Þjóðviljinn - 08.06.1980, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 8. júni 1980.
Heyrt og séð hjá Boeing í Seattle:
Hér eru vængirnir á 747 aö mæla sér mót viö skrokkinn.
Flugvélasmíðar — til hvers?
Flugleiðir voru að sækja
nýja vél til Boeingverk-
smiðjanna í fyrri viku, eins
og sagt var frá í fréttum.
Sú 727-þota er vafalaust
besti farkostur, eða svo
segir Jóhannes Snorrason
flugstjóri. Farþegar vita
samt ekki miklu meira en
að farangur dettur ekki of-
an á hausinn á þeim vegna
haganlegs skápakerfis og
að sætin bera því vitni að
litadýrð er í tísku.
Flug og
hversdagsleiki
Einhverntimann á leiöinni
minnti Sveinn Sæmundsson
blaðafulltrúi á, aö hér á árum
fyrr þóttu þaö mikil tiöindi þegar
flugvél bættist i flugflota lands-
manna. Þúsundir manna komu út
á Reykjavikurflugvöll til aö fagna
slikum gripum.
Nú er þaö liöin tið.
Ég fór aö velta þvi fyrir mér
hvernig á þvi skyldi standa.
Þaö var reyndar sá timi aö Is-
lendingar voru eins og skilmála-
laust hlynntir flugi. Ætli þaö hafi
ekki veriö af svipuöum ástæöum
og i gildi voru þegar Eimskipafé-
lagiö var stofnaö og fyrstu Foss-
arnir komu heim. Þeir voru sönn-
un fyrir þvi aö íslendingar gætu
tekist á viö nauösynleg verkefni
eins og siglingar (og vongleöin
þeim mun meiri af sögulegum
rökum þjóöar, sem um aldir haföi
beöiö eftir skipum sem hún ekki
átti sjálf og kannski komu aldrei
fram). Fossarnir voru sönnun
þess aö viö værum menn meö
mönnum og hækkuöu fullveldis-
fánann um eina spönn. Meö sama
hætti var millilandaflug aö byrja
ofan i lýðveldisstofnun: um tima
voru menn blátt áfram hrifnir af
þvi, aö íslendingar kynnu aö
fljúga. Eöa það held ég. Siöan
kom hversdagsleikinn, þegar
flugvélar voru i vitundinni orönar
jafn eölilegur þáttur i lifi manna
og skip áöur. Þaö komu göt á til-
hlakkelsiö. Flugfélög uröu eins og
önnur fyrirtæki. Þaö datt engum i
hug lengur aö fyrirgefa þeim
seinkun eöa önnur vandræöi. Og
hvurnig er þaö eiginlega meö
fjármálin, minn kæri?
Nú á dögum, aftur á móti, gæti
fyrirtæki sem heföi haslaö sér
völl meö stórsniöugum tölvubún-
aöi fyrir fiskiönaö um tima fengiö
einhverskonar skipafélags- eöa
flugfélagshylli. Þar eigum viö
eftir að sanna aö „þetta getum
viö líka”.
Skessur Napóleons
Ég sagöi aö flug sé löngu oröið
hversdagslegt, og kannski enn
fremur á Islandi en viöa annars-
staðar. En þaö er hinsvegar ekki
hvunndagsfyrirbæri aö sjá flug-
vélar settar saman. Satt aö segja
er þaö skratti skemmtileg sjón.
Boeing á meiri hús en aörir.
Þar eru dyr svo miklar aö spila
mætti á þeim fótbolta (eöa láta
ganga um þær nokkrar af tröll-
konum Napóleons sem um er get-
iö í Heljarslóöarorrustu). I
stærsta húsinu, i Everett, mætti
hæglega koma fyrir Vatikanrik-
inu, nema hvaö turn Péturskirkj-
unnar stæöi uppúr. I þvi húsi
vinna tiu þúsundir manna viö aö
setja saman sjö farþegaþotur á
mánuöi hverjum af geröinni 747,
sem tekur allt aö fimm hundruö
farþega. Stærsta farþegaþotan i
stærsta húsi heims. Allt i stil sem-
sagt. Sá sem horfir yfir salinn og
sér þessa fugla fæöast stig af
stigi, allt frá þvi aö beinagrind
skrokksins er sett niður, nef á
hann kemur svifandi, vængir
skriöa saman og stél eru upp sett,
alls úr fjórum og hálfri miljón
hluta — hann veröur undarlega
gagnrýnislaus innvortis. Hann fer
að halda aö mennsk kind sé
merkilega skynsöm, þrátt fyrir
allt. Jafnvel þótt hann viti, aö i
ööru húsi eru aðrar tiu þúsundir
manna aö spinna þræöi, leggja
leiöslur, raöa saman öörum fjór-
um miljónum hluta, sem mynda
saman eina af þeim fuglum sem
bera atómsprengjur um loftin
nótt sem dag — sem vitaskuld
gætu hæglega margdrepiö allt
þaö fólk sem ætlar aö frilysta sig I
þeim glæsilegu farþegaþotum
sem hér renna út um dyr og fara
til einna fimmtiu landa, meöal
annarra til Kina.
Vantar þig maskínu?
Þetta er þriflegur staöur, hér er
ekki mikill hávaöi og engin
bræösluumsvif — þetta er sam-
setningarverksmiöja. Boeing
hannar vélar, pantar hluta i þær
hjá 1500 aðilum, smiöar ekki mik-
iö sjálft, en svo er út reiknaö aö
55% allrar vinnu sem fer i eina
vél sé unnin I fyrirtækinu. Þaö
hlýtur aö hafa verið draumur
margra stráka aö komast i svona
starf.
I þessu sama húsi i
Everett stóbu einnig uppi likön I
fullri stærö af næstu þotum, sem
bera númerin 757 og 767, og var
veriö aö tina þær saman asalaust
— þær eiga ekki aö fara I loftiö
fyrr en 1982 og 1983. Þetta eru
meöalstórar vélar nú um tlöir,
170—200 farþega, ekki mjög lang-
drægar. Framleiösla þeirra er
fyrst og fremst svar viö kröfum
orkukreppu: helsta markmiöiö
meö léttleika þeirra og vængja-
stærö er aö fá niöur um 35% elds-
neytiskostnaö á hvert sæti i
farþegavél. Meö þeim — og
reyndar meö breytingum á öör-
um völum — er lika veriö aö
svara kröfum umhverfisverndar-
manna um minni hávaöa yfir
borgun.
Viö fengum reyndar drjúgan
skammt fyrirlestra um hverja
tegund vélar. Einnig 737, sem
auglýsingamenn kalla ,,sæta
barniö hans Boeings” og er
minnsta þota fyrirtækisins og
hefur þaö sér til ágætis aö geta
notaö mjög stuttar flugbrautir
(1100—1200 metra). Ein slik er
höfö til Færeyjaflugs. Yfirmenn
deilda héldu stift fram sinum
gripum, rétt eins og tiltölulega
saklausir útsendarar Islenskra
blaöa heföu I vasanum fimmtán
miljón dollara ávisanir, sem þeir
vissu ekki vel hvaö þeir ættu aö
gera viö.
Viö sáum lika deildina sem
framleiöir á mánuöi um tuttugu
vélar af geröinni 727, sem Flug-
leiöir fengu á dögunum. Þetta er
mest selda vél i heimi; af þessari
gerö er næstum þvi helmingur
Boeingþotna (og Boeing selur nú
um helming af öllum
farþegaþotum Iheiminum). Þessi
vél hefur tekiö miklum stakka
skiptum frá þvi 1964 aö hún kom á
markaö og heldur áfram aö renna
út eins og prestsdætur af Snæ-
fellsnesi.
Heiöursstarfsmenn
Eitt var sameiginlegt meö
þessu fyrirtæki og sovéskri verk-
smiöju. Þaö hengu uppi hér og
þar myndir af starfsmönnum sem
höföu skaraö fram úr i starfi og
Jay Butler lagerstjóri er einn af stakhanovitum Boeing.