Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.1995, Blaðsíða 18

18
MÁNUDAGUR 27. NÓVEMBER 1995
Menning
Að bjarga barni
... og sjálfi
Ferðalag á vegum úti með blótandi og
brennivínsþefjandi ungling í aftursætinu.
Varla eftirsóknarvert fyrir þreytta, einstæða
móður en nauðsynleg ferð ef bjarga á bami.
Svo ályktar Harpa Eir, aðalpersónan í
Hjartastað Steinunnar Sigurðardóttur en
hún gefst upp á Reykjavíkurlífínu og flýr
austur á firði með einkabamið sem öllum að
óvömm hefur tekið upp á því að leggjast í
drykkju og drabb. Harpa Eir fær bestu vin-
konuna, Heiði, til að skutla þeim mæðgum
austur þar sem þær ætla að búa um vetur-
inn. Austur komast þær þrátt fyrir ýmis
skakkaföll og í lok bókar er þungu fargi létt
af Hörpu og lesandanum sem fær heldur bet-
ur óvæntan endi. Hörpu tekst ekki aðeins að
forða baminu, a.m.k. um stundarsakir,
henni tekst einnig að ljúka upp leyndardóm-
inum um uppruna sinn en hún hefur lengi
efast um að hún sé rétt feðrað, svona dökk
sem hún er á hörund og öðruvísi. Þannig er
ferðin björgunarleiðangur í tvennum skiln-
ingi, farin til að bjarga bami og finna konu
sem veit ekki hver hún er.
Bókmenntir
Sigríður Albertsdóttir
Hjartastaður er viðamesta verk Steinunn-
ar til þessa, hátt í 400 síður af skemmtileg-
heitum og óborganlegum lýsingum og til-
svömm í anda höfundar. Aðalpersónumar,
Harpa Eir, dóttirin Edda Sólveig og Heiður
bílstjóri em eins ólíkar og mest má vera,
margbrotnar persónur sem nálgast má frá
mörgum hliðum, allar gæddar sérstæðum
eiginleikum og ekki síður minnisstæðar en
glæsikvendið Alda í Tímaþjófnum. Edda er
kjaftfor unglingur á villigötum, Heiður rík-
ur og þekktur flautuleikari, Harpa fátækur
og óömggur sjúkraliði sem yrkir í laumi og
á ekkert annað í veröldinni en bamið sem
nú hefur bmgðist rétt eins flestir aðrir. Sam-
skipti þessara þriggja persóna em þraut-
hugsuð og einkar sannfærandi. Þær em
tengdar sterkum böndum en ekki má mikið
út af bregða svo að pirringurinn komi í ljós.
Togstreitan er mikil, bæði á milli móður og
bams en einnig á miili vinkvennanna en í
þeirra sambandi er Heiður gefandi en Harpa
þiggjandi sem öfúndar Heiði í laumi. Heiður
vill allt fyrir Hörpu gera en öll hennar gæði
minna Hörpu á eigin vanmátt svo hún laun-
ar Heiði gjaman greiðana með meinlegum
athugsemdum. Þá verður Harpa sterk en
Heiður lítU, Sambcmd þeirra er á mörkum
ástar og haturs, sterkt, flókið og undarlegt,
rétt eins og samband 'Eddu og Hörpu. Það
em þessi mögnuðu samskipti, gædd sál-
fræðUegri dýpt, sem drífa söguna áfram. Inn
í þau fléttast huggulegt spjaU vinkvennanna
þar sem Harpa rifjar upp gömlu, góðu dag-
ana áður en bamið breyttist í skrímsli en
inn í þær minningar blandast aðrar verri
um meitt og hálfdautt bam. Hún rifjar upp
æskuminningar og gamla kærasta, unaðs-
stimdir í útlöndum og syrgir horfið frelsi og
horfna hamingjudaga. Þessar ' upprifjanir
sögukonu renna þægUega saman við höktið
á þjóðveginum og það er skemmtUeg viðbót
að kynnast móður Hörpu sem er löngu látin
en dúkkar upp í hugarfylgsnum Hörpu þeg-
ar minnst varir. Fleiri skrautlegar persónur
koma við sögu, sérsinna og sérkennUegt fólk
úr ættarflóru Hörpu sem stöUumar heim-
sækja á leið sinni; það þarf stundum að rétta
úr skönkum þótt stuttir séu, en Harpa minn-
ir lesendur ósjaldan á hve lítU hún er og
skrítin! Eins og við er að búast af Steinunni
eru þær lýsingar fuUar af hálfkæringi, spotti
og spéi og kaUa á bros og jafhvel hrossahlát-
ur lesandans. En Steinunn er ekki bara
fyndin, hún er snUlingur í að flétta saman
gáska og kvöl svo úr verður sérstæð og
manneskjuleg blanda. Þó Harpa grínist með
sjálfa sig og aðra er hún á háalvarlegu ferða-
lagi upp á líf og dauða og lesandinn missir
ekki af þeim sannleika þrátt fyrir léttleik-
ann. Enda óbærUegur léttleiki sem Harpa
brynjar sig með í sámm söknuði eftir sák-
lausu stelpuskotti með koparrauðar kmUur
sem hún elskar allra mest og best.
Það má segja að Hjartastaður sé bæði
þroskasaga og gamansöm ferðasaga með
harmþrungnu, ívafi - eða öfugt - en kannski
er hún fýrst og síðast ástarsaga. Hún fjaUar
um ástina í öUum sínum margbreytUegu
myndum, brokkgenga vináttuást, ást á mUli
foreldra og bama, ást á mUli karls og konu:
ást sem er eins og íslenska landslagið, stund-
um græn, björt og safarík en einnig dökk,
dimm og dmngaleg. Hjartastaður birtir
sannfærandi og eftirminnUega mynd af
mannlegum samskiptum, sorgum, gleði og
væntingum sem brandaraflaumur Steinunn-
ar nær aldrei að kæfa.
Hjartastaður
Steinunn Sigurðardóttir
Mál og menning 1995
Aðalfundur íbúasamtaka Grafarvogs verður
haldinn þriðjud. 5. des. í Gullöldinni,
Hverafold 1-3, kl. 20.
Dagskrá: Venjuleg aðalfundarstörf.
Þar að auki verður rætt um nágrannavörslu,
umferðar- og umhverfismál.
Stjórnin
Tannverndarráð
ráðleggur foreldrum
að gefa börnum sínum
jóladagatöl
án sælgætis
Útboð
F.h. Innkaupastofnunar Reykjavikurborgar er óskað eftir tilboðum
í þvottaþjónustu (þ.e. þvott og flutning á líni, fatnaði o.fl.) fyrir
stofnanir og fyrirtæki Reykjavikurborgar.
Um er aö ræöa þvott á: moppum, handklæðum, klútum, mottum,
dúkum, vinnufatnaði og öðru tilfallandi.
Fjöldi afhendingarstaða veróur u.þ.b. 180.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu vorri, að Fríkirkjuvegi 3,
Reykjavík.
Tilboðin verða opnuð á sama stað þriðjudaginn 12. desember
1995 kl. 11.00 f.h.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVIKURBORGAR
Fríkirkjuvegi 3 - Sími 552 58 00
Loftburstinn
og titlarnir
- Tumi Magnússon í Ásmundarsal
Nú fer hver aö verða síðastur að njóta myndlistar í
hinum sérstæðu húsakynnum meistara Ásmundar á
Skólavörðuholtinu. Þaö er miður aö borgaryfirvöld
skuli ekki gera sér grein fyrir gildi þessa húss, Ás-
mundarsalar, út frá því sjónarmiði að það er sniðið að
þörfum myndlistar. Fer þá lítið fyrir húsvemdarsjóði
borgarinnar þegar ekki er litið til merkra húsa sem
era andlit borgarinnar út á við.
Tumi Magnússon er líklega síöastur til að sýna í
Ásmundarsal, en hann opnaði þar um helgina sýn-
ingu á níu málverkum. Tumi hefur á undanfömum
árum unniö málverk með rafmögnuðum loftbursta
eins og auglýsingateiknarar fyrri ára notuðu óspart.
Sjálfur kallar hann loftburstann loftpressu, ugglaust
tÍL aö árétta aö nokkur vinna liggur að baki þessum
verkum.
Myndlist
Úlafur J. Engilbertsson
Titlarnir stór þáttur
Titlar verkanna em e.t.v. stærri þáttur í verkunum
en jafnan er raunin. Þeir vísa til hluta og fyrirbæra
sem ýmist virka aðlaðandi eða fráhrindandi, ljúffeng-
ir eða eitraðir. Markmið listamannsins mun þó ekki
vera það að örva eða draga úr kirtlaframleiðslu gest-
anna, heldur að benda á hvemig hægt er að breyta því
hvernig við horfum á hlutina með því einu að láta þá
heita eitthvað. í slíku samhengi verður málverkið
sjálft nánast að aukaatriði og nánast eins og mynd-
skreyting við skrautlegan texta. Það er þó öllu heldur
samspil þessara tveggja þátta sem vakir fyrir lista-
manninum. Að baki liggur sú afstaða til myndlistar-
innar að hún komi alltaf til dyranna eins og hún er
klædd og geti aldrei verið skálkaskjól til að sýnast
vera annað en hún er, persóna listamannsins og fyr-
irætlanir hans skíni alltaf í gegnum verkið.
Rík kímnigáfa
Slík afstaða minnir um sumt á afstöðu skammtaeðl-
isfræöinga til þess efnis sem þeir meðhöndia hverju
sinni, og hún hefur, ásamt með ríkri kímnigáfu, jafn-
an einkennt verk Tuma. Honum hefur auðnast að
þróa verk sín frá hlutvöktum draumveruleika í ljóð-
rænum anda de Chiricós til huglægrar afstraksjónar,
sem minnir einna helst á smásjármyndir út úr fókus,
án þess þó aö henda kímnigáfunni fyrir borð. Þau
verk sem að mínu viti hera af á sýningunni hafa jafn-
framt þann eiginleika að mann sundlar nánast í um
metra fjarlægð frá þeim. Þetta em verk nr. 2, Ryð,
kjötmygla, spanskgræna; nr. 3, Koparsúlfat, jám-
drykkur, blýbensín og nr. 6, Flugneitur, joð, sæðis-
drepandi krem. í þessum verkum er að flnna dýpt þar
sem mýkt litasamspilsins kallar fram fjarvíddarblekk-
ingu hjá áhorfandanum sem veit ekki lengur hvort
hann er úti í salnum eða kominn á kaf í vegginn.
Andi og efni
Annars er það undir hverjum og einum komið
hvemig hann nálgast verk Tuma. Þessi aðferð hans
hefur víðtækar skírskotanir; hún er í eðli sínu efn-
islag sem virkar andlegt en hefur skírskotanir til efn-
isþátta utan við sjálft sig sem aftur hafa andlegar skír-
skotanir. Þannig má endalaust leggja út frá verkum
Tuma. Hitt er aftur annað mál hvort endalaust verði
ausið úr þessum branni. Kímnigáfan hefur þó haldið
mörgum á floti, hvaö sem því líður.