Þjóðviljinn - 28.01.1984, Blaðsíða 6

SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 28. - 29. janúar 1984
DJÚÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
ritstjórnargrein
Erlendur risi
fœr drottnunarvald
í VSÍ
Þegar Viðreisnarstjórnin gerði samninginn við Alu-
suisse um álverksmiðju í Straumsvík var skilningur ráð-
herranna á nauðsyn þess að 'vernda íslenska
stjórnkerfið fyrir ágangi hins erlenda auðhrings þrátt
fyrir allt ríkur þáttur í ákvörðunum þeirra. Bjarni
Benediktsson forsætisráðherra beitti sér fyrir því að
ríkisstjórn íslands setti Alusuisse skilyrði. Auðhringn-
um var bannað að gerast félagi í samtökum vinnu-
veitenda á íslandi.
Þetta skilyrði var tilkynnt með bréfi sem þáverandi
iðnaðarráðherra, Jóhann Hafstein, ritaði. Þótt Við-
reisnarstjórnin hefði ákveðið að veita hinum erlenda
auðhring starfsaðstöðu á íslandi gerðu ráðherrarnir sér
grein fyrir því að nauðsynlegt væri að hindra að erlent
risafyrirtæki gæti farið að beita áhrifum sínum innan
íslenskra félagssamtaka.
Andstæðingar samninganna við Alusuisse vöruðu
við því að slíkur varnargarður myndi smátt og smátt
bresta. Alusuisse myndi í krafti valds síns og klókinda
ná sífellt sterkari fótfestu í íslensku þjóðfélagi. í frægri
ræðu á Alþingi varaði Einar Olgeirsson við því að síðar
kæmust til valda ráðherrar sem hefðu minni sjálfstæðis-
vitund en forystumenn Viðreisnarinnar og reis hún þó
ekki hátt í sögu íslenskrar sjálfstæðisbaráttu.
í þessari viku rættist spádómurinn. Ríkisstjórn Sjálf-
stæðisflokksins og Framsóknarflokksins hefur ákveðið
að afnema bannið sem Viðreisnarstjórnin setti. Alu-
suisse fær nú inngöngu í Vinnuveitendasamband ís-
lands. Erlent risafyrirtæki getur í fyrsta sinn farið að
beita sér með formlegum hætti á vettvangi þar sem
íslendingar hafa áður einir ráðið.
Þegar Jón Sigurðsson forseti hóf sjálfstæðisbaráttu
íslendinga á fyrrihluta síðustu aldar gerði hann efna-
hagslegt sjálfstæði og afnám á ítökum erlendra fyrir-
tækja að hornsteini þeirrar baráttu. Hann skildi að
stjórnarfarslegur réttur er aðeins önnur hliðin á raun-
verulegu sjálfstæði. Algert forræði íslendinga á hinu
efnahagslega ákvörðunarvaldi væri einnig grundvall-
arforsenda ef sjálfstæði þjóðarinnar ætti að verða þrótt-
mikill veruleiki. Þennan skilning hafa forystumenn
þjóðarinnar ætíð viðurkennt. Þess vegna bannaði Við-
reisnarstjórnin að Alusuisse yrði tekið inn í VSÍ.
Verksmiðjan í Straumsvík, sem ber hið villandi heiti
„íslenska álfélagið - ÍSAL“, er algerlega erlent fyrir-
tæki í eigu Alusuisse sem öllu ræður í stjórn og starf-
semi fyrirtækisins. Þegar Alusuisse gerist félagi í VSÍ
fær erlendur risi drottnunarvald í samtökum atvinnu-
rekenda á íslandi. Samkvæmt starfsreglum VSÍ hljóta
fyrirtæki áhrifavald innan samtakanna í samræmi við
efnahagslegan mátt sinn. Þess vegna mun Alusuisse
umsvifalaust fá sterka stöðu til að drottna innan VSÍ.
Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins og Framsóknarflokks-
ins hefur með afnámi bannsins brotið mikilvægan
hornstein í sjálfstæði íslenskra atvinnuvega.
Skerðing
á íslensku sjálfstœði
í rúm 140 ár hafa forystumenn íslendinga fylgt stefnu
Jóns Sigurðssonar forseta og skilið nauðsyn þess að
erlend fyrirtæki fengju ekki formlegan ákvörðunarrétt
innan íslenska stjórnkerfisins. Þegar ríkisstjórnin
heimilar Alusuisse að ganga í VSÍ er horfið frá þessari
stefnu og ákveðið að skerða sjálfstæði íslendinga.
Ríkisstjórnin hefur stefnt þjóðfrelsinu í stóra hættu.
Um 13 prósent af öllu vinnufæru fólki í Bretlandi gengur nú atvinnulaust. Ljósm.: gel
Guðs miskunn býr
ekki í stórborg
Þar sem ég bý við sporðinn á
Albertsbrúnni á suðurbakka
Thames er friðsælt þegar rökkrið
sígur yfir Lundúni. Umferðin
dofnar og flutningabátarnir
leggjast uppað, og notalegt að
sitja við bakkann og horfa á ána
mjakast til hafs. Brýrnar eru upp-
lýstar einsog á endalausu gaml-
áfskvöldi og fólk sem er að hraða
séf yfir, staldrar gjarnan við til að
horfa á skrautljósin endurspegl-
ast í vatninu.
En fyrir kemur að friðurinn er
rofinn af örsmáum þyrilvængjum
sem þröngva sér inní kvöldið,
þær hnita hringa einsog stórir
fuglar meðfram brúnum og
straumurinn frá þeim skellur
einsog sprengja í ljósadýrðinni í
vatninu. Stórir ljóskastarar
skima ofaní djúpið því þær eru á
höttunum eftir veiði, ekki fiskunt
heldur mönnum einsog Pétur
forðum, dauðum mönnum. Þær
eru að slæða líkin uppúr ánni.
Hinum megin við ána er Em-
bankment þarsem mannþröngin
bifast einsog maurar í þúfu og
dynurinn frá lestunum hangir í
loftinu. Með kvöldinu fækkar
fólki og skamma hríð eru fáir á
ferli nema gleðilið á róli milli
kráa að stíga í vænginn við félaga
Bakkus.
En þegar hallar að nóttu vakn-
ar ný veröld, skuggalegri og
ömurlegri en sú sem lifir á dag-
inn. Berangursfólkið, þeir sem
guðirnir hafa gleymt og eiga sér
hvergi varanlegt hæli fyrir vind-
um, tínist úr öngstrætum og hlið-
argötum til að búa sér næturstað
við ána undir opnum himni.
Margir af þessum ólánssömu
útigöngumönnum bera þess
merki að hafa átt götuna að heim-
ili um langa hríð, þeir eru illa hirt-
ir í gatslitnum fötum, sem eru stíf
af skít. Það litla sem þeir eiga af
veraldlegu góssi drasla þeir með
sér í svörtum plastpokum, kann-
ski teppisræfil til að verjast
vetrarkuldanum eða einhverjar
flíkur sem aðrir eru hættir að nota
og þeir hafa hirt á leyndum stað.
Einstaka heimanflúinn unglingur
er í bland við hópinn, þeir halda
saman; hræðslulegir á svipinn, og
hissa á hvert lífið hefur leitt þá.
Sárafáar konur eru með, mér er
sagt þær haldi til annars staðar í
borginni.
Össur
héðinsson
skrifar
En það er líka slangur af ung-
um og tiltölulega frísklegum
mönnum sem eru betur búnir en
hinir. Þeir eru atvinnuleysingjar
norðanúr iðnaðarhéruðunum,
nýkomnir í hópinn og einsettir í
að staldra við sem styst. Þeir eru
að leita gæfunnar sem brást þeim
heima, sannfærðir um að ham-
ingjuhjólið snúist þeim í vil á
morgun eða hinn og gefi þeim
góða vinnu í morgungjöf. En hin-
ir eldri í hópnum vita betur.
Það er merkileg reynsla að
virða fyrir sér hópa manna sof-
andi undir dagblöðum eða
gömlum pappakössum, með mal-
bik stórborgarinnar í hvílu stað.
Ekki ýkja langt frá rísa til himins
skýjakljúfar þar sem helstu
auðhringar heimsins hafa aðal-
stöðvar og veröldin fellur við
þetta allmjög í verði. í tíð núver-
andi ríkisstjórnar hefur ástandið
stórversnað, árangur þeirrar dap-
urlegu stjórnmálastefnu sem
heitir frj álshyggj a og nú er raunar
verið að urða í útlöndum. Uppá
íslandi skilst mér þó, að heill
stjórnmálaflokkur sé að gera það
úrelta guðspjall að sínu.
Það er gilt lögmál hér um slóðir
að þegar atvinnuleysið vex, þá
fjölgar þeim og líka sem ekki hafa
þak yfir höfuð sér. Árið 1979
töldu atvinnulausir um 900 þús-
und og fór fækkandi, en frjáls-
hyggjustefna Thatcher, hefur nú
fjölgað þeim upp í rúmar þrjár
miljónir og sú tala er enn á upp-
leið. Þetta eru um 13 prósent af
öllu vinnufæru fólki í Bretlandi.
Tala berangursmanna hefur
sömuleiðis vaxið óðfluga og nú
munu tugþúsundir í þeirra hóp.
Sveitarfélögin geta litla hjálp
veitt þessum útlögum
mannlífsins, því niðurskurður
Thatchers hefur valdið gífurlegri
húsnæðiseklu sem ekki voru
dæmi um áður. Að sönnu veita
góðgerðarstofnanir smáum hópi
tímabundna úrlausn, en að því
loknu tekur ekkert við nema ber-
angur stórborgarinnar, bekkur í
garði eða fátæklegt skjól fyrir
rigningum undir sporðum brúnna
sem skera Thames, og kannski
/ áin þegar vetur gerast harðir.
Guðs miskunn er hið fyrsta
sem deyr í hörðu ári, segir á ein-
um stað. En guðs miskunn var
aldrei að finna í stórborgum og
sjálfsmorð atvinnuleysingjanna
eru ekki lengur fréttir.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigríður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsia: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson, Lúðvík Geirsson,
Magnús H. Gíslason, ólafur Gíslason, Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson,
Valþór Hlöðversson.
íþróttafróttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Magnús Bergmann.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Margrét Guðmundsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.