Þjóðviljinn - 10.12.1983, Page 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 3.-4. desember 1983
MOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson. Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Auglýsingastjóri: Sigríður H. Sigurbjörnsdóttir. Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Margrét Guðmundsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson. Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir. Bílstjóri: ólöf Sigurðardóttir.
Blaöamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi ólafsson, Lúðvík Geirsson, Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Magnús H. Gíslason, ólafur Gíslason, Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson. Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Utlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Þröstur Haraldsson. Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Magnús Bergmann. Umbrot og setning: Prent.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar. Prentun: Blaðaprent hf.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
ritstjórnararcin
Nýting
sjávarafla
Á undanförnum árum hefur Þjóðviljinn hvað eftir ann-
að fjallað um hina fjölþættu möguleika sem felast í betri
nýtingu á sjávarafla. í sérritum Þjóðviljans hafa verið birt
viðtöl við sérfræðinga og raktar niðurstöður rannsókna
sem sýna að í hafinu búa enn mikil auðæfi sem íslending-
ar geta breytt í verðmæti á erlendum mörkuðum.
Þegar trúin á erlenda stóriðju tröllreið um ný atvinnu-
tækifæri voru forystumenn Sjálfstæðisflokksins, Fram-
sóknarflokksins og Alþýðuflokksins lítt reiðubúnir til að
kanna á ítarlegan hátt þá framtíðar möguleika sem felast í
fullnýtingu sjávarafla. Á síðustu misserum hafa jafnvel
augu margra þessara manna opnast fyrir því að stóriðju-
brautin er þyrnum stráð. Stórfellt tap getur þar leynst í
sérhverri verksmiðju. Ráðherrar Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknarflokksins ræða nú í alvöru um að loka járn-
blendiverksmiðjunni sem ríkisstjórn þessara sömu flokka
reisti á síðasta áratug.
starf 09 kjör
Eins og kom fram í Þjóðviljan-
um í vikunni eru tæplega 1200
ellilífeyrisþegar á biðlista eftir
leiguhúsnæði hjá Reykjavík-
urborg. ÞórirGuðbergsson
ellimálafulltrúi sagði í samtali
við blaðið að hluti af þessu
fólki yrði bókstaflega á ver-
gangi næstu mánuði nema
eitthvað verði gert í málinu.
„Neyð þessa fólks nístir
mann“, sagði hann.
Og það er sannarlega ekki
glæsilegur vitnisburður um alls-
nægtaþjóðfélagið á íslandi að ga-
malt fólk sem hefur stritað alla
sína ævi og lagt sinn skerf af
mörkunum til að byggja upp
landið og koma yngri kynslóðum
til manns skuli vera sett út á guð
og gaddinn. Þjónustuíb'úðir aldr-
aðra, sem Reykjavíkurborg hef-
ur byggt upp á undanförnum
árum, eru hins vegar dæmi um
það hvernig búa á að elstu borg-
urum landsins þó að allt of fáar
hafi verið byggðar. Nú er t.d. að-
eins eitt hús í smíðum sem á að
vera tilbúið eftir 3 ár. Við heim-
sóttum aldraða konu sem nýlega
fékk inni í þjónustuíbúð við
Fessi nýju viðhorf hafa skapað ferskan grundvöll til að
fjalla um þá fjölþættu möguleika í sjávarútvegi sem Þjóð-
viljinn hefur verið að kynna á undanförnum árum. í
umræðum á Alþingi í þessari viku um tillögu frá Birni
Ðagbjartssyni vakti Skúli Alexandersson athygli á því að
flestir efnisþættir tillögunnar væru í sama dúr og skrif
Þjóðviljans um betri nýtingu sjávarafla.
í umræðunum benti Skúli Alexandersson á að sú að-
ferð að beita í sjávarútvegi hertum aðgerðum, sem grund-
vallaðar væru á hefnigirni, myndi ekki skila jákvæðum
árangri. Betri leið væri að verðleggja aflann á þann hátt
að sem mestum verðmætum væri skilað að landi. „Flest
annað er nauðsynlegra á þessum vettvangi en að bæta við
boðum og bönnum. Oftast er það þannig að bönnin eru
þarflaus eftir að breytt hefur verið til á réttan hátt.“ Þessi
orð Skúla Alexanderssonar sýna að val á réttum aðferð-
um er frumatriði ef góður árangur á að nást.
í umræðunum ítrekaði Skúli Alexandersson þetta enn
frekar: „Ef verðlagning á ruslfiski og fiskúrgangi væri á
þann veg að sjómenn fengju kaup fyrir vinnu sína við að
hirða aflann og koma honum fyrir í skipi þyrfti engin boð
eða bönn. Og boð eða bönn sem gleyma eða gera lítið úr
vinnuframlagi sjómanna eru gersamlega marklaus. Ef
nokkur íslenskur starfshópur er verður þeirra launa, sem
í hlut hans kemur, eru það sjómennirnir, en í mörgum
tilfellum eru þeir með mjög lág laun.“
Alþingismennirnir Garðar Sigurðsson og Steingrímur
J. Sigfússon tóku í sama streng. Steingrímur kynnti þá
hugmynd að sá hluti áhafnar fiskiskipa sem leggur á sig
erfiði við að nýta fiskinn fái meira fyrir sinn snúð en
yfirmenn og útgerðareigendur. Þeir sem bæru meira
vinnuálag til að nýta aflann betur fengju að njóta erfiðis-
ins í launauppbót umfram hina sem ekki tækju sjálfir
beinan þátt í þeirri vinnu.
Garðar Sigurðsson rakti með fjölda dæma hvernig
verðlagningu á ýmsum verðmætum væri háttað. Komið
væri í veg fyrir að sjómenn finndu hvatningu til að færa
mikilvægan hluta aflans að landi. Vakti Garðar athygli á
að svo lítið fengi áhöfnin fyrir Iifrina að enginn maður í
landi myndi láta bjóða sér svo lágt tímakaup. Það væri
langt fyrir neðan lægsta verkamannataxta.
Abendingar Skúla Alexanderssonar, Steingríms J.
Sigfússonar og Garðars Sigurðssonar um nýjar aðferðir
til að tryggja betri nýtingu á sjávarafla eru mikilsvert
framlag til þeirrar endurskoðunar sem nú fer fram á
stefnumótun í íslenskum sjávarútvegi.
ór
Dalbraut en hún var búin að bíða
í nokkur ár eftir að komast inn.
Hún heitir Oddfríður Sæmunds-
dóttir og er komin á níræðisaldur.
Hún var ekkert nema hógværðin
og vildi helst ekki láta hafa viðtal
við sig, sagðist ekki vera vön að
trana sér fram í blöðunum. „Ég
var alls ekki sú verst setta“, sagði
hún, en það varð þó úr að við
fengjum að spjalla aðeins við
hana.
- Hvað er langt síðan þú sóttir
um að fá svona íbúð?
- Ég var búin að senda inn um-
sókn áður en þetta vistheimili tók
til starfa og var svo að ámálga
þetta við og við og reyna að fá
pláss einhvers staðar í húsum
borgarinnar. Ég var búin að vera
asmasjúklingur í 40 ár og bjó í
lítilli risíbúð upp á 4. hæð og átti
orðið mjög erfitt með að búa
svona hátt uppi. Þetta voru 45
þrep að komast upp.
- Hvað segirðu mér af þínum
lífsferli annars?
- Ég er fædd 13. júní 1902 og
er því orðin 81 árs. Ég ólst upp að
Elliða í Staðarsveit en missti
föður minn ung og hef búið lengi
hér í Reykjavík. Maðurinn minn
hét Ingólfur Sveinsson og var bíl-
stjóri en nú er ég búin að vera
ekkja í tæp 22 ár. Ég á þrjá syni
sem hafa verið mér góðir og
hjálplegir svo að ég er enginn ein-
stæðingur. Samt er maður mikið
einn þegar maður er kominn á
þennan aldur. Það sest stundum
að manni einmanakennd þegar
maður situr einn og steinþegir
alla daga.
- Hefurðu unnið úti?
- Maðurinn minn dó þegar ég
var 60 ára og þá fór ég að vinna úti
og vann í tíu og hálft ár.
- Var ekki erfitt að byrja að
vinna úti á þeim aldri?
- Það var erfitt að byrja eftir
að vera búin að vera húsmóðir í
tæp 30 ár. En égvar heppin. Fyrst
fékk ég vinnu við saumaskap í
Sportver og vann svo í Lyfjaversl-
un ríkisins í sex og hálft ár.
- Þú segist hafa verið asma-
sjúklingur?
- Já, ég var stundum send til
er alsæl“
Vífilsstaða þegar verst var en
annars hef ég ekki orðið fyrir
miklum sjúkdómserfiðleikum og
þó fór ég í skurðaðgerð fyrir fjór-
um árum. í fyrravetur handleggs-
brotnaði ég og það fór alveg með
það. Ég var ákaflega illa sett á
eftir. Ég hef alltaf reynt að vera
sjálfstæð og bað ekki um aðstoð
frá bænum fyrr en í vor. Fólkið
mitt hjálpaði mér líka eftir bestu
getu, þvoði fyrir mig og þess hátt-
ar. En ég held að það hafi mest að
segja að reyna að halda sér uppi
og missa ekki kjarkinn. Oft þegar
ég hef verið að því komin að
missa hann hef ég litið í kringum
mig og séð um leið að aðrir hafa
það miklu verra. Ég er líka svo
lánsöm að hafa óskerta sálar-
krafta og er ekkert farin að verða
gleymin. Ég hef ákaflega gaman
af músík, ljóðum og skáldskap og
les mikið þó að sjónin sé dálítið
farin að bila. Ég er svo þakklát
fyrir að vera rólfær og hafa
óskerta sálarkrafta þó að ég sé
stundum lasin.
- Og hvernig komstu svo að
lokum hingað inn?
- Ég fór á fund Þóris Guð-
bergssonar og hann var mér af-
skaplega hlýlegur og almenni-
legur. Ég veit að hann hefur
greitt fyrir því að ég kæmist hing-
að ásamt fleirum. Maður er dá-
lítið lítill þegar maður er að fara á
þessar stofnanir og það hjálpar
Viðtal við Odd-
fríði Sœmunds-
dóttur í þjónustu-
íbúð aldraðra
við Dalbraut en
þangað flutti
hún nýlega eftir
langa bið.
mikið þegar fólk er jafn hlýtt og
Þórir.
- Og ertu ánægð hér?
- Ég er alsæl, það er bara eitt
orð yfir það. Allt er svo gott
hérna. Ég get verið með fólki
þegar ég vil og fæ alla þá aðstoð
sem ég bið um. íbúðin er yndisleg
eins og þú getur séð. Auk stof-
unnar er lítið eldhús með suðu-
hellum, bakaraofni og litlum ís-
skáp. Þá er klósett og sturtubað
og ég get fengið kerlaug þegar ég
vil. Einnig er góð geymsla og
skápar fyrir föt og þvott.
- Hvað með fjármálin?
- Þau ganga. Ég hef ellilífeyri,
tekjutryggingu og heimilisupp-
bót. Leigan fyrir þessa íbúð er
6270 krónur á mánuði og er há-
degismatur innifalinn í henni.
- Er þá ekki lítið afgangs?
- - Ég kæmist ekki af hefði ég
ekki annað mér til hjálpar.
- Færðu dagpeninga?
- Nei, það er bara á elliheimil-
unum. Hérna borgar maður sjálf-
ur sína leigu og það er miklu
skemmtilegra og virkar sjálfstæð-
ara. Annars er maður eins og
halfgerður ölmusumaður. Við
finnum þessa tilfinningu frá
gamla tímanum.
- Heldurðu að það sé mikil
neyð meðal gamals fólks sem
ekki hefur komist inn á vistheim-
ili?
- Já, alveg áreiðanlega. Ég
vildi bara að það væri meira af
svona stöðum.
Áður en ég kveð Oddfríði
tölum við svolítið saman um ætt-
fræði. Hún sýnir mér myndir af
fjölskyldu sinni og það kemur
m.a. upp úr kafinuað einn afson-
um hennar er jasspíanistinn Guð-
mundur Ingólfsson. f stofunni
hjá henni er orgel og hún sest við
það og spilar tvö lög sem Guð-
mundur samdi þegar hann var að-
eins 8 ára gamall. Svo kemur upp
úr kafinu að söngvararnir Sigurð-
ur Ólafsson og Erlingur Vigfúss-
on eru náfrændur hennar. „Við
erurri öll syngjandi vitlaus", segir
hún og hlær við.
-GFr