Þjóðviljinn - 10.07.1982, Blaðsíða 21

Hetgih 10.-11. jiiti' iáb ÞJÓÐViLJÍNN — StÖA 21
tslendingar hafa á siðustu ár-
um og áratugum ekki farið var-
hluta af bágu ástandi viða um
heim. Fyrir og eftir heimsstyrj-
öldina seinni kom hingað fólk af
ættkvisl Daviðs, ófriðurinn i Ung-
verjalandi '56 kom við islendinga
á sinum tima. Hingað fluttist
fióttafólk frá Vietnam og nú sið-
ast komu hingað 23 Pólverjar.
Það þarf ekki að fara i neinar
grafgötur með, að það hefur orðið
þessu fólki þungbært að sjá á eftir
fósturjörðinni, fjölskyldu og vin-
um. Stór hluti þessa fólks hefur þó
skotið hér rótum og orðið nýtir
þjóðfélagsþegnar, eins og það er
stundum orðað, aðrir hafa gert
stuttan stans, stefnt á aðrar stóðir
þar sem einangrunin er ekki jafn
hininhrópandi og á tslandi.
Einn þessara manna hefur á
undanförnum vikum búiö um sig
og sina á Islandi. Hann heitir Ir-
enus Klonovski og var einn Pól-
verjanna sem kom hingað til
lands þann 28. mai siðastliðinn.
Meö honum var fjölskylda hans,
kona og litil dóttir þeirra. Undir-
ritaður hitti hann að máli þarsem
hann var við sina vinnu i Fóður-
blönduninni h/f, en þar hefur
hann starfað siöan hann kom til
landsins. Klonovski var einkar
viðmótsþýður og blátt áfram per-
sónuleiki, af vænu fólki, hugsaði
ég. Hann er tiltölulega lágvaxinn
Yiö skildum allt eftir
og hraustlegur I útliti og var ekki
að sjá að hann hefði átt erfiða
daga. Við spuröum hann hvernig
honum likaði dvölin á Islandi:
„Þvi meir sem timinn liöur þvi
sannfæröari verð ég um aö sú á-
kvöröun aö gera tsland að okkar
fööurlandi var rétt. Við hefðum
getaö farið eitthvaö annað, en
þetta varö ofan á og ekki ástæða
til að sýta það. Aður en við kom-
um hingað vissum við litið um
landið, aðeins þaö sem stóð i upp-
flettiritum. Þar var talað um
hroðalega verðbólgu, en það fældi
okkur ekki frá. Einhvern veginn
hlýtur fólk aö komast af, hugsuð-
„Þvl meir sem timinn liöur þvf
sannfærðari verð ég um að sú á-
kvöröun að gera island að okkar
fööurlandi var rétt.”
Rætt við pólska flótta-
manninn Irenus Klonovskí
um við, og satt aö segja þá er ekki
annaö að sjá en að fólk sé allvel
haldið hér. Nú, móttökurnar hafa
veriö hinar bestu. Við fengum
strax ágæta ibúð, svipaða þeirri
sem viö höföum i Póllandi, eilitiö
stærri þó, ef eitthvaö er. Þaö má
kannski geta þess aö sú ibúð sem
viö höfðum I Póllandi var mun
stærri og betri en allur almenn-
ingur hefur. Viö höfum verið að
koma okkur fyrir i henni. Eftir
vinnu er maður aö dunda sér við
aö mála og dytta aö. Partur af þvi
aö setjast hér að var að læra mál-
ið. Fyrstu vikuna vorum við i is-
lenskutimum upp á hvern dag, en
siöan var kennslan minnkuð niöur
i einn tima á viku. Nú er kennar-
inn okkar kominn i sumarfri svo
kennslan fellur niður á meðan.
Annars reynum viö aö hlusta sem
mest á útvarpið og sjónvarp,
leggja eyrun við framburð fólks,
Þetta kemur allt með timanum.”
Hvernig gekk svo að fá vinnu?
,,Ég átti svo sannarlega ekki
von á þvi aö fá vinnu við mitt fag I
þessari litlu borg sem Reykjavik
er. Ég starfaði við fóðurblöndun-
arverksmiðju i Póllandi og er hér
kominn inn i svo til nákvæmlega
sömu hlutina og þar.
Ég hef verið við aö skipuleggja
nýja verksmiðju sem Fóður-
blöndun h/f hefur veriö að reisa
út við Sundahöfn, auk þess séð um
gæðaeftirlit á framleiðslunni.
Margt af þessu er nú ansi frá-
brugðið þvi sem maður átti aö
venjast, þvi búskaparhættir is-
lenskra og pólskra bænda eru
gjörólikir. Ég held að islenski
bóndinn vinni viö mjög erfiðar
aðstæður i flestu tilliti, ekki sist til
veðurfars.
Konan min sem er dr. scient, aö
mennt fékk strax vinnu við sitt
hæfi, svo dóttir okkar fór á barna-
heimili. Við eigum svo von á öðru
barni okkar eftir nokkra mánuði.
Konan hættir þvi að vinna innan
„Yfirvöldin voru ekki að letja fólk
til að fara, ef það vildi, og það var
tiltölulega auðveltá þessum tfma
að fá áritun upp á eitthvert á-
kveðið ferðalag”.
skamms. Okkur hefur veriö vel
tekið á vinnustaö og er það ólikt
þvi sem gerist i löndum eins og
Austurriki eöa Sviþjóð. Þar eru
flóttamenn oft litnir hornauga og
ekki vel séð ef þeir komast 1 góöar
stöður á tiltölulega stuttum tima.
Andinn á þessum vinnustað er
góður og það er tekið tillit til
breyttra viöhorfa i lifi minu.”
Eru mikil samskipti meöal Pók
verjanna sem komu hingað I
maímánuði?
„Þaö er kannski dálitiö erfitt
fyrir mig aö tala um það. Við höf-
um undanfarið verið önnum kafin
við að koma okkur fyrir. A íslandi
ætlum viö að búa, svo mikiö er
vist. Aðrir af þessum hópi eru dá-
litiö tvistigandi. Maður hefur
heyrt út undan sér að fólk sé að
vega og meta hin og þessi lönd, er
ekki alveg búiö aö ákveða hvort ■
það vill dvelja hér á landi. Fólk er
að velta þvi fyrir sér hvort lifs-
kjör séu ekki betri annarsstaðar
en hér. Við höfum haldið okkur
fyrir utan þessa umræðu þannig
að samskiptin hafa ekki verið svo
ýkja mikil.”
Talið barst nú að lifinu og til-
verunni I Póllandi og þaö var ekki
örgrannt um að beiskju gætti hjá
Klonovski i garð pólskra yfir-
valda. Hann kvaðst þó fylgjast
með framgangi mála á HM á
Spáni með áhuga, og var ánægöur
meö frammistöðu Pólverja þar;
sagði að Pólverjar hefðu átt að
vinna Sovétmenn. Hann var
spurður að þvi hvenær ákvörðun-
in um að yfirgefa land hefði verið
tekin.
,,t nóvember I fyrra — man nú
reyndar ekki dagsetningu ná-
kvæmlega— fórum við úr landi.
Það ber aö geta þess að i Póllandi
var þá allt með kyrrum kjörum,
óeölilega rólegt. Lognið á undan
storminum, ályktaöi maður.
Við fréttum frá nokkrum vinum
okkar að eitthvaö væri i aösigi. 1
lok nóvember lögðum viö upp.
Herlögin tóku svo gildi um miöjan
desember. Okkur tókst aö útvega
nauðsynlega pappira á þartil-
geröum skrifstofum undir þvi
yfirskini að við værum að fara i
sklðaferöalag til Austurrikis. Ég
er handviss um að maðurinn sem
lét okkur fá nauðsynlegar áritan-
ir hafi vitað hvað vakti fyrir okk-
ur: Ég á ekki von á að viö sjáumst
aftur. Gæfan fylgi ykkur, sagöi
hann. Yfirvöldin voru ekki að
letja fólk til aö fara ef þaö vildi og
það var tiltölulega auðvelt á þess-
um tima aö fá áritun upp á eitt-
hvert ákveðið feröalag. Skiða-j
feröalag til annarra landa er t.d. i
nokkuö sem Pólverjar sækja ekki i
mikið i. Ég man aö það var föstu-
dagur þegar viö lögöum upp ak-,
andi i eigin bll. Viö skildum allt |
eftir, ibúöina meö húsgögnum,j
peninga og annað. Við komumst
svo nokkurn veginn klakklaust til
Austurrikis. 1 Tékkó lentum við i,
smávegis erfiöleikum. Það var
veriö aö tefja för okkar að þvi er
virtist algerlega að ástæðulausu.
Við komum til Austurrikis um
helgi og það var ekki fyrr en á
mánudegi sem við báðum um
hæli sem pólitiskir flóttamenn.
Við vorum i 6 mánuði i Austur-
riki, áttum þess kost að fara til
Kanada og Nýja Sjálands auk Is-
lands, en völdum að fara hingaö.”
Lengra varö samtaliö ekki.
Hann vildi koma þakklæti á fram-
færi til þeirra fjölmörgu aðila
sem hefðu hiálDaö honum oe fiöl-
skyldu hans á einn eða annan
hátt, einkum þó starfsmönnum
Rauða Kross tslands hér á landi.
— hól.
„Okkur hefur verið vel tekið á
vinnustað, og er það ólikt þvisem
gerist flöndum eins og Austurriki
og Sviþjóð”
Mikil velvild í garð þessa fólks
— segir Jón Ásgeirsson framkvæmdastjóri Rauöa Kross íslands
Þann 28. mai siðastliðinn
komu hingað til iands 23 Pól-
verjar sem i kjölfar atburðanna
i Póllandi höfðu ákveðið að
fiytjast frá föðurlandi sfnu og
setjast að annarsstaðar fyrir
fullt og fast. Með komu Pólverj-
anna tóku tslendingar sitt
stærsta skref i viðleitni þjóða
tii að mæta hinum mikia flótta-
mannastraumi frá Póllandi.
Rauði Kross tslands hafði
milligöngu með að taka á móti
Pólverjunum. Rauöi Krossinn
gekk i að útvega þeim húsnæði,
atvinnu og rétta þeim hjálpar-
hönd á alian mögulegan hátt.
Nú er rúmur mánuður siðan
Pdlverjamir komu og mætti
halda að eitthvaö sé fariö aö
hægjastum hagi þeirra. Jón As-
geirsson framkvæmdastjóri
Rauða Krossins á íslandi var
m.a. inntur eftir þvi hvernig
gengið hefði aö finna húsnæði
fyrir flóttafólkið.
„Þaö hefur gengið vel. Viö er-
um búnir að finna hentugt húsa-
skjól fyrir állar þessar fjöl-
skyldur en ein kona, sem upp-
haflega ætlaði að vera i sambýli
meö öörum, hefur beöið um ein-
staklingsibúö. Við höfum verið
aö svipast um eftir ibúð fyrir
hana og vonumst til að leysa það
mál bráölega.
Strax þegar viö fengum að
vita aö þetta fólk væri á leiöinni,
sem við fengum með litlum
fyrirvara, auglýstum við eftir
fólki, einstaklingum og fyrir-
tækjum sem gæti séð af hús-
munum o.þ.h. Von bráöar
streymdu inn til okkar húsgögn,
heimilistæki og fleira. Ég hef
fundiö fyrir mikilli velvild i garð
þessa fólks og margir hafa lagt
á sig mikla vinnu endurgjalds-
laust.”
Er þetta fólk búið aö fá vinnu
við sitt hæfi?
„A.m.k. einn aðili úr hverri
fjölskyldu hefur fengiö atvinnu
og flestir þeirra viö sitt fag.
Einn læknir var i hópnum og
hann fékk vinnu hjá Landspital-
anum, efnafræöingur fór til
Fóðurblöndunar h/f Einn hefur
fengiö vinnu i járnsmiöju og
annar tekið til starfa hjá Lýsi
h/f. Þá hefur ein kona starfað i
Sjóklæðagerðinni, en kona sem
starfaði sem tölvuforritari I
heimalandi sinu hefur enn ekki
fengiö starf. Af þessum hóp má
minna á að 3 fóru til Akureyr-
ar.”
Hvernig miðar islensku-
kennslunni?
„Við fórum strax af stað með
íslenskukennslu um leiö og
þetta fólk kom hingað til lands.
Húnvar áhverjum degi, en sið-
an var hún minnkuð niður i eina
kennslustund i viku hverri. Jón
Gunnarsson kennari hefur séð
um þessa kennslu og á ég von á
að kennslan haldi áfram i
haust,” sagði Jón.
Jón var að lokum spurður
hvort einhver óvænt vandamál
hefðu skotiö upp kollinum i
sambandi við veru Pdlverjanna
* hér á landi og hvort þeir ætluðu
sér allir aö dvelja hér á tslandi
til langframa.
Sagði Jón, aö eins og gefur aö
skilja, þá kæmu upp ýmis
vandamál þegar fólk, auralaust
og eignalaust kæmi í land þar
sem framandi tungumál væri
talað. Hann sagði að þeir hjá
Rauða Krossinum og fleiri aðil-
ar hefðu gengist i aö leysa slik
mál og eftir þvi sem hann best
vissi heföi þaö tekist vel. Hann
sagði að pdlska fólkið hefði
komið hingað með það fyrir
augum aö setjast hér að; Island
yröi ekki stökkpallur á leið til
Bandarikjanna eða annars
lands.
—hól.
Jón Asgeirsson
framkvæmdastjóri
Rauða Krossins.