Þjóðviljinn - 23.12.1988, Qupperneq 5

Þjóðararfurinn í húfi
Þjóðminjasafnið átti 125 ára afmœli í ár. Safnið heldur hvorki veðri
né vindum. Fjárveitingar nœgja ekki til daglegs reksturs. Fjárveiting til endurbóta
á húsinu sú sama og ífyrra en ekki framreiknuð. Ráðamenn sýna aukinn skilning í
orði en sá skilningur hefur ekki enn sést á borði. Nýþjóðminjalög
hafa verið lögðfram á þingi
Þjóðminjasafn íslands á 125
ára afmæli á þessu ári og í tilefni
af því skipaði Birgir ísleifur
Gunnarsson, fyrrverandi
menntamálaráðherra, í nóvem-
ber 1977, nefnd til þess að móta
stefnu í málefnum Þjóðminja-
safnsins til næstu aldamóta og
gera áætlun um endurbætur, vöxt
og viðgang safnsins. Nefndin átti
jafnframt að vinna að fram-
kvæmd áætlunarinnar og láta
endurskoða núgildandi þjóð-
minjalög.
Það fer ekki á milli mála að full
þörf var á að skipa slíka néfnd
enda þjóðararfur íslendinga í
húfi og Þjóðminjasafnið, líkt og
margar aðrar menningarstofnan-
ir í landinu, einatt orðið út undan
við afgreiðslu fjárlaga. Stóru orð-
in og heitstrengingarnar hefur
sjaldan vantað á hátíðli w ti
stundum en því miður hafa efnd-
irnar sjaldnast verið eftir því.
Fjárveitingar
duga ekki
Gefum Þór Magnússyni
þjóðminjaverði orðið:
„Það hefur verið illa að okkur
búið og safnið því ekki getað
haldið sig innan þess ramma sem
því er settur fjárhagslega. Fjár-
veitingar til safnsins duga ekki
einusinni til daglegs reksturs
safnsins. Auk þess er okkur ætlað
að sjá um viðhald gamalla bygg-
inga og það hlutverk vex stöðugt,
en samt sem áður erum við mjög
aftarlega í slíkum málum ef við
miðum við nágrannaþjóðir okk-
ar.
Húsiö í slæmu
standi
Þá hafa fornleifarannsóknir
verið stórauknar á undanförnum
árum og hefur það verið mögu-
legt þar sem ýmsir aðrir aðilar en
sjálft safnið hafa kostað slíkar
rannsóknir, sveitarfélög og ýmis
félagasamtök. Auk þessa þarf
safnið að sjá um viðgerðir og við-
hald á gömlum munum og sinna
rannsóknarstarfi og allt þetta
kostar sitt.“
„Einsog ég sagði hafa fjár-
veitingar ekki dugað fyrir dag-
legum rekstri en ofan á það leggst
viðhaldskostnaður við húsnæði
safnsins. Þar hefur alls ekki tekist
að halda í horfinu og er húsið í
mjög slæmu standi auk þess sem
það þarf að gera miklar breyting-
ar innanhúss svo það nýtist sem
best í því hlutverki sem safninu er
ætlað.
Safnið er illa byggt og á tímum
þegar aðeins fékkst lélegt bygg-
ingarefni og það er óhentugt á
margan hátt. Það verður að þétta
þak og veggi svo húsið haldi í
regnveðri. Hitun og rakatækjum
verður að koma í lag og það er
mjög nauðsynlegt að aðkoman
að húsinu verði bætt. Húsið er
mjög illa sett hvað það varðar og
brýn nauðsyn að nýr inngangur
verði byggður og að neyðardyr
verði settar ásuðurgaflinn. Þetta
er gífurlega mikið verk sem kost-
ar hundruð miljóna en það er
forsenda þess að húsið geti þjón-
að sem Þjóðminjasafn Islands.“
Endurnýjun sýninga
Það er um ár síðan Listasafn
fslands flutti úr Þjóðminjasafn-
inu í íshúsið við Tjörnina. Við
það rýmkaði mjög um starfsemi
Þjóðminjasafnsins og er ætlunin
að endurnýja sýningar safnsins
og færa þær að kröfum nútíma-
manna en það er þó ekki talið
mögulegt fyrr en búið er að lag-
færa húsnæðið og gera það vatns-
helt.
Að sögn Þórs var stefnt að því
að það yrði gert á næsta ári en
miðað við tillögur um fjárlög nú
virðist slíkt tæpast mögulegt,
enda ganga tillögurnar út á það
að safnið fái sömu upphæð og í
fyrra til viðhalds á húsnæðinu og
er hún ekki einusinni fram-
reiknuð.
Þær sýningar sem nú eru í safn-
inu voru settar upp þegar safnið
flutti í núverandi húsnæði á árun-
um eftir 1950. Þær sýningar eru í
deildum og þykja ekki mjög að-
gengilegar. Ætlunin er að setja
safnið upp meira í sögulegu sam-
hengi og sýna menningarþróun-
ina hér á landi þannig að það gæti
orðið öllum aðgengilegt, jafnt
börnum sem fullorðnum, er-
lendum gestum sem og inn-
lendum.
Að sögn Lilju Árnadóttur
safnvarðar, er þegar byrjað að
vinna að undirbúningi við endur-
skipulagningu sýninganna, en
ekki verður ráðist í uppsetningu
fyrr en húsið hefur verið gert helt
fyrir veðri og vindum.
Ætlunin er að sýna hverja öld
fyrir sig, fornöld sér og frá henni
hverfa gestir til miðalda og þann-
ig koll af kolli þar til þeir eru
komnir á tuttugustu öldina.
Þannig uppsett ætti safnið að
geta nýst mun betur til kennslu en
hingað til, en sá þáttur safna á
borð við Þjóðminjasafnið verður
stöðugt mikilvægari. Þór sagði
að í safninu gæfust ótæmandi
möguleikar ti! að koma upp góð-
um og skemmtilegum sýningum,
enda mikið til af merkum hlutum
í safninu. „Erlendir safnamenn
sem hafa heimsótt okkur verða
yfirleitt mjög undrandi því þeir
búast alls ekki við að við eigum
svona marga merka gripi frá mið-
öldum,“ sagði Þór.
Jólasveinar
í heimsókn
Nú fyrir jól hefur safnið fyllst á
hverjum morgni af krökkum til
þess að hitta jólasveinana sem
hafa heimsótt safnið hver á fætur
öðrum þegar þeir hafa komið til
byggða.
Þór sagði að mjög vel hefði tek-
ist til með þetta enda hefðu allir
starfsmenn safnsins tekið þátt í
að undirbúa þessa dagskrá og
fyrir vikið hefði sópast að fólk,
einkum börn.
„Safnið verður að vera lifandi
stofnun þótt það sé ekki tívolí eða
einsog íþróttaleikvangur. Með
sérsýningum og svona dagskrám
er hægt að vekja áhuga á safninu.
Við skulum líka gera okkur grein
fyrir því að börnin eru framtíð-
argestir safnsins. Ef þau hafa
gaman af þessu skapar það já-
kvætt hugarfar til safnsins. Söfnin
verða að auglýsa sig einsog aðrir í
þjóðfélaginu, en fyrst og fremst
eru svona söfn staðir þar sem fólk
kemur til þess að eyða stund í ró
og næði við að skoða menningar-
sögu þjóðarinnar.
Safnið á líka að vera rannsókn-
arstofnun og nú höfum við eflt
bókasafnið og ráðið bókavörð.
Hér er nú eina fræðilega bóka-
safnið á sviði safnamála á íslandi
og það er opið öllum. Hinsvegar
vantar enn tilfinnanlega fyrirlest-
rasal í safnið þar sem hægt er að
sýna litskyggnur og halda fyrirle-
stra. Þá lengdum við opnunartí-
mann í ár og er opið milli kl. 11 og i
16. Þetta mæltist vel fyrir, eink- v
Föstudagur 23. d—ember 1988 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 5