Þjóðviljinn - 26.08.1988, Blaðsíða 4

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Kvömin malar
Þessa dagana, þegar her manns situr sveittur viö aö
hugsa upp efnahagsaðgerðir, er fróðiegt að skyggnast að-
eins útfyrir landsteinana. Oftast eru bylgjurnar nokkra stund
að skila sér vestan og austan um haf hingað til lands, og sé
tekið mið af þeirri efnahagsmynd sem hér er dregin upp
hlýtur ástandið í nánasta umhverfi erlendis, í Vestur-Evrópu
og Norður-Ameríku, að vera komið á ystu nöf.
Þar hljóta ráðamenn að hafa gripið til verulegra samdrátt-
arráðstafana, og þangað hlýtur að vera hægt að sækja sér
reynslu og fyrirmyndir í hugleiðingum stjórnarflokkanna og
hagspekinganna um það hvernig best sé að skerða kjörin til
að bjarga fyrirtækjunum.
En utan landhelginnar blasir þessi mynd ekki við. Þvert á
móti muna elstu menn í Vestur-Evrópu og Norður-Ameríku
ekki annað eins blómatímabil í efnahagsmálum, og þá gildir
einu hvort litið er til ríkja þarsem markaðshyggja hefur ráðið
ríkjum eða til ríkja sem jafnaðarmenn hafa stjórnað. í Vestur-
Evrópu hefur hagvöxtur síaukist síðari ár og er nú 3-5 prós-
ent.
Verðbólga mælist alstaðar með eins stafs tölu og er víðast
2-4 prósent. Evrópubandalagsríkin stefna með síauknu
sjálfstrausti að innramarkaðsstökkinu 1992, og önnur ríki
Vestur-Evrópu reyna að aðlaga sig þeim aðstæðum með
traustum efnahag og styrkum samkeppnisatvinnuvegum.
í Bandaríkjunum þykir það eitt af fáum trompum varafor-
setans Bush í kosningabaráttunni að almennur efnahagur
er í góðu lagi; þar segja menn ágúst 68. hagvaxtarmánuðinn
í röð og telja hollast fyrir demókrata að láta efnahagsmálin
liggja í láginni.
Efnahagsvandi okkar hér á íslandi á sér því enga hlið-
stæðu í grannríkjunum. Hvað er þá að? Verð hefur lækkað á
fiskmörkuðum, en þá er miðað við metár undanfarið, enda
rýrna viðskiptakjör rétt um eitt prósent á árinu samkvæmt
síðustu spám.
Hér eru ekki á ferð neinskonar forsendur fyrir efnahags-
kreppu á íslandi. Enda bendir flest til að sá vandi sem allir
viðurkenna hér sé alls ekki sprottinn af ytri þrengingum
heldur skipulagsleysi og rangri stefnu í hagstjórn.
Sú stefna hefur orðið til þess að upp hefur komið hópur
nýríkra fjármagnseigenda bæði innan og utan við hefð-
bundnar viðskiptaklíkur og dregið féð bæði frá stórum hluta
almennings, - til dæmis þeim sem standa í húsnæðis-
hrakinu - og frá atvinnufyrirtækjunum, ekki síst á lands-
byggðinni.
Menn sjá það jafnvei í ríkisstjórninni að það að halda
áfram á þessari braut er að saga undan sér greinina sem
setið er á.
Þessvegna eru komin upp þau gömlu bjargráð að taka
peningana frá launamönnum með valdi og færa þau til
fyrirtækjanna.
Þessar hugmyndir eru ekki einungis samningsrof, sví-
virða við alla launamenn og sérstök svívirða við þá þeirra
sem haldið hefur verið niðri undanfarin ár. Þær jafngilda því
líka að pissa í skóinn sinn. Án verulegra breytinga á hag-
stjórninni mundi sá ránsfengur ekki duga nema nokkra
mánuði.
Niðurfærsla, gengisfelling, - það er sama hvað menn
kjósa að kalla þetta safn af efnahagsaðgerðum. Meðan ekki
stendur annað til en að stela enn einu sinni af kaupinu heldur
kvörnin áfram að mala.
Það þarf að stokka upp efnahagskerfið, og féð til byrjunar-
aðgerðanna er sjálfsagt að taka þar sem gróðinn hefur verið
mestur undanfarin misseri: hjá skattfríum fjármagnseigend-
um. Ekki almennu launafólki. Ekki þeim sem eru að koma
sér upp þaki yfir höfuðið. Ekki ellilífeyrisþegum og öryrkjum.
-m
Afmæli á Akureyri
Þingflokkkur Sjálfstæðis-
flokksins kom saman í fyrradag.
Umræðuefnið var niðurfærslan
svonefnda en fundarstaðurinn
var Akureyri til heiðurs Halldóri
Blöndal þingmanni Norðurlands-
kjördæmis eystra en hann komst
einmitt á sextugsaldurinn þennan
sama dag. Reynt hafði verið að
skapa dálitla spennu fyrir fund-
inn og þeir sem æstastir voru í
stórtíðindi gerðu því skóna að ef
til vill hafnaði Sjálfstæðis-
flokkurinn niðurfærsluleiðinni.
Sanntrúuðum frjálshyggju-
mönnum óaði að Sjálfstæðis-
flokkurinn léði máls á að stjórna
efnahagslífinu „með handafli“.
Sumir, sem ekki höfðu „fattað
djókinn" að frjálshyggjan er bara
góð á meðan réttu aðilarnar
græða, héldu að framundan væri
ekkert annað en stjórnarslit.
Tónninn í DV í fyrradag ýtti
undir þessa skoðun. Þar stóð yfir
þvera forsíðu að niðurfærslan
stæði í Sjálfstæðismönnum.
Þeim, sem best þekktu til, datt
þó ekki í hug að þingflokkkurinn
færi að hafna niðurstöðum for-
stjóranefndarinnar. Það var t.d.
augljóst á svipbrigðum Stein-
gríms Hermannssonar í sjón-
varpsviðtali fyrir skömmu að
hann taldi allar slíkar hugmyndir
hreinustu firru. Hvernig ætti
þingflokkur íhaldsins að hafna
einróma áliti forstjóranna, áliti
sem varð til í nefnd sem skipuð
var af Þorsteini Pálssyni forsætis-
ráðherra og sett á laggirnar að
hans frumkvæði. Nú var upp
runnin sú tíð að Framsókn gat
valið úr þá þætti úr forstjóratil-
lögunum, sem hún kærði sig um.
Engar áhyggjur af krötum, þeir
eru fastir í netinu.
Samráð og samstaða
Þingflokkur Sjálfstæðisflokks-
ins samþykkti sem sagt niður-
færsluleiðina, en þó með þeim
skilyrðum að samráð verði haft
við samtök launþega og samstaða
náist með launþegum um leiðina.
Þetta finnst sumum merkileg tíð-
indi hjá þeim flokki sem ekki hef-
ur hikað við að banna frjálsan
samningsrétt með bráðabirgða-
lögum og mun ekki hika við að
ganga á gerða kjarasamninga nú
næstu daga með því að banna
með nýjum bráðabirgðalögum að
laun hækki um 2,5% um næstu
mánaðamót. Lítum á hvað Morg-
unblaðið hefur í gær eftir for-
manni þingflokks Sjálfstæðis-
manna.
„Pað er forsenda þess, að leið
þessi lánist, að samráð og sam-
staða náist við samtök vinnum-
arkaðarins, “ sagði Ólafur G.
Einarsson. „Við gerum okkur
Ijóst að það er ekki á vísan að róa
um að samkomulag verði um
efnahagsráðstafanir yfirleitt, en
þessi leið krefst þess sérstaklega. “
(Menn eru ofboðlítið hógværir
þessa dagana. Hvað kemur til?)
„Ólafur sagði að ef niður-
færsluleiðin yrði farin, teldi hann
eðlilegt að frysta kauphækkan-
irnar sem koma eiga til fram-
kvæmda um mánaðamótin (þ.e.
2,5%) og létta þannig byrðum af
Iaunagreiðendum sem þeir hefðu
þegar gengist undir. „Það gæti
hins vegar leitt af sér uppsögn
samninga og launagreiðendur
verða þá að standa frammi fyrir
nýrri samningalotu.““
Skrýtið hljóð
Atarna var skrýtið hljóð úr
íhaldsstrokknum. Var ekki for-
seti ASÍ búinn að segja hátt og
skýrt að launafólk gæti ekki unað
þeirri leið, sem forstjóranefndin
boðaði? í fjölmiðlum hafði hann
íalað um forstjóradrauma og
kallað það óðs manns æði að láta
sér detta í hug kauplækkun.
Launalækkun væri fyrst og fremst
árás á þá sem þægju laun sam-
kvæmt töxtum. Og Ásmundur
Stefánsson hafði ekkert skafið
utan af því að ríkisstjórnin yrði að
taka á peningamálum og ríkis-
fjármálum, þar sem allt væri í ó-
lestri, og taka ekki síst á gráa
markaðnum. Ráðherrarnir hefðu
þegar í vor viðurkennt að vand-
inn stafaði ekki af laununum.
Það fer ekki milli mála að hér
hafði Ásmundur ekki lýst sinni
einkaskoðun, heldur túlkað álit
mikils meirihluta þess fólks sem
hann er í forsvari fyrir sem forseti
Alþýðusambandsins. Þess vegna
er dálítið undarlegt að sjá eftir-
farandi haft eftir formanni þing-
flokks Sjálfstæðisflokksins í fyrr-
greindu Moggaviðtali:
„Ólafur var spurður hvort orð
Ásmundar Stefánssonar forseta
ASÍ um að niðurfœrsluleiðin sé
óðs manns œði og að umhana geti
ekki tekist þjóððarsátt, útilokuðu
ekki í raun samkomulag við
verkalýðshreyfinguna. „Við get-
um ekki fyrirfram litið svo á að
orð Ásmundar séu lög í landinu
þótt við gerum okkur stöðu hans
auðvitað Ijósa, “ sagði hann. „Við
viljum kanna málin með form-
legum hœtti; þar á meðal við-
rœðum við aðila vinnumarkaðar-
ins. ““
Hvað nú?
Nú er tvennt til: Látnar verða
fara fram málamyndaviðræður
við fulltrúa verkalýðshreyfingar-
innar og ekkert gert með það sem
þeir segja, eða að aðstandendur
ríkisstjórnarinnar telja sig eiga
einhverja vgn á að sjónarmið As-
mundar Stefánssonar verði ekki
ofan á hjá verkalýðshreyfing-
unni.
í vor var haft formlegt sam-
band við fulltrúa verkalýðshreyf-
ingarinnar en ráðherrarnir
nenntu ekki að eyða miklum tíma
í þau mál og án mikilla umræðna
eða nokkurs samráðs skelltu þeir
á bráðabirgðalögum sem afnámu
samningsréttinn. Auðvitað er
hugsanlegt að aðferðirnar verði
svipaðar núna, að ráðherrar láti
nægja að hóa í nokkra verkalýðs-
leiðtoga, segi kurteislega halló og
skelli sér svo án frekari málavaf-
sturs í að lækka launin. Kannski
er þetta hinn „formlegi háttur“
sem Ólafur G. Einarsson er að
tala um.
En hitt væri verra, að pólitísk
tengsl sumra verkalýðsforkólfa
við Alþýðuflokkinn, Sjálfstæðis-
flokkinn og Framsókn hefðu það
í för með sér að innan verkalýðs-
hreyfingarinnar næðist fram ein-
hvers konar meirihluti fyrir
niðurfærsluleið forstjóranna.
Óskandi er að Ólafur G. Einars-
son haldi ekki í alvöru að sjón-
armið Ásmundar Stefánssonar
verði undir og menn samþykki
kjaraskerðingu af pólitískum
hvötum.
ÓP
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 • 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Utgefandl: Útgáfufólag Þjóöviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, MörðurÁmason, óttarProppó.
Fréttaatjórl: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjörleifur
Sveinbjömsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, ÓlafurGíslason, Ragnar
Karlsson, Sigurður Á. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guðbjörnsson, Tómas Tómasson, Þorfinnur ómarsson (íþr.).
Handrlta- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlltatelknarar: Kristján Kristjánsson, Kristberguró. Pótursson
Framkvæmdaatjórl: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýslngastjórl: OlgaClausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsla: Sigriður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbrelðslu-og afgrelðslustjórl: Björn Ingi Rafnsson.
Afgrelðsla: Halla Pálsdóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innhelmtumenn: Katrin Bárðardóttir, OlafurBjömsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, rltstjórn:
Sfðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð I lausasölu: 70 kr.
Helgarblöð:80 kr.
Áskriftarverö á mánuði: 800 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN - NÝTT HELGARBLAÐ