og mál er að linni.
Sumir höfðu so margt bú,
að setja varð í eyði þrjú,
en aðrir hvorki hund né kú
höfðu á œvi sinni;
kot fékk enginn félaus mann,
fór so upp á almúgann;
og mál er að linni.
Sumir unnu sér til fjár
að setjast undir stéttir þrjár,
en aðrir hröktust átján ár
í allrí góðvild sinni;
þeirra orð og þarfleg ráð
þótti ríkum mesta háð;
og mál er að linni.
Sumir báru silki og skrúð,
sópuðu allt úr kaupmanns búð,
en aðrir gengu á bákalls húð
og héldu á beining sinni;
eldurinn undan hófum hraut,
þá hofmanns fólkið reið á braut;
og mál er að linni.
Sumir höfðu svoddan þrótt,
þeir sátu og drukku fram á nótt,
en aðrir lágu í sceng með sótt,
sá var háskinn minni;
hvar sem nokknr datt eður dó,
dárinn margur að því hló;
og mál er að linni.
Sumir prestar hófust hér
á hofgarðana ólcerðer,
— JÓLABLAÐ
Framhald á