Þjóðviljinn - 26.08.1988, Blaðsíða 19

ingsins Paulo Freire, sem byggist
á því að taka setningar sem snerta
reynsluheim og tilveru þess sem
verið er að kenna. Með þessari
aðferð kemst fólk mikið fyrr á
bragðið með að lesa og skrifa erf-
iðari setningar, einfaldlega af því
að þær hafa einhverja merkingu í
þess huga, segir Guðrún. Trúlega
er þetta í fyrsta og ef ekki eina
sinnið sem þessi lestrarkennslu-
aðferð er viðhöfð hér á landi, en
þess má geta að lestarkennslu-
herferðin í Nikaragua hefur verið
grundvölluð á hugmyndum
Freire.
- Þessi aðferð Freire er mjög
snjöll en einföld og getur tæplega
annað en gefist vel. Ég hef oft
undrað mig á því hvernig íslensk
börn geta tileinkað sér lestur með
þessu innihaldslausa stagli sem
haft er fyrir þeim fyrst þegar þau
eru að byrja að kveða að. Við
gefum heilabúinu í þeim ekki
nægjanlegt andlegt fóður, segir
Guðrún og talar með nokkrum
þunga.
Hvað voru Víetnamarnir lengi
undir ykkar handleiðslu?
- Það fer allt eftir því hvernig
við lítum á það. Þeir voru í sam-
felldu námi í tvo vetur og síðan
einn til tvo vetur til viðbótar ef
þau komu um það bil eitt kvöld í
viku. Annars sótti einn Víetna-
manna nám hjá okkur í fyrra vet-
ur. Við reynum að greiða úr götu
þeirra eins og okkur er tramast
unnt þegar þeir leita til okkar.
Pólverjarnir
erfiöari
viðureignar
- Þótt ótrúlegt hljómi gekk
miklu ver með Pólverjana sem
komu hingað. Ég held að Pól-
verjarnir margir hverjir hafi hald-
ið að hér drypi smjör af hverju
strái. Að mínum dómi höfðu þeir
ranghugmyndir um hvernig hinn
vestræni heimur væri.
Það má ekki taka það svo að ég
hafi horn í síðu Pólverjanna. Því
er þó ekki að neita að innanum
var fólk sem var mjög neikvætt
þegar það uppgötvaði það að hér
á landi væri lífið enginn dans á
rósum, vinnudagur langur,
launin lág og þar fram eftir götun-
um. Margt af þessu fólki hafði
hygg ég þann draum að komast
vestur yfir Atlantshafsála og
þangað fór allavega einhver hluti
hópsins.
Viðhorf Pólverjanna voru allt
önnur en Víetnamanna til vinnu.
Pólverjarnir voru margir hverjir
ekki tilbúnir að gangast undir ok
þess langa vinnudags sem við
eigum að venjast, en Víetnam-
arnir eru miklu líkari okkur að
því leytinu að þeir eru vanir
löngum vinnudegi.
En þetta eru ekki einu Pólverj-
arnir sem hafa komið til okkar.
Síðast liðinn vetur voru hjá okkur
Pólverjar. Þeir sóttu til okkar á
annan hátt. Það vildi svo til að ég
hafði pólskumælandi mann innan
seilingar til að kenna þeim og það
gekk þokkalega.
Nauðsynlegur
öryggisventill
- Eitt af einkennum Náms-
flokkanna, kannski framar hefð-
bundnu skólakerfi, er sveigjan-
leikinn. Meðan við höfum þenn-
an eiginleika að geta orðið við
ólíkum þörfum þegar þær koma
upp og höfum viljann til að gera
það, þá held ég að þýðing Náms-
flokkanna sé mjög mikil. Við
erum að mínum dómi á vissan
hátt öryggisventill, segir Guðrún,
en í þessu sambandi má t.d. geta
þess að Námsflokkarnir hafa ver-
ið með kennslu fyrir lesblinda -
hóp sem hefur átt fremur erfitt
uppdráttar í skólakerfinu.
- Mér finnst það vera mikil-
vægt að hér sitja allir nemendur
við sama borð, hvort heldur þeir
eru komnir úr Öskjuhlíðarskól-
anum, en við höfum verið með
kennslu fyrir þá eða prófessorar
ofan úr háskóla. Mér finnst það
mikilvægt fyrir svona lítið samfé-
lag að ólíkustu hópar geta sótt
eitthvað á sama stað og verið
jafngildir, segir Guðrún.
Síbreytilegar
þarfir
Eins mikilvægs þáttar í starfi
Námsflokkanna hefur ekki verið
getið, en það er starfsfræðslan.
Námsflokkamir hafa gengist fyrir
námskeiðum fyrir ófaglært starfs-
fólk dagvistunarstofnana og þá
sem starfa að umönnun sjúkra og
aldraðra í samvinnu við borg og
stéttarfélög.
- Námsflokkamir hafa núna í
mörg ár verið með námskeið í
samstarfi við Sókn fyrir starfsfólk
í umönnunarþjónustu og fjöldi
þeirra skiptir hundmðum á ári
hverju sem þreyð hafa þessi nám-
skeið. Það em ein tíu ár sem við
höfum haft þessa fræðslu með
höndum samkvæmt kjarasamn-
ingum Sóknar, þó ekki hafi farið
mikið fyrir þessari kennslu í fjöl-
miðlum. Þegar árið 1974 færði ég
það í tal við Sókn hvort félagið
vildi samstarf við Námsflokkana
um slík námskeið. Það varð þó
ekkert úr fyrr en í formannstíð
Aðalheiðar Bjarnfreðsdóttur að
þetta ágæta samstarf hæfist.
Er þá hugsanlegt að Náms-
flokkarnir þróist í þá áttina að
annast fyrst og fremst starfs-
fræðslu?
- Já, að minnsta kosti meðan
þörf er fyrir slík námskeið. Mín
bjargfasta trú er sú að vaxtar-
broddurinn í fullorðinsfræðslu
hér á landi sé einmitt innan starfs-
fræðslunnar. Það er ekki síst sú
fræðsla sem ófaglært starfsfólk
fær sem skiptir höfuðmáli fyrir
vöxt og viðgang þessarar þjóðar.
Verkmenntunin skiptir miklu
máli og þá ekki síst verkmenntun
þeirra sem ekki hafa fengið verk-
menntun áður. Ég held að vaxt-
arbroddurinn hjá okkur sé í
starfsmenntun á öllum sviðum og
þá skiptir mjög miklu máli hvern-
ig þessi staifsmenntun er, hvort
með henni sé einblínt á viss hand-
tök sem þjóna fyrst og fremst at-
vinnurekendum eða hvort hún
þjóni víðtækari þörfum nemend-
anna.
Það er grundvallaratriði ef við
ætlum að halda frammi góðri
starfsmenntun að tekið sé mið af
fleiru en bara vissum handtökum
því við fáum miklu hæfara starfs-
fólk eftir því sem það hefur meiri
yfirsýn og um leið betri þjóðfé-
lagsþegna, segir Guðrún og ljóst
er á mæli hennar að rætt er um
málefni sem er henni mjög hug-
leikið.
- Mér er mikið í mun að þessi
menntun verði ekki látin koðna
niður og verði skipað á of þröng-
an bás.
Ég vil að fólki verið kennt af
hverju fiskurinn er seldur eitt en
ekki annað, af hverju fólk lærir
þessi handbrögð en ekki allt
önnur. í sem fæstum orðum vil ég
að fólk fái tækifæri til að skyggn-
ast á bak við það sem það er að
gera - ekki bara hvað það á að
gera heldur hvers vegna. Slíkt
gefur mönnum svo margfalt meiri
lífsfyllingu.
Fjarfræðsla —
brýnt hagsmuna-
mál lands-
byggðarinnar
Guðrún hefur í tvígang setið
um stundarsakir á þingi fyrir
Kvennalistann. Á þinginu lét hún
fræðslumálin á og fullorðins-
fræðsluna til sín taka. Meðal ann-
ars flutti hún frumvarp um fjar-
fræðslu á vegum ríkisins, þar sem
lagt var til að fjarskiptatækni -
útvarp og sjónvarp - yrði nýtt í
þaula, sem og að kennslukraftar
færu um landið, svo unnt yrði að
ná sem best til dreifðra byggða
landsins og allir landsmenn sætu
við sem jafnast borð hvað
menntunarmöguleika varðar.
- Ég hugsaði þetta þannig að
slík fjarfræðsla gæti nýst bæði
fullorðnum og skólum þar sem
erfitt væri að fá kennara í allar
kennslugreinar. Kennarar sem
hefðu ekki nema takmarkaða
þekkingu til að kenna tilteknar
greinar fengju þannig mikilvæg-
an stuðning og aðstoð.
Það var afskaplega fallega rætt
um þetta frumvarp og það fékk
engan mótbyr, en það var svæft
eins og svo mörg önnur góð mál
sem koma upp á hinu háæruverð-
uga alþingi.
Aðspurð um það hvort Opni
háskólinn í Bretlandi hafi verið
kveikjan að þessu frumvarpi,
segir Guðrún að hún hafi gengið
lengi með þessar hugmyndir í
kollinum.
- Þegar ég kynntist af eigin
raun Opna háskólanum í Bret-
landi sá ég að þessar hugmyndir
fóru mjög saman við það sem
Bretar hafa verið að gera í fjar-
fræðslunni.
Hugmynd mín var að komið
yrði á laggirnar far- og fjarnámi
sem þjónaði fyrst og fremst
landsbyggðinni og þeim sem mest
þyrftu á fræðslunni að halda,
segir Guðrún og bendir á að síðar
fram komin áform um fjarkenns-
lu í námsefni efstu bekkja
menntaskóla og í upphafi háskól-
anáms, komi ekki til móts við þær
hugmyndir sem hún hafi sett
fram, nema að takmörkuðu leyti.
- Frumþörfin er neðar. Ég vil
láta byrja slíka fræðsiu frá grunni
og byggja hana síðan upp á við.
Hvort þessi draumsýn verður að
veruleika á næstu árum er ekki
gott að segja til um. En svo mað-
ur taki sér orð stórmennanna í
munn þá er vilji allt sem þarf.
Þetta eins og annað er spurning
um fjármögnun og forgang. Það
sem er dýrt í dag getur margborg-
að sig eftir tvö til þrjú ár. Með
slíkri fjar- og farfræðslu myndi
fólki á Iandsbyggðinni eiga
möguleika á fræðslu, sem það að
minnsta kosti verður að sækja
dýru verði annað eða hreinlega
verða af. En í mínum huga er
þetta ekki fyrst og fremst fjár-
hagslegt reikningsdæmi, heldur
réttlætismál, sem hamlað gæti
gegn frekari byggðaröskun í
landinu, segir Guðrún.
NÝTT HELGARBLAÐ - ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 19
- rk
SPORTBILL OG SPITTBATUR