Þjóðviljinn - 28.01.1984, Blaðsíða 12

12 SIÐA - ÞJOÐVILJINN; Helgin 28. - 29. janúar 1984
:--'y
:y;:

mimm

Þórshöfn
Færeyingar famir að horfa
meira í útnorður en áður
Höfuðborgir eyþjóðanna
þriggja sem byggja löndin er
stórbaugurinn og sameiginlegir
hagsmunir tengja.
Reykjavík
Það er okkur Færeyingum mikið
fagnaðarefni að Norræna félagið,
Norræna húsið, Námsflokkar
Reykjavíkur og Færeyingafélagið
hafa hrundið af stað með slíkum
myndarskap kynningum á Færeyj-
um og Færeyingum sem á að standa
fram á vor. Heill sé þeim og hug-
heil þökk.
Sneru aftur
í landnámabók Sturlu Þórðar-
sonar segir:
„Svo er sagt, að menn skyldu
fara úr Noregi til Færeyja. Nefna
sumir til Naddoð víking. Þá rak
vestur í haf og fundu þar land
mikið. Þeir gengu upp í Austfjörð-
um á fjall eitt hátt og sáust um víða,
ef þeir sæi reyki eða nokkur líkindi
til þess, að landið væri byggt, og
sáu þeir það ekki.“
Þó að þeir „lofuðu mjög landið",
fóru þeir samt „aftur um haustið til
Færeyja".
í seinni heimildum er frá því
sagt, að Þorsteinn skrofa, sonur
Gríms Kambans, fyrsta iandnáms-
manns Færeyja, hafi fluttst til
Austfjarða á Islandi. Eru frá þess-
um Færeying miklar ættir komnar,
m.a. íslenska móðurætt mín á
Karlsskála við Reyðarfjörð, og að
öllum líkindum ætt Eysteins Jóns-
sonar og Lúðvíks Jósepssonar, svo
að nokkrir séu nefndir.
Ásælni íslendinga
Á gömlum kortum eru Færeyjar
merktar sunnar en á kortum okkar
í dag. Menn hafa talið þetta vera
skekkju, en til er samt skýring á
þessum mun. Þannig er mál með
vexti, að þó að ísland sé stórt land,
þótti sumum íslendingum það ekki
vera nógu stórt, og vildu auka við
það. Var þar næst að líta til Fær-
eyja. í þá daga voru til forynjur;
risar, skessur og tröll. Gerður var
út risi og kelling hans til þess að
draga Færeyjar til íslands. Auðvit-
að varð að gera þetta að nóttu til,
því tröll þola ekki dagsbirtu. Þau
höfðu meðferðis reipi eitt mikið,
og þá þau voru komin upp að
Austurey í Færeyjum fór
tröllkonan upp á Eiðiskoll og festi
reipið um hann. Hún hvarf svo aft-
ur til risans sem beið í briminu fyrir
neðan bjargið.
Síðan hófu þau að draga Fær-
eyjar í útnorður áleiðis til Islands.
Þetta gekk allvel nokkurn tíma, en
þegar þau voru komin á 62.
breiddargráðu reis sólin, og urðu
þá báðir þessir íslendingar, risinn
og tröllkonan, að steindröngum.
Þar - í briminu undir Eiðiskolli -
má enn líta íslendinga tvo.
Þessi hertaka heppnaðist með
öðrum orðum ekki, en fyrir bragð-
ið liggja Færeyjar nú norðar en í
upphafi, og auðvitað hefur verið
nauðsynlegt að breyta kortum
samkvæmt því. Síðan hafa Færey-
ingar verið óáreittir fyrir íslenskri
ásælni.
Samúð smáþjóðanna
í Norður-Atlantshafi
Þetta er allt gott og blessað,
fróðlegt og kannski líka skemmti-
legt, og eru sögur sem þessi mikið
notaðar í skálaræðum þegar
„frændurnir“ hittast. Játa verðum
við samt, að lítið raunhæft er í þeim
að finna.
Eftir þennan inngang langar mig
að fara nokkrum orðum um það
sem mér þykir raunhæft nú í dag og
í framtíðinni í sambúð smáþjóð-
anna hér í Norður-Atlantshafi:
Færeyinga, íslendinga og Græn-
lendinga.
Um íslendinga og Færeyinga
sérstaklega má með sanni segja að
margt sé líkt með skyldum. Þið ís-
lendingar hafið allt frá upphafi ver-
ið bókaþjóð, en við Færeyingar
ekki. Færeyskt ritmál glataðist
snemma á miðöldum og varð ekki
til nú fyrr en um miðja 19. öld, og
er nú mikil gróska í bókmenntum
okkar. Mér datt það ekki í hug fyrr
en nú í vetur á fundi í Stokkhólmi
að ég heyrði formann Norræna fé-
lagsins á íslandi, Hjálmar Ólafs-
son, orða það þannig, að Færeying-
ar hafi varðveitt tungu sína án
skrifaðra bókmennta, án ritmáls
um aldaraðir. Geri aðrir betur!
Við Færeyingar erum ennþá ó-
sjálfstæð þjóð, eins og fslendingar
voru löngum. Frelsisbarátta okkar
hefur alltaf notið samúðar á ís-
landi, og í Norðurlandaráði hafa
margir hverjir íslendingar stutt
málstað Færeyinga. Auk annarra
má þar sérstaklega nefna þá Magn-
ús Kjartansson, Eystein Jónsson,
Árna Gunnarsson og Sverri Her-
mannsson.
Ein afleiðing af ósjálfstæði okk-
ar er sú, að við getum ekki haft
eðlileg viðskipti við aðrar þjóðir,
þar á meðal við Norðurlandaþjóð-
irnar. Sama má segja um Græn-
lendinga. í Norðurlandaráði erum
við eins og hver önnur Öskubuska.
Meðal annars af þessum ástæð-
um er það, að við Færeyingar erum
nú meir en áður farnir að horfa í
útnorður - til íslands og áfram til
Grænlands.
Nú er svo komið, að í bígerð er
að koma af stað færeysk-íslensk-
grænlenskri samvinnu á breiðum
grundvelli - og ætla ég lítillega að
ræða tillögur þar að lútandi.
Hugmyndin frá 1961
Hugmyndin að slíku samstarfi er
reyndar ekki ný af nálinni. Það má
að minnsta kosti rekja hana aftur
til ársins 1961. I nóvember á þessu
ári var haldið upp á fimmtugs af-
mæli færeyska fiskimannafélags-
ins.
Sem gestir félagsins voru þá
meðal annars komnir til Færeyja
forseti og varaforseti ASÍ, þeir
Hannibal Valdimarsson og Eðvarð
Sigurðsson. Þar var líka staddur
ritari norska fiskimannasambands-
ins, Hallstein Rasmussen, núver-
andi fiskimálastjóri. Þar áttu einn-
ig að vera fulltrúar grænlenska
fiskimannafélagsins, KNAPP, en
að því ég best veit voru Grænlend-
ingarnir kyrrsettir í Kaupmanna-
höfn og komust því ekki lengra.
Á þessum fundi lagði þáverandi
formaður færeyska fiskimannafé-
lagsins fram drög að samvinnu í
sjávarútvegsmálum milli þjóðanna
hér í Norður-Atlantshafi, það er
milli Grænlendinga, íslendinga,
Færeyinga og Norðmanna.
Þessar tillögur komust ekki til
framkvæmda, en öll árin síðan hef-
ur þetta samstarfsmál verið rætt
bæði í ræðu og riti í löndunum fjór-
um.
Næst gerist það, að í janúarmán-
uði 1981 kom fram tillaga í fær-
eyska lögþinginu um skipulegt
samstarf Grænlendinga, Islend-
inga og Færeyinga, og er það efni
þeirrar tillögu sem ég ætla að ræða
lítillega hér í dag.
Það má skjóta því inn, að áður
en þessi tillaga var flutt í Fær-
eyjum, var efni hennar óformlega
rætt við nokkra íslenska alþingis-
menn, sem þá sátu í Norðurlanda-
ráði. Leist þeim vel á þessa hug-
mynd og voru þess mjög hvetjandi
að tillagan yrði flutt.
Að því loknu var málið rætt milli
flokka heima í Færeyjum, og voru
flytjendur tillögunnar þingmenn úr
öllum flokkum lögþingsins. Urðu
málalok þau að hún var samþykkt
einróma.
Grunnur að
víðtæku samstarfi
Skömmu seinna - eða í maímán-
uði 1981 var samhljóða þingsálykt-
un samþykkt á alþingi hér í
Reykjavík - líka einróma.
Hún hljóðar þannig:
„Alþingi ályktar að kjósa fjóra
þingmenn í nefnd, einn úr hverjum
þingflokki, er hafi það hlutverk,
ásamt þingmannanefndum frá
Færeyjum og Grænlandi, að vinna
að auknu samstarfi um sameiginleg
hagsmunamál þjóðanna."
Samband hafði líka verið haft
við Grænlendinga, og sögðust þeir
vera þessu máli mjög hlynntir, en
þeim hefur þó ekki unnist tími til
að samþykkja formlega tillögu í
þessu efni.
Sameiginlegir fundir hófust svo
milli færeyskra og íslenskra þing-
manna með þátttöku Grænlend-
inga, en aðeins með fulltrúm
stjórnarflokksins, Siumut. Síðasti
Erlendur Patursson lögþingsmaður í Fœreyjum skrifar