Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.1995, Síða 15

Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.1995, Síða 15
MÁNUDAGUR 27. NÓVEMBER 1995 15 Auður Hrafns Með og á móti Fyrir nokkrum árum las ég virkilega skemmtilega smásögu eftir jafn skemmtilegan dreng, Hrafn Gunnlaugsson. Einhverra hluta vegna vakti hún ekki athygli „bókaþjóöarinnar" fyrr en hún var lesin upp í útvarpi á dögunum. Lýsandi. (Legg til að fyrri hluti þessa orðs „bókaþjóðin" verði í eintölu: bókarþjóðin, með tilvísun í símaskrána). Það er með ólíkind- um hvað ein lítil vel gerð fyndin saga getur vakið sterk viðbrögð hjá illa gerðri ófyndinni þjóð. Dasað skopskyn Allskonar siðprúöar blævæn- gjafrúr og teprulegir tesamkvæm- isrithöfundar gjörsamlega um- hverfðust af taugaæsingi í kjölfar þessarar meinleysislegu gaman- sögu og helltu úr koppum haturs síns og hneykslunar yfir höfund- inn. T.a.m. skrifaði einhver brot- hætt postulinsdúkka með dasað skopskyn átakanlega sjálfslýsingu í Velvákanda sem átti víst aö fjalla um mannfyrirlitningu Hrafns. Þar segir m.a. þessi kærleiksríka Poll- íana (allt útaf einni lítilli gaman- sögu) að Hrafn sé gjörsamlega laus við alla siðferðiskennd og tilfinn- ingar til meðbræðra sinna, hann sé fullur „af mannfyrirlitningu, ill- gimi og vesalmennsku" og alger- lega „laus við sjálfsgagnrýni og réttlætiskennd" og það „eina sem hann kunni virkilega vel“ sé „að upphefja sjálfan sig á annarra kostnað." Á þessa lund kýs kærleiksdúkk- an að lýsa mannfyrirlitningu með- bróður síns. Spaugsögu hans, eða það sem hún kallar „ósóma, óhróð- ur og lágkúru" og það „auvirðileg- asta mannfyriflitningarbull sem yfir íslenska þjóð hefur lengi dun- ið,“ held ég að sé akkúrat rétta lýs- Kjallarinn Sverrir Stormsker tónlistarmaður og rithöfundur ingin á grein hennar. Eitt af því óskiljanlegasta í „rök- semdafærslu" Barbí er að hún út- húðar Hrafni fyrir „að sparka á þennan hátt í aldraðan mann (Lax- ness) sem ekki getur lengur borið hönd fyrir höfuð sér og sinna nán- ustu.“ Hrafn gefur Laxness hins- vegar ekki einusinni selbita í sög- unni, heldur lýsir honum á alla lund sem skemmtilegum ernum kavaler, sannkallaðri hetju, mis- skildri af ýmsum. - Sumt fólk kann greinilega ekki að hlusta á útvarpssögur með eyrunum og við því er ekkert að gera. Glens er ekkert grín Þó að Auði Laxness sé lýst sem soldið seinheppnum en harðgerum „bitlagæslumanni,“ þá held ég að það sé ástæðulaust fyrir hana að fara á hvínandi bömmer einsog sagt er. Hún ætti að vera komin með örlítinn húmor fyrir sjálfri sér eftir að hafa verið gift brand- arakalli í öll þessi ár. Ég er „Hrafn gefur Laxness hins vegar ekki einu sinni selbita í sögunni, heldur lýsir honum á alla lund sem skemmtilegum ernum kavaler, sannkallaðri hetju, mis- skildri af ýmsum.“ meiraðsegja nokkuð viss um að Halldór (stríðnasti maður lands- ins) myndi fara að skellihlægja að sögunni og þessu öllu saman ef hamn hefði heilsu til. Sjálfur fékk hann á sínum tíma yfir sig heilu hestburðina af sví- virðingmn og viðbjóði fyrir ósköp sakleysislegt sprell - t.d. fyrir að gera lítilsháttar grín að Ólafi Nor- egskonungi I Gerplu. Fyrir Atóm- stöðina var honum brigslað um mannhatur og allskyns vitleysu. Sumum þótti hann þar gera Ólaf Thors aö óþarflega miklu fífli. Kristján Loksins Loksins Al- bertsson skrifaði ritdóm um þá bók þar sem þetta stendur m.a: „Þegar skáldið flýgur lægst verður sagan að pólitísku níðriti, sem hvorki að sannsögli né viti tekur fram því, sem óvandaðast er af þessu tagi í sumum íslenskum blöðum." Svo mörg voru þau orð um þetta klassíska rit. En þetta var náttúrlega fyrir nóbelinn. Á grátbólgnu landi einsog Islandi getur grín verið dýrt spaug. Glens er ekkert grin. Mál er að linni Ég held að þjóðin ætti með ein- hverjum hætti að reyna að venja sig af þeirri áráttu að tútna út af reiði og hatri einsog mannýgt naut í hvert skipti sem skemmtilegt listaverk skýtur upp kollinum. Hún hlýtur að geta fengið útrás fyrir smáborgaraháttinn, fáfræð- ina og húmorleysið með örlítið sið- menntaðri hætti en að úthúða listamönnum sínum í ræðu og riti. Ég hélt satt að segja að hún hefði ekki þrek til að kasta fleiri drullukökum i Hrafn, en hún virð- ist aldrei þreytast á að níða þann góða dreng. Það verður að teljast dapurlegur vitnisburður um inn- ræti hennar. Ult er að búa á Óþollandi. Sverrir Stormsker Eiginkona nóbelskáldsins, frú Auður Laxness. - „Ætti að vera komin með örlítinn húmor fyrir sjálfri sér eftir að hafa verið gift brandarakalli í öll þessi ár,“ segir Sverrir m.a. í grein sinni. Skólar án markaðar Á leið minni um grunn- og menntaskóla islenska ríkisins sendu kennarar mig fimm sinnum heim þegar ég hefði með réttu átt að njóta leiðsagnar þeirra. Hann- yröakennari varpaði mér eitt sinn á dyr í misgripum fyrir annan nemanda og ljórum sinnum voru það stéttarfélög kennara sem lok- uðu skólunum með verkfalli. Á liðnum vetri fór svo enn eitt kenn- araverkfallið fram, enda kjörið tækifæri fyrir kennarafélögin að þjarma að stjómmálamönnum á kosningaári. Hvatann vantar Flest þjónustufyrirtæki hafa það að markmiði að sinna sem flestum viðskiptavinum og gera það þannig að þeir komi aftur og segi helst öðrum frá því að þar sé ábyggileg þjónusta á góðu verði. í ríkisskólunum gildir hins vegar annað lögmál, sama lögmál og í öðrum fyrirtækjum ríkisihs. Skólastjómendur og kennarar vita að það hefur engin áhrif á tekjur þeirra hvernig þjónustu þeir veita. Þeim er frekar í mun að nemendum (viðskiptavinum) sín- um fækki þannig að amstur þeirra vegna hverrar bekkjardeildar minnki. í ríkisreksturinn vantar hvatann sem einkafyrirtæki hafa til að sinna viðskiptavinum sínum og koma með nýjungar. Þessi hvati er hagnaðarvonin á frjálsum markaði. Ávísanakerfið Milton Friedman, nóbelsverð- Kjallarinn Glúmur Jón Björnsson formaður Heimdallar launahafi í hagfræði, kynnti fyrir 40 árum hugmynd sem gæti verið leiðin frá ríkisskólum til einka- skóla og þar með leiðin til sam- keppni og framfara í skólamálum. Hugmynd Friedmans, sem nefnd hefur verið ávísanakerfið (Vouvc- her system), felur það í sér að rík- ið hætti rekstri skóla en styrki þess í stað alla nemendur á grunn- og framhaldsskólaaldri (6-9 ára) um ákveðna upphæð á ári. Féð (ávísunina) gætu nemendur notað til að kaupa sér skólavist í þeim skóla sem þeim hentaði best. í grein sem Friedman ritaði í Washington Post snemma á þessu ári segir hann m.a.: „Líklega getur enginn spáð fyrir um það hvert einkareknir skólar á frjálsum markaði myndu leiða okkur. Við þekkjum þó hverju frjáls sam- keppni hefur áorkað í öðrum þjón- ustu- og iðngreinum þar sem aðal- atriðið er að gera viðskiptavinin- um til hæfis. Til dæmis hefur orð- ið bylting í símaþjónustu eftir að hún var gefin frjáls. Þetta er einmitt það sem skortir í skólun- um.“ Lúta skólar öðrum lögmálum? í nýlegri grein í tímaritinu Vís- bendingu, sem ber yfirskriftina „Fjárlög og rekstur háskóla", gerir Þorvarður Elíasson, skólastjóri Verslunarskólans, það m.a. að um- ræðuefni hversu margir fylgis- menn fijálsrar verðmyndunar og markaðsbúskaps söðla um þegar kemur að rekstri skóla og sjúkra- stofnana. Þetta er umhugsunar- efni. Af einhverjum ástæðum hefur fólki verið talin trú um að ekki megi ræða einkarekstur á þessum sviðum. í stað þess þrasa stjóm- málamenn og kennarar t.d. um hvort skólinn eigi að byrja í ágúst eða september á haustin, hvort framhaldskólinn eigi að vera þrjú eða fjögur ár og hvort krisni- fræðsla eigi að vera í verkahring skólanna. Hvorki kennarar né stjómmála- menn hafa þó hugmynd um vilja foreldra og nemenda sem eiga að nýta sér þjónustu skólanna. Enda er eftirspurn nemenda og foreldra eftir þjónustu skólanna á frjálsum markaði eini raunhæfi mæli- kvarðinn á þarfir þeirra. Þjónust- an felst í námsefni, starfstíma, hæfni kennara, kennsluaðstöðu o.fl. Án frjálsrar samkeppni um hylli nemenda og foreldra eru skólarnir eins og jámbrautarlest án áfangastaða. Hún heldur ferð- inni áfram án þess að óskum far- þeganna sé sinnt. Glúmur Jón Björnsson „Þjónustan felst í námsefni, starfstíma, hæfni kennara, kennsluaðstöðu o.fl. Án frjálsrar samkeppni um hylli nemenda og foreldra eru skólarnir eins og járnbraut- arlest án áfangastaða. Hún heldur ferð- inni áfram án þess að óskum farþeganna sé sinnt.“ Nýsjálenska leiðin Þessi aðferðafræði ertil fyrirmyndar og eftirbreytni „Stjómmála- menn í Nýja- Sjálandi, bæði til hægri og vinstri, settu fram fyrir kjós- endur heildar- sýn um velferð- arþjóöfélag sem veitti einstak- lingum aukið svigrúm til að athafna sig. Þessi heildarsýn miðaði að þvi að tryggja hag komandi kynslóða sem eins og víðar myndu að óbreyttu búa við auknar álögur og versnandi lífskjör vegna halla- reksturs og haftakerfis. Síðan var hafist handa á öllum meginsviðum og hafa umbætum- ar skilað ótvíræðum árangri. Þessi aðferðarfræði er til fyrir- myndar og eftirbreytni." Þór Sigfússon, hagfræðingur í fjármólaráðuneyt- Inu. Tiiraun með öfgafulla frjálshyggju „Nýja-Sjá- land hefur ver- ið einskonar til- raunabú öfga- fullrar frjáls- hyggju um nokkurra ára skeiö. Unnið hefur verið að því að markaðs- væða allt þjóð- félagið. Sett var ný vinnulöggjöf, opinberar stofn- anir voru einkavæddar og í stað almennra kjarasamninga komu einstaklingsbundnir samningar. Allt var þetta kallað fínum nöfh- um, svo sem nýskipan í ríkis- rekstri. Afleiðingarnar hafa ekki látið á sér standa. Kjara- og kynjamis- rétti hefur aukist og félagsleg þjónusta versnað til muna. Til dæmis hafa biðlistar á sjúkrahús- um lengst og bætur verið skertar til öryrkja, atvinnulausra og ann- arra sem ekki hafa aðstöðu til að sinna launavinnu. Þá er athyglis- vert að skoða ýmsar þjóðhags- stærðir í ljósi þessara breytinga. Þannig hafa skuldir Nýsjálend- inga aukist, vextir hafa hækkað og hagvöxturinn er aftur á niður- leið. Það er áhyggjuefni aö ríkis- stjórn íslands skuli sækja sér til ráðuneytis um nýskipan í ríkis- rekstri þann ráðherra nýsjá- lenskra íhaldsmanna, Ruth Ric- hardson, sem hvað harðast gekk fram í niðurskurði og einkavæð- ingu, svo hart reyndar að Hægri- flokknum þótti ekki stætt á að hafa hana lengur i embætti fjár- málaráðherra vegna óánægju landsmanna. Þessa konu hefur fjármálaráð- herra íslands flutt inn sem sér- staka lærimóður um nýskipan í rikisrekstrinum hér á landi. Von- andi þaií Alþjóðavinnumálastofn- unin ekki að beina sjónum sínum að íslandi eins og hún þurfti að gera í Nýja-Sjálandi eftir að Ruth Richardson hafði setið þar að völdum." -kaa Ögmundur Jónas- son, formaður BSRB.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.