Dagblaðið Vísir - DV - 26.03.1996, Blaðsíða 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 26. MARS 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114, 105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskrittarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasðluverð 150 kr. m. vsk., helgarbiaö 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Frá Ártúni til Héðinsfjarðar
Forgangsröðun í vegagerð og nýting fjármagns fer
stundum eftir undarlegum brautum. Stórvirki hafa verið
unnin í jarðgangagerð, Múlagöng sem tengdu Ólafsfjörð
og Dalvík og síðar Vestfjarðagöngin sem tengja byggðir á
norðanverðum Vestfjörðum. Ekki er dregið í efa að göng
þessi eru mikil samgöngubót fyrir þau byggðarlögin og
um leið öryggisatriði. Framkvæmdir þessar voru hins
vegar afar dýrar og snerta tiltölulega fáa.
Vegna þessara framkvæmda, meðal annars, hafa nauð-
synlegar stórframkvæmdir í mesta þéttbýlinu orðið að
bíða. Þar er umferð miklu þyngri og flöskuhálsar fljótir
að myndast. Vonir voru bundnar við að nú væri komið
að höfuðborgarsvæðinu en frestun nauðsynlegra fram-
kvæmda þar bendir til þess að enn verði menn að búa
við núverandi ófremdarástand.
Það þarf enga fræðinga til þess að sjá þá hættu sem
fólgin er í því að skjótast yfir stærstu gatnamótin í þeirri
von að lifa af. Þar dugir að nefna gatnamót Kringlumýr-
arbrautar og Miklubrautar þar sem segja má að daglangt
sé stunduð sé rússnesk rúlletta með heilu fjölskyldumar.
Þröng Ártúnsbrekkan er ekki gæfuleg. Því var fagnað
þegar framkvæmdir hófust við breikkun hennar fyrir
stuttu. Það voru hins vegar vonbrigði þegar tilkynnt var
nokkru síðar að flármagn til framkvæmdanna yrði tak-
markað. Því næðist ekki að ljúka breikkun brekkunnar
og enn yrði flöskuháls neðst í henni.
Á meðan öngþveiti ríkir nánast í umferðarmálum á
höfuðborgarsvæðinu og framkvæmdum frestað þar er
vegagerð hafín við væntanleg Hvalfjarðargöng. Ganga-
gerðin þar er milljarðaverk sem ríkið ábyrgist að hluta.
Skoðanakannanir sýna að mikill meirihluti þjóðarinnar
er andvígur þeirri framkvæmd.
Einnig berast fréttir af því að enn ein jarðgöngin séu
komin til umræðu og það á einum afskekktasta stað
landsins, Héðinsfirði. Haft var eftir forseta bæjarstjómar
á Siglufirði í DV í gær að ótalmargir þættir mæli með
jarðgöngum milli Siglufiarðar og Ólafsfiarðar um Héð-
insfiörð. Óskað hefur verið eftir því við Byggðastofnum
á Akureyri og á Sauðárkróki að félagsfræðileg úttekt
verði gerð á áhrifum vegtengingar Ólafsfiarðar og Siglu-
fiarðar með göngum.
Vegagerð ríkisins hefur ekki gert kostnaðaráætlun um
þessi Héðinsfiarðargöng en telur þó að kostnaður við þau
gæti numið um tveimur milljörðum króna. Þá ber að
hafa í huga að kostnaðaráætlun vegna Vestfiarðaganga
var í upphafi um 3 milljarðar króna. Kostnaður er hins
vegar kominn um milljarð króna fram úr þeirri tölu.
Menn geta látið sig dreyma um göng á Tröllaskaga.
Raunveruleikinn á höfuðborgarsvæðinu er allur annar.
Samgönguráðherra sagði sjálfur í blaðagrein fyrir rúmu
ári að fastar bæri að taka á vega- og gatnagerðarmálum
á höfuðborgarsvæðinu. Þar nefndi hann sérstaklega
slysahættuna í Ártúnsbrekku. Þegar á reynir er hins
vegar skorið á framkvæmdafé í þeirri sömu brekku.
Forsvarsmenn sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu
hafa skorað á ríkisstjórnina að standa við fyrri áætlun
um tímasetningu framkvæmda. Undir það skal tekið.
Þörf aðgerða er stjómvöldum ljós eins og fram hefur
komið hjá samgönguráðherra.
Á höfðuðborgarsvæðinu býr þorri þessarar þjóðar. Þar
er átak í vegagerð brýnast. Forgangsröðun verkefna og
nýting þess fiármagns sem til skiptanna er hlýtur að fara
eftir því.
Jónas Haraldsson
„Reynt er að fá fólk til að nota almenningsvagna og járnbrautir og færa vöruflutninga yfir á skip“ segir dr. Bjarki
m.a.
Skipulag, um-
hverfi og félagsmál
í slðustu grein minni rakti ég
hlutverk skipulags í efnahagsupp-
byggingu. Ekki er þó alltaf hægt
að reikna ávinning af skipulagi í
peningum. Á það m.a. við um fé-
Íagslega þætti skipulagsins og um-
hverfismál.
Fráhrindandi umhverfi
Heilsa og öryggi tengjast hinum
félagslega þætti skipulagsins. Má
þar fyrst nefna heilsuspillandi
húsnæði og talið er að rekja megi
afbrotatíðni til fátæktar og lélegs
umhverfis. Víða um lönd voru þvi
eldri hverfi rifin og endurbyggð á
sjötta og sjöunda áratugnum. Oft-
ast var litið á skipulag sem tækni-
legt verkefni þar sem kostnaðará-
ætlanir og reiknilíkön réðu ferð-
inni. Afleiðingarnar urðu ekki
þær sem við hafði verið búist og
útkoman varð oft félagsleg „getto“
með snauðu og fráhrindandi um-
hiverfi. Á íslandi má m.a. sjá dæmi
þessa í efra Breiðholtinu. Félags-
leg vandamál á höfuðborgarsvæð-
inu eru minni en í ýmsum stór-
borgum erlendis en við erum þó
ekki laus við þau.
Miðborgir urðu einnig fyrir
barðinu á tækniskipulaginu og
sagt er að skipulagsfólk hafi vald-
iö meiri skaða í ýmsum þýskum
miðborgum en bandamenn með
loftárásum sínum í stríðinu. Svip-
aðra viðhorfa gætti hérlendis og
var m.a. lagt til að meginhluti
miðborgar Reykjavíkur yröi rifinn
og endurbyggður. Með niðurrifi
miðborganna hurfu yfirleitt mann-
leg samskipti og tengsl við sögu og
menningu. Loks var horfið frá nið-
urrifsstefnunni og í staðinn farið
að gera gömul hverfi upp.
Skip og járnbrautir
Umhverfismál hafa í auknum
mæli ofist inn í skipulag. Með
náttúruvemd er stefnt að vemdun
vistkerfis náttúrunnar og á það
bæði við um jurta- og dýralíf.
endurvinna. Gerðar hafa verið til-
raunir með að leiða regnvatn til
sjávar í opnum skurðum þar sem
það hreinsast á náttúrulegan hátt.
Óiík sjónarmið
Við íslendingar stöndum ekki
illa í umhverfismálum. Allmikil
mengun er af bflaumferð en við
búum við hreinar orkulindir sem
vega þar á móti. Um 1980 hófst
þétting byggðar á höfuðborgar-
svæðinu. Með henni er m.a. dreg-
ið úr umferð og um leið er
ósnortnu umhverfi borgarinnar
hlíft. Stundum rekast þó ólík sjón-
armið á, t.d. umhverfis- og sam-
göngusjónarmið,- eins og varðandi
staðsetningu ReykjavíkurflugvaU-
ar.
Nauðsynlegt er að fylgjast vel
með þróuninni á alþjóðavettvangi.
Oft er gagnlegt að fylgjast með
„Oft er gagnlegt að fylgjast með hvernig
aðrar þjóðir leysa mál sín. Evrópusam-
bandsríkin hafa með sér víðtækt samstarf
á sviði félagsmála og umhverfismála.“
Kjallarinn
Bjarki Jóhannesson
doktor í skipulagsfræði og starfar f
Svíþjóð
Áhersla er lögð á að hefta dreif-
ingu byggðar og vernda óbyggð
svæði í nágrenni borga en einnig á
tengsl grænna svæða innan borg-
anna, svonefndar vistleiðir.
Einnig er tekið æ meira tillit til
skynsamlegrar nýtingar náttúru-
auðlinda.
Mengunarvamir miða m.a. að
því að takmarka bílaumferð og
iðnaðarmengun. Reynt er að fá
fólk til að nota almenningsvagna
og járnbrautir og færa vöruflutn-
inga yfir á skip. Verksmiðjueig-
endur eru skyldaðir að setja
hreinsitæki á útblástur og frá-
rennsli. Sorp er flokkað og reynsl-
an sýnir að mikinn hluta þess má
hvemig aðrar þjóðir leysa mál sín.
Evrópusambandsríkin hafa með
sér víðtækt samstarf á sviði félags-
mála og umhverfismála. Má þar
nefna URBAN- áætlunina, sem
miðar að úrbótum í fátækum borg-
arhverfum, LIFE, sem ætlað er að
fjármagna umhverfisvernd, og
NATURA 2000, sem miðar að um-
hverfisverndun sérstakra svæða.
Reykjavík hefur nýlega hafið þátt-
töku í samstarfi „vetrarborga".
Evrópuríkin hafa einnig með sér
allmörg samstarfsnet borga á ýms-
um sviðum og hefði Reykjavík ef-
laust gagn af þátttöku í einhverj-
um þeirra.
Bjarki Jóhannesson
Skoðanir annarra
Félagafrelsi
„Það er hlutverk Alþingis að setja almennar sam-
skiptareglur í þjóðfélaginu, en ekki einstakra hags-
munasamtaka eða hópa. í því ljósi verður að skoða
frumvarp Páls Pétm-ssonar, félagsmálaráðherra, um
breytingar á vinnulöggjöfinni frá árinu 1938 ... í
hefld sinni er frumvarp félagsmálaráðherra veruleg
framfor, en þó er á þvi sá annmarki, að ekki er gert
ráð fyrir, að launþegar geti ráðið því sjálfir, hvort
þeir standa innan eða utan stéttarfélags. Fullt félaga-
frelsi á að ríkja í landinu og ekki síður á vinnumark-
aði en annars staðar."
Úr forystugremum Mbl. 23. mars.
„Sjúbbídúa“
„Stjarna Evrópusöngvakeppninnar á íslandi hefur
oft skinið skærar en nú undanfarin ár. Má eflaust
um kenna að aflagðar eru forkeppnir við val á fram-
lagi fslands auk þess sem mesta nýjabrumið er farið
af þátttöku okkar ... Nafn íslenska lagsins - á ís-
lensku - segir allt sera segja þarf: „Sjúbbídúa“. Sann-
leikurinn er sá að það er nánast ekkert íslenskt við
framlag íslands annað en höfúndur og flytjandi ...
Þetta er stefna undanhalds og jafnvel þótt lagið
kunni að klára sig í keppninni þá er til þess stofhað
á röngum forsendum."
Úr forystugrein Tímans 23. mars.
Seljum ekki sumar og sól
„Ef þessi verðmunur væri ekki þá myndi markað-
urinn breytast mikið. ísland er ekki með neina sér-
stöðu lengur þegar fólk getur nú farið á alla mögu-
lega staði í heiminum. Við verðum því að hætta að
einblína á það að ferðamenn geti komið hérna ein-
ungis í júní, júlí og ágúst, því það er hægt að koma
hingað á hvaða árstíma sem er. Fólki finnst alveg
jafn gaman að vera hér í brjáluðu veðri á vetuma
eins og í rigningu á sumrin. Við erum nefnilega ekki
að selja sumar og sól, það er alveg á hreinu."
Þóra Bjarnadóttir í Mbl. 23. mars.