Dagblaðið Vísir - DV - 31.08.1996, Blaðsíða 29

28 fclgarviðtaliðj.
LAUGARDAGUR 31. ÁGÚST 1996 DV
LAUGARDAGUR 31. ÁGÚST 1996
Qklgarviðtalið *
w
Viðtal við Agúst Matthíasson sem hryggbrotnaði í stangarstökki 1951, þá 16 ára:
Ágúst Hallmann Matthíasson var
16 ára 1951 og átti heima í Garði í
Gerðahreppi á Reykjanesi, hjá ömmu
sinni og afa. Hans aðaláhugamál
voru íþróttir. Ágúst stundaði knatt-
spyrnu af miklum áhuga - en það
kom líka fyrir að hann léki sér í
öðrum íþróttagreinum.
Það var á hvítasunnudag 1951 að
hann var, ásamt tveim jafnöldrum
sínum, að reyna við stangarstökk og
snúran var komin býsna hátt og
aðeins ein tilraun eftir.
Eitt stökk í viðbót - því ekki það -
og Ágúst lagði sig allan fram þvi ef
hann kláraði hæðina myndi það
tryggja honum sigur. En það fór á
annan veg því í uppstökkinu brotn-
aði stöngin og eftir lá Ágúst í sand-
gryfjunni, Ula á sig kominn, því
drengurinn hafði hryggbrotnað.
DV leit við hjá Ágústi á Reykja-
lundi þar sem hann hefur verið tíður
gestur undangengin ár. Áhuginn
fyrir íþróttum er enn hinn sami, það
hefur ekkert breyst - en hér var
staddur 61 árs gamall maður, lam-
aður og bundinn við hjólastól - af
hverju? Jú, af því að hann hafði
reynt við þriðju tilraun í stangar-
stökki, við frumstæðar aðstæður,
fyrir 45 árum.
Hinn örlagaríki dagur
„Það var aldrei meiningin hjá mér
og Knúti að fara í stangarstökk í
Garði þenna hvítasunnudag heldur
kringlukast. Til þess að geta farið í
stangarstökk þurfti þrjá til, tvo sem
héldu sinn hvorri súlunni uppi og
um leið í endana á snærinu sem við
notuðum fyrir rá.
Þá birtist allt í einu strákur sem
ég kannaðist lítillega við og þá var
tekin sú ákvörðun að breyta um
grein. Við notuðum venjulega bam-
busstöng við stangarstökkið en hún
var ekki til staöar að þessu sinni en
í staðinn notuðum við trausta spýtu,
að okkar mati, ekki ósvipaða þeim
sem voru í rimlum fimleikasala og
mátulega löng. Þetta gekk allt vel hjá
okkur til að byrja með - en svo fór að
rigna og aðstæður versnuðu til muna
en ákveðið að ljúka samt keppni því
- spurði 6 ára polli á sinn barnslega hátt manninn í hjólastólnum
aðeins ein umferð var eftir og röðin
komin að mér.
Ég undirbjó atrennuna mjög vel
því ég ætlaði að gefa mig allan í þetta
- og lagði upp af miklum hraða.
Þegar kom að uppstökkinu lét ég
stöngina hafna í holunni og vatt mér
upp, allt var þetta eðlilegt tfam að
þessu - en svo ekkert meir. Þessu
lauk á einu litlu augnabliki og ég lá
allt í einu í sandgryfjunni, hálfmeð-
vitundarlaus. Ég heyrði samt til
félaga minna, eins og þeir væru ein-
hversstaðar í órafjarlægð - en fannst
þeir þó nálgast mig.
Strákamir virkuðu mjög hræddir
og höfðu á orði að það yrði strax að
sækja hjálp. Ég reyndi að koma
skilaboðum til þeirra um að við
skyldum hinkra aðeins við því þetta
hlyti að lagast. - Ég veit ekki enn
hvort þeir skildu hvað ég var að
reyna að segja.
Eftir skamma
stimd fór ég að
finna til ýmissa
óþæginda og þá
sérstaklega í
fótunum því
mér fannst þeir
blása út. Ég
reyndi af veik-
um mætti að
þukla með
höndunum á
lærunum og at-
huga hvort
þetta reyndist
rétt en fann
ekkert athuga-
vert. Mér var
orðið flökurt og
leið afar illa þar
sem ég lá og
fann fyrir ótta
í fyrsta skiptið.
- Hvað var eig-
inlega að gerast
með mig?
Stuttu síðar
kom vörubíll,
því enginn
sjúkrabíll var í
Keflavík í þá
daga - og var mér
lyft upp á vöru-
bílspallinn. I hvert sinn sem bíllinn
fór i holu fann ég til mikils sársauka.
Það þótti því skynsamlegast að fara
með mig í næsta hús.
Árni Bjömsson lýtalæknir var
kallaður til og skoðaði hann mig vel
og vandlega og strauk höndum eftir
bakinu á mér og sagði, alvarlegur á
svip, að ljóst væri að eitthvað meira
en lítið væri að - og hringdi þegar í
stað eftir sjúkrabíl frá Reykjavík.
Á leiðinni til Reykjavíkur var líð-
an mín mjög slæm og fannst mér
ferðin aldrei ætla að taka enda. Ég
var með stanslaus uppköst alla leið-
ina og var orðinn mjög örmagna þeg-
ar við loks komum á Landspitalann.
Þá var klukkan orðin 6 á mánudags-
morgni og voru því liðnir 14
klukkutímar frá því ég slasaðist.
Fimm ár á
Landspítalanum
„Eftir myndatöku daginn eftir
sagði Snorri heitinn Hallgrímsson
yfirlæknir við mig að þetta væri
mjög alvarlegt því ég væri hrygg-
brotinn og þaö yrði að skera mig upp
hið bráðasta.
Mér brá mjög við þessa fregn og
barðist við grátinn. Ég reyndi þó að
bera mig mannalega - en auðvitað
var þetta mikið reiðarslag fyrir mig,
16 ára unglinginn. Ég trúði þessu
varla og fannst að þetta hlyti bara að
vera vondur draumur. En því miður
var það ekki þannig.
Eftir aðgerðina var ég settur í
gips, alveg frá hnakka niður á rass -
og lá ég í því í tólf vikur. Þetta var
mjög erfiður tími og strax eftir fyrstu
Handboltalið Garöspiltanna sem sigraði Njarðvíkinga, 10-9, árið 1950. Aftari röð frá vinstri: Þorleifur
Matthíasson tannlæknir, Gunnar R. Sveinbjörnsson framkvæmdastjóri, Eyjólfur Gíslason, örygg-
isvöröur í Flugstöðinni í Keflavík, og Bjarni Jóhannesson kennari. Fremir röð frá vinstri: Þorvaldur
Sveinbjörnsson, verkfræöingur hjá NASA og bandarískur ríkisborgari, Ágúst H. Matthíasson sögu-
maður og Magnús Gíslason, fyrrverandi blaöamaöur en nú starfsmaður á Keflavíkurflugvelli.
vikuna steyptist ég állur út í sárum
á fótleggjum, lærum og vinstri síðu,
sem var verst, því þar var ég með til-
finningu.
Ég þorði aldrei að spyrja neinn
hvort ég ætti nokkum tíma eftir að
geta gengið framar - og enginn talaði
heldm- við mig um það. En smátt og
smátt gerði ég mér grein fyrir því að
ég myndi aldrei stíga í fætuma fram-
ar og fannst mér það sár tilhugsun.”
Hællinn datt af
„Fyrstu mánuðina á Landspítalan-
um var ég oftast með mikinn hita og
leið mér mjög illa. Einn morguninn
þegar ég vaknaði lagði sterkan fnyk
af mér og þegar þetta fyrirbæri var
athugað nánar kom í ljós að hællinn
á vinstra fæti hafði bókstaflega
rifnað af því byrjað var að grafa í
ökklanum og ristiimi. Þetta sár átt
eftir að valda mér miklum óþægind-
um allt næsta ár. Dvöl minni á Land-
spítalanum lauk á jólunum árið 1956
og var ég mjög þakklátur fyrir þá
umönnun sem ég fékk þar.”
Bandaríkjaferðin
„Ég eygði nýja von því á þriðja
dag jóla 1956 fór ég til Bandaríkjanna
og var lagður inn á Mayo-
sjúkrahúsið í Rochester i Minnesota
en það er eitt fullkomnasta sjúkra-
hús Bandaríkjanna.
Þar hófst strax mikil endurbygg-
ing á mér og byrjað á því að rétta á
mér tæmar því þær voru orðnar svo
kræklóttar aö ég átti enga möguleika
að komast í skó. Heima var mér sagt
að slík aðgerð gengi ekki vegna þess
að það myndi aldrei gróa.
Læknamir leystu málið þannig að
þeir ristu upp hverja tá og pinni
síðan rekinn upp í þær - og þær því
næst réttar af. Þessar aðgerðir uröu
til þess að ég gat, síðar meir, komist
í skó og fannst mér það mjög góð til-
finning.”
Sá beran lærlegginn
„Einn morguninn veitti ég athygli
sári á vinstra læri, á stærð við tí-
i
eyring. Mér fannst þetta bara vera
smáskeina sem myndi hverfa. En
annað kom í ljós því vegna þessarar
skeinu gat ég ekki setið uppi lengur
en í eina klukkustund í senn því þá
var líðanin orðin mjög slæm og hiti
hár. Daginn eftir var ég því drifinn á
skurðarborðiö í eitt skiftið enn. -
Þegar verið var að skipta á um-
búðum í fyrsta sinn eftir aðgerðina
fékk ég spegil til aö berja sárið aug-
um og brá mér mjög því við mér
blasti ber lærleggurinn en ekkert
hold, því það var orðið ónýtt og búið
að hreinsa út svæði á stærð við lófa.
Ég var lengi að jafna mig eftir
þessa aðgerð og varð að liggja í 14
mánuði á maganum, sem var mjög
þreytandi. Það var þó bót í máli að
ég var ekki bundinn algerlega við
rúmið því ég fékk til umráða fjór-
hjóla vagn sem ég var ólaður í, á
maganum, og komst óhindraður
allra minna ferða á þessu undrafar-
artæki. Alls fór ég í tíu aðgerðir í
Minnesota sem flestar voru mjög
erfiðar.”
„Ég þarf svo að míga"
„Ég kynntist þó nokkrum íslend-
ingum í Minnesota og var Valdimar
heitinn Bjömsson, fjármálaráðherra
fylkisins, þeirra þekktastur. Fyrstu
kynni mín af honum voru þó svolítið
hrjúf:
Það var bankað á dymar hjá mér
og þær opnaðar og þar var þá Valdi-
mar kominn og spurði hvort Ágúst
væri á þessari stofu. „Jú,” svaraði
ég. „Heyrðu vinur, hvar er klósettið,
ég þarf svo að míga!” var sagt á góðri
íslensku. Valdimar var stórt nafn í
Minnesota og fannst mér hann alltaf
mjög hress í bragði.”
Valtýr heitinn Bjömsson læknir
og kona hans, Sigríður Jóhannsdótt-
ir, sem lifir mann sinn, reyndust
mér mjög vel meðan ég dvaldi vestra.
Hinni árangursríku en erfiðu dvöl
minni í Minnesota lauk í september
1958. Heimkoman var mikiÚ áfangi
og í raun stór sigur í höfn þvi Banda-
ríkjaferðin gaf mér von um betri
framtíð.”
„Ég á þremur mönnum mest að
Aðgerðir á færibandi
„I öllum þeim aragrúa aðgerða á
mér gegnum árin gátu læknamir
ekki látið hjá líða, svona af og til, að
hirða eitt og annað úr mér sem varð
að vikja og var farið að valda mér
óþægindum. Eitt skiptið tóku þeir
annað nýrað, síðan þvagblöðruna,
gallblöðruna og loks 65% af magan-
um og guð má vita hvað. Ég hef oft
sagt að ef ég hefði verið rolla hefði
bóndinn, að öllum líkindum, verið
búinn slátra mér fyrir löngu.
Allar aðgerðir sem hafa verið
framkvæmdar á mér hafa komið á
hálfgerðu færibandi því þegar ein-
hverju hefur verið komið í lag þá
hefur annað gefið sig svolítið seinna.
Svona hefur þetta gengið allan tim-
ann. Ég hef farið í um 50 aðgerðir
gegnum árin og margar hverjar stór-
ar og hafa flestar þeirra farið fram á
Landakots- eða Landspítalanum - og
sú erfiðasta fannst mér vera nýma-
aögerðin 1982.”
„Þarna kemur lamaði
íþróttamaðurinn!"
„Frimann Helgason var ávallt
mjög hjálpsamur að koma mér á
knattspymuleiki og þau vom ófá
skiptin sem hann ýtti mér inn um
hliðið á Melavellinum.
Ég gekk oft undir heitinu lamaði
íþróttamaðurinn og fannst mér það
allt í lagi - en eitt var það sem fór
hroðalega í taugarnar á mér. Á
Melavellinum var yfirleitt mikiU
fjöldi áhorfenda á leikjunum og í
hvert sinn sem Frímann ýtti mér
gegnum hlið vallarins tilkynnti Bald-
ur Jónsson vállarvörður stöðugt í
hátalarakerfið „að lamaði íþrótta-
maðurinn væri nú að koma inn á
völlinn,” - og lá við að áhorfendur
snem sig úr hálsliðnum við að horfa
á undrið. Mér leiddist þetta framtak
Baldurs og bað Frimann að sjá til að
þessu yrði hætt.”
Eins og þú hefur sjálfsagt tekið eft-
ir þá hef ég óskaplega gaman af að
fylgjast með íþróttum og þá ekki sist
knattspymunni - og er ég viss um að
íþróttimar hafa á sinn hátt haldið í
mér líftórunni alveg fram til þessa
því þær hafa gefið mér svo mikið.
Að vera fær um að fara út á i-
þróttavöll og fylgjast með knatt-
spymuleik em forréttindi. Nú orðið
er hægt að fylgjast með leikjum í
sjónvarpinu og það jafnvel í beinni
útsendingu og nýt ég þess einnig
mjög vel. Þó finnst mér alltaf stærri
viðburður að vera á staðnum og á ég
margar ógleymanlegar minningar
frá knattspyrnuvöllunum.
„Ert þú ekki maður?"
„Spumingar og svör bama geta oft
vakið kátínu og hef ég oft haft gaman
af skoðunum þeirra.
Tók út refsingu
„Þrátt fyrir mikil veikindi reyndi
ég ávallt að fylgjast með þvi sem
hæst bar í knattspymunni hverju
sinni og talandi um árið 1968 kemur
upp í huga minn leikur Vals gegn
Benfica frá Portúgal í Evrópukeppni
þakka að mér skyldi auðnast að kom-
ast til Bandaríkjanna. Það voru þeir
Frímann Helgason úr Val og
íþróttafréttaritara Þjóðviljans, Bene-
dikt Waage, forseti ÍSÍ, sem báðir era
látnir, og Lúðvík Þorgeirsson, fyrr-
verandi kaupmaður á Hverfisgöt-
unni og mikill Framari.
Allir þessir ágætu menn sáu um
að fjármagna Bandaríkjaferð mína
og studdu mig yfirleitt á allan mögu-
legan og ómögulegan hátt í erfið-
leikum mínum. Eitt er víst að ég
væri ekki hér á Reykjalundi ef
þeirra hefði ekki notið við. Albert
heitinn Guðmundsson var mér líka
mjög hjálpsamur síðar.
Rausnarskapur bandarisku lækn-
anna var og mikill því þeir gáfú mér
allar skurðaðgerðfrnar og blóðgjaf-
imar sem var mikið vinarbragð. Ég
mun ávallt minnast þessara manna
með hlýjum hug.
Það bjóst enginn heima við því að
ég yrði tvö ár í Bandaríkjunum - það
var reiknað með svona sex til sjö
mánaða dvöl, í mesta lagi. Ég efast
um að ég hefði verið sendur út ef það
hefði verið vitað fyrirfram.
Við undirbúning heimferðarinnar
skrifaði ég Snorra Hallgrímssyni og
spurði hann hvort ég mætti dvelja á
Landspítalanum meðan ég væri að
ná áttum. Ekkert svar kom frá hon-
um og þótti mér það mjög leitt því
Snorri hafði alltaf reynst mér vel.
Endirinn varð að ég hafnaði á
Reykjalundi í fyrsta skipti og hefur
mér alltaf liðið mjög vel þar. í upp-
hafi urðu samt erfiðleikar þar sem ég
var ekki berklaveikur en þá vora
aðeins berklasjúklingar vistaðir þar
þó það hafi nú breyst
Ég er búinn að vera á sjúkrahús-
um samfellt frá því árið 1968 og nú
dvel ég á sjúkrahúsinu í Keflavík
sem orðið er nánast heimili mitt.”
meistaraliða sem fór fram á Laug-
ardalsvelli en Portúgalamir vora þá
eitt af toppliðum álfunnar.
Ég hef aldrei lagt annað eins á mig
til að komast á knattspymuleik eins
og ég gerði í það skiptið. En von-
brigðin mín urðu mikil þó leikurinn
hefði verið markalaus, sem var gott
fyrir Val, þá var hann leiðinlegur og
ollu Portúgalamir mér vonbrigðum.
Ég varð að taka út mikla refsingu
vegna Evrópuleiksins því daginn eft-
ir var ég kominn með mjög háan
hita og drifinn í aðgerð vegna
þrálátu sáranna og lá á grúfu í enn
eitt skiptið, nú í níu mánuði. Hvað
leggur maður ekki á sig fyrir fótbolt-
ann.”
Einn góðviðrisdag í fyrrasumar ]
tók ég strákling upp í bílinn þegar ég j
var á leið út í Garð. Eftir stuttan <
akstur spyr hann mig: „Ert þú álf- ■'
ur?” „Ha, er ég álfur? Nei, nei, það f
held ég ekki,” svaraði ég. Mér datt í J
hug síðar þegar ég ók fram hjá |
hinum fögra Berghólum i Leira að ,
svar mitt hefði átt að vera á þann j
veg að kannski væri ég bara álfúr. j
í annað sinn var ég í hjólastólnum j
á leið í apótekið í Keflavík og mætti
þrem 6-7 ára pollum. Þá kallaði einn ■
þeirra til mín: „Heyrðu, ert þú ekki \
maður?!” „Jú, jú,” svaraði ég. „En þú
ert minni en Stebbi frændi sem er \
bara 12 ára,” svaraði stráksi. Það er 1
oft fátt um svör þegar stórt er spurt.” |
Ég trúi ekki
á hvað sem er
„Jú, auðvitað trúi ég á guð al-
máttugan - en ég trúi þó ekki á hvað
sem er. Ég trúi því til dæmis ekki að
hægt sé að lækna mig með ein-
hveijum hallelújasöng í beinni út-
sendingu. Það er af og frá. Slíkt er
hreinn loddaraskapur.
Eitt sinn bað ég þó prest um að
biðja fyrir mér og var það rétt áður
en ég fór í mjög erfiða skurðaðgerð
og viðurkenni að mér leið miklu
betur fyrir vikið. Þrátt fyrir guðstrú
mína er ég ekki kirkjurækinn en það
er nú allt önnur saga.
Fyrstu árin átti ég mjög erfitt með
að sætta mig við hvemig komiö var
fyrir mér en smátt og smátt tókst
mér að vinna mig út úr þeim vanda
og er bara nokkuð vel sáttur við
tilveruna í dag. Mikilvægast í því
sambandi er að falla ekki í gryfju
vorkunnseminnar. Auðvitað sækir
stundum að mér þreyta og kvíöi en
maður verður að kasta svoleiðis
hugsunarhætti frá sér tafarlaust.
Annað dugar ekki. Menn hafa mis-
jafha skapgerð og ég hef verið hepp-
inn því mér er sagt að ég hafi erft hið
góða skap móður minnar.
Ég er elstur systkina minna, á tvo
bræður og eina systir, Kristínu, og
hef oft látið hana vita að ef hún félli
frá yrði ég ósjálfbjarga með öllu - því
hún er mér allt.”
r
Eg er bjartsýnn
„Ég fer oft í kvikmyndahús. -
Einnig kemur fyrir að ég skrepp í
leikhús ef eitthvað skemmtilegt er í
gangi. Og ekki má gleyma knatt-
spymuleikjunum og öllum kunningj-
unum sem hafa oft sýnt mér mikla
vináttu og ótrúlega þolinmæði.
Ég tel framtíðarhorfur mínEU góð-
ar því ég kemst næstum allt sem mig
langar á eigin bíl sem ég ek sjálfur.
Já, ég er bjartsýnn á framtíðina,”
sagði Ágúst að lokum.
-Hson
Ágúst Hallmann Matthíasson er fæddur á ísafirði 1935. Hann man eftir sér á Akranesi 1937 en fluttist suöur í Garð á
Reykjanesi 1938 þar sem hann ólst upp hjá ömmu sinni og afa. Foreldrar hans voru þau hjónin Sigríður Jóhannsdóttir,
ættuð frá Súgandafirði, og Matthías Hallmannsson, ættaöur úr Garöi. Þau eru bæöi látin.