Þjóðviljinn - 28.01.1984, Blaðsíða 8

8 SÍÐA - ÞJÓBVILJINN Melgin 28. - 29. janúar 1984
Þeir brutu ísinn
„Ég er alveg í öngum mínum.
Ég þarf að framfleyta 7 manna
fjölskyldu og get engan veginn
séð hvernig endar eiga að ná sam-
an hjá mér. Ég hef óskað eftir
aðstoð frá Félagsmálastofnun, ég
sé ekki önnur ráð útúr vandan-
um“. Þetta sagði verkamaður á
miðjum aldri sem hringdi til mín
á blaðið í gærmorgun. Staðan er
söm á hundruðum alþýðuheimila
þessa dagana. Það sem er þó
eftirtektaverðast við fyrrgreinda
yfirlýsingu verkamannsins er að
sá hinn sami er ekki verkamaður í
fiskvinnslu eða á Iðjutaxta. Nei
hann er starfsmaður Álversins i'
Straumsvík.
Skömmu fyrir síðustu jól sagði
Þjóðviljinn frá því í frétt á útsíðu
að starfsmenn í Straumsvík væru
að brjóta ísinn í kjarabaráttunni.
Hálfum mánuði síðar var boðað
verkfall í Álverinu og á miðnætti
sl. nótt skall fyrsta allsherjar-
verkfall verkamanna í Straums-
vík á.
Andróður stjórnvalda
Ríkisstjórnin, málgögn hennar
og Vinnuveitendasambandið
hafa undanfarna daga og vikur
ráðist harkalega að kaupkröfum
starfsmanna í Álverinu, kallað
þær fáránlegar, út í hött og kaup
og kjör starfsmanna tíunduð sem
ein hin hæstu í landinu. Með
þessu móti er reynt að ala á tor-
tryggni milli launafólks og skapa
andúð í garð starfsmanna Álvers-
ins. Hvergi er minnst á ómælda
yfir- og eftirvinnu, hvað þá að-
stæður á vinnustað, sem Vinnu-
eftirlitið hefur í nýlegri skýrslu
sinni lýst stórhættulegar heilsu
manna. „Við höfum alltaf vitað
að hér eru menn að selja heilsu
sína. Þetta er hreint út sagt skíta-
vinna“, sagði Hallgrímur Péturs-
son formaður Verkalýðsfélagsins
Hlífar um aðbúnað í Álverinu.
Almenningi er hins vegar talin
trú um að vinna í Álverinu jafnist
á við paradís á jörð. Á síðustu
árum hafa mönnum hins vegar
orðið sífellt ljósari þær hættur
sem leynast í menguðu umhverf-
inu. Ýmsir hafa þar fengið á að
kenna eins og sá starfsmaður Ál-
versins sem vitnað var hér til í
upphafi, en hann dvelur nú
heima við að læknisráði vegna
asma og ofnæmis af völdum
mengunar.
Kaupkröfur
í september
Það er í skjóli þessara að-
stæðna og þeirra staðreynda að
stór hluti starfsmanna Alversins
hefur undir 15.000 krónur í mán-
aðarlaun að verkamenn í þessari
verksmiðju telja sig síst of-
launaða. Þeir voru fyrsti launþeg-
ahópurinn sem lagði fram sínar
launakröfur í yfirstandandi kjar-
abaráttu, strax í september á síð-
asta ári. Síðan hafa staðið yfir ár-
angurslausar viðræður þar sem
eina svar fulltrúa eigenda þessa
erlenda auðhrings á Islandi hefur
í engu öðru falist en kröfum um
enn frekari launalækkun.
Meginmarkmiðið í launakröf-
um starfsmanna í Álverinu er að
ná kaupmætti Iauna upp í það
sama og hann var að meðaltali á
árinu 1982. Vinnuveitendasam-
bandið hefur reiknað út og býsn-
ast yfir að þetta sé kaupkrafa upp
á 40%. Um leið er VSÍ að stað-
festa að kjör starfsmanna í ÍSAL
og allra annarra launþega í
landinu hafi rýrnað um heil 40%
á þessum sama tíma.
Staðfesting
á kaupráni
Örn Friðriksson aðaltrúnaðar-
maður starfsmanna lýsti því yfir í
viðtali við Þjóðviljann á dögun-
um að útreikningar VSÍ á því að
kaupkröfur starfsmanna myndu
hafa í för með sér yfir 170% verð-
bólgu væri ekki annað en yfirlýs-
ing um að fyrirtækin ætli að láta
allar hugsanlegar kauphækkanir
beint út í verðlagið og hirða þær
margfalt aftur til baka. Þessi út-
reikningur VSÍ væri jafnframt
staðfesting á því að það væru ein-
göngu launþegar sem hefðu greitt
niður verðbólguna. Kröfur
starfsmanna í Alverinu væru í
fullu samræmi við yfirlýsta stefnu
verkalýðsfélaganna, en menn
gerðu sér þó ljóst að þessari kröfu
yrði ekki náð nema í áföngum.
Meginkrafan væri engu á síður að
ná aftur kaupmætti ársins 1982.
Eins og áður hefur verið sagt
hafa einu viðbrögð fulltrúa
eigenda verksmiðjunnar til þessa
falist í því að stytta orlof starfs-
manna og lengja “vinnutíma
þeirra. Með því móti væri að
þeirra sögn möguleiki á einhverri
smákauphækkun. Með öðrum
orðum, þá eiga launþegar að
borga sér sjálfir kauphækkun
með styttra orlofi og meiri vinnu.
Yfirlýsing Sverris
Ríkisstjórnin hefur allt frá því
um áramot haft áhyggjur af þró-
un kjaradeilunnar í Straumsvík.
Þó búið væri að boða verkfall
treystu ráðherrar á að með víð-
tækum fjölmiðlaáróðri stjórnar-
blaðanna tækist að efla andúð
launafólks á kröfum starfsmanna
ísal og um leið sundra samstöðu
verkamanna þar og koma þannig
í veg fyrir átök á vinnumarkaði.
Það lá alltaf ljóst fyrir að samn-
inganefnd eigenda verksmiðj-
unnar hafði ekkert umboð til þess
að semja við starfsmenn, þótt
rekstrarstaða Álversins gæfi
möguleika á verulegum kaup-
hækkunum. Ríkisstjórnin sagði
nei, Vinnuveitendasambandið
sagði nei, og forstjórinn sjálfur
var í buisness-leik í Hong Kong.
Þegar sýnt var í byrjun þessarar
viku að starfsmenn Alversins
stóðu fastir á sínu, gat sjálfur iðn-
aðarráðherrann ekki lengur horft
þegjandi upp á þessa ósvífni
verkafólksins. Með nokkrum vel
völdum orðum í útvarpsviðtali lét
hann vita hvar valdið býr og því
valdi yrði beitt í hvaða mynd sem
væri, teldi hann þörf á slíku.
Starfsmenn Álversins skildu
þessa orðsendingu, og ef eitthvað
hefur orðið til að þrýsta þeim bet-
ur saman í kjarabaráttunni á úr-
slitastund þá var það hótun iðn-
aðarráðherra í þeirra garð. Og
það sem meira var, launþegar um
allt land sáu í gegnum sjónarspil
ráðherra og ríkisstjórnarinnar
sem nú hefur skipað þessum er-
lenda auðhring í Straumsvík inn í
raðir Vinnuveitendasambands-
ins. í stað þeirrar andúðar sem
stjórnvöld hugðust skapa í kring-
um kröfur starfsmanna Álversins
hafa launamenn og félög þeirra
lýst yfir fyllsta stuðningi við kröf-
ur þeirra og baráttu. Mönnum er
farið að skiljast að leiðin til
bættra kjara allra launþega er
samofin þeirri baráttu sem nú er
háð af starfsmönnum Álversins.
Þeir hafa brotið ísinn og sagt
kjaraskerðingarstefnu ríkis-
stjórnarinnar stríð á hendur.
Hvað tekur við?
Eins og staðan er í dag segjast
starfsmenn í Álverinu vera til-
búnir í harðar deilur. Þeir hafa
skipulagt sína verkfallsvinnu í
verksmiðjunni fram á mánu-
dagsmorgun og þá verða lagðar
upp nýjar línur hafi samningur
ekki tekist fyrir þann tíma.
Von er á forstjóra fyrirtækisins
heim frá Hong Kong nú um helg-
ina, þá fyrst hefur samninga-
nefnd eigenda fyrirtækisins feng-
ið umboð til samningsgerðar.
Hvaða tillögur forstjórinn kemur
með í farangrinum er ekki
auðvelt að sjá, en tíminn stendur
ekki síst upp á Álverið, því þó
enn sé heitt í kerjunum þá verður
það ál ekki í hæsta gæðaflokki
sem tappað verður af kerjunum
meðan verkfall stendur yfir. Það
er ljóst að náist ekki samningur í
ÍSÁL deilunni nú á næstu dögum
má allt eins búast við löngum og
hörðum deilum, nema Sverrir
grípi til sinna ráða. Ekki verður
það þó til að létta róðurinn á
stóra samningaborðinu hjá ASÍ
og VSÍ, en þar bíða menn
spenntir eftir að sjá hver niður-
staðan verður hjá verkamönnum
í Straumsvík. Þar var ísinn brot-
inn og þaðan verður fordæmið
gefið.
-Ig-
ritstjórnararem_______________
Að bœta kjör hinna ríku
Þá hlið á ríkisstjórninni sem
snýr að launafólki, náms-
mönnum, sjúkum, fötluðum og
öldruðum þekkja víst flestir, þeg-
ar hér er komið sögu. Hin hliðin
er ekki eins mikið í sviðsljósinu,
en þó eru alltaf öðru hverju að
berast fréttir af því hvernig
stjórnin hleður undir þá efna-
meiri í þjóðfélaginu. Það er liðk-
að til fyrir þeim á ýmsum sviðum
með meira frjáisræði til umsvifa
með fjármuni og séð til þess að
þeir haldi öllu sínu me.ðan kreppt
er að alþýðu manna.
Skattaívilnanir
Albert Guðmundsson fjár-
málaráðherra mælti í sl. viku fyrir
frumvarpi til laga á Alþingi um
skattaívilnanir til fyrirtækja og
efnameiri einstaklinga. Þetta
frumvarp hafði áður verið kynnt
af Þorsteini Pálssyni formanni
Sjálfstæðisflokksins á fundi
Verslunarráðs íslands fyrr í vet-
ur. Ragnar Arnalds alþingismað-
ur Iýsti því í greinargóðri ræðu
hvaða tilgangi þetta frumvarp
þjónaði. „Það er áberandi ein-
kenni þessarar ríkisstjórnar
hvernig hún hefur beitt meiri
kjaraskerðingu en dæmi eru um
gagnvart almennu launafólki á
sama tma og hún stendur fyrir
lagasetningu til að bæta kjör
þeirra sem allra best eru settir í
þjóðfélaginu. Þetta er hin hliðin á
ríkisstjórninni. Að minnka tekj-
ur sameiginlegs sjóðs lands-
manna með því að gefa hátekju-
mönnum. í frumvarpinu er gert
ráð fyrir að arður af hlutafjáreign
hjóna verði t.d. frádráttarbær,
allt að 10% af nafnverði hluta-
bréfa eða hluta, upp að 50 þús-
und krónum. Þá verður heimilt
að draga frá tekjum sínum árlega
aukningu á fjárfestingu í atvinnu-
rekstri allt að 40 þúsund krónum
hjá hjónum. Þetta samsvarar um
7500 króna gjöf úr ríkissjóði til
hátekjumanna á mánuði. Þá er
lagt til að hlutafjáreign verði
heimilt að draga frá eignum ein-
staklinga við álagningu eigna-
skatts, allt að 500 þúsund krónum
hjá hjónum, en það þýðir 5000
króna eftirgjöf á ári til hátekju-
manna.
Opnar glufur
Hjá fyrirtækjunum sjálfum er
gert ráð fyrir enn meiri eftirgjöf
af ýmsu tagi. Með hinum nýju
reglum er verið að opna alls kon-
ar glufur á skattaregluna til að
auðvelda mönnum í fyrirtækja-
rekstri að draga undan fé í ríkara
mæli en þekkst hefur.“
Það er svo eftir öðru í vinnu-
brögðum stjórnarinnar, sem fer
fram af dæmalausri ósvífni í flestu
sem hún tekur sér fyrir hendur,
að þó viðurkennt sé að ríkissjóð-
ur muni tapa fé á tiltækinu er ekki
áætlað hvað það verði mikið. Slík
vinnubrögð eru brot á gildandi
lögum.
Ríkisstjórnin ætlar að opna ýms-
ar glufur í skattalögum til þess að
hygla þeim sem best kjör hafa í
þjóðféiaginu.