Dagblaðið Vísir - DV - 31.08.1996, Blaðsíða 26

26 fréttir
LAUGARDAGUR 31. ÁGÚST 1996 JjV

Tíu ár frá stofnun fyrstu frjálsu útvarps- og sjónvarpsstöðvanna:
Neisti kviknaði frá
logandi vinnudeilum
- ævintýralegt upphaf „frelsisins" rifjað upp
Upphaf frjálsu útvarpsstöövanna má rekja til BSRB-verkfallsins haustiö
1984 þegar DV og fleiri aöilar ráku umdeildar en vinsælar útvarpsstöövar.
Hér fylgjast Siguröur Hreiöar, Páll Stefánsson, Sveinn R. Eyjólfsson og
Höröur Einarsson meö störfum Jóhannesar Reykdal á Fréttaútvarpinu svo-
kailaöa. Stööinni var lokaö meö lögregluaögeröum 10. október 1984 og upp
úr því var íslenska útvarpsfélagiö stofnaö.
Tíu ár eru liðin frá þvl fyrstu
frjálsu útvarps- og sjónvarpsstöðv-
arnar fóru í loftið, þ.e. Bylgjan og
Stöð 2, og áratuga einokun ríkisins
á ljósavakamiðlum var afnumin. Af
því tilefni er ekki úr vegi að líta um
öxl og rifja upp hvað kom öllu þessu
af stað. Hlutimir gengu ekki þrauta-
laust fyrir sig og átök þurfti til að
ná þeim áföngum sem náðst hafa.
Fara þarf að minnsta kosti tólf ár
aftur í tímann eða til haustsins 1984
þegar Island bókstaflega logaði í
vinnudeilum. Bókagerðarmenn
voru í verkfalli frá 10. september til
22. október og á meðan komu engin
dagblöð út. Opinberir starfsmenn í
BSRB voru í verkfalli frá 4. til 30.
i október og það varð m.a. til þess að
hvorki heyrðist í útvarpi né sást í
[ sjónvarpi Ríkisútvarpsins. Lands-
menn vom án allrar fjölmiðlunar.
Þetta leiddi til þess að einkarekn-
ar útvarpsstöðvar hófu útsendingar
bæði i Reykjavík og úti á landi.
Tvær stöðvar voru mest áberandi í
Reykjavík, annars vegar Fréttaút-
varpið sem Fijáls fjölmiölun hf., út-
gefandi DV, stóð fyrir og hins vegar
Frjálst útvarp í húsakynnum Sjálf-
stæðisflokksins undir forystu Hann-
esar Hólmsteins Gissurarsonar,
Kjartans Gunnarssonar og fleiri
frjálshyggjusinna. Aðstandendur
þessara stöðva vissu reyndar af yfir-
vofandi verkfalli og vora búnir að
undirbúa sig nokkuð vel þegar það
siðan skall á, m.a. með útvegun
senditækja og þess háttar.
Hávaði fyrir utan DV í
Síðumúla
Rekstur stöðvanna var harðlega
gagnrýndur af BSRB en þær stóðu
fyrir fréttatímum, tónlistarflutningi
og auglýsingum. Svo fór að þeim
var lokað með lögregluvaldi 10.
október og tækjabúnaður gerður
upptækur. Mikið uppistand var t.d.
fyrir framan húsnæði DV í Síðu-
múla og höfð uppi hávær mótmæli
af dyggum hlustendum Fréttaút-
varpsins, enda náði það miklum
vinsældum á skömmum tíma. Lög-
reglunni var gert erfitt fyrir að
koma og fara frá DV-húsinu og svo
langt gengu mótmælin að ritstjór-
arnir Jónas Kristjánsson og Ellert
B. Schram urðu að stilla til friðar.
Nokkru eftir þessi læti gengu
kærumál á víxl, starfsmenn ríkisút-
varpsins vora kærðir fyrir að leggja
niður vinnu þremur dögum fyrir
boöað verkfall BSRB og frjálsu út-
varpsstöðvamar voru kærðar fyrir
ólöglega
starfsemi.
Allir vora
þessir aðilar
sýknaðir af
kröfum
ákæruvalds-
ins nema
hvað að-
standendur
útvarps á ísa-
firði vora
dæmdir til
greiðslu sekt-
ar.
Víkjum
okkur aftur
að 10. októ-
ber 1984. Þeg-
ar búið var
að loka
frjálsu út-
varpsstöðv-
unum var
um kvöldið
haldinn
stofhfundur
íslenska út-
varpsfélags-
ins í Sigtúni í
Reykjavík.
Þetta sama
félag kom
síðan fyrstu
frjálsu út-
varpsstöð-
inni, Bylgj-
unni, i loftið
þann 28.
ágúst 1986.
Nánar um
það síðar.
Meðal
þeirra sem
mætti á
stofnfund fé-
lagsins var
Ragnhildur
Helgadóttir,
þáverandi
menntamála-
ráðherra. Á
fundinum
boðaði hún
frumvarp á
Alþingi um
afnám einka-
réttar ríkisút-
varpsins.
Skömmu eftir
að hún lagði
það fram í
nafni ríkis-
stjómarinnar kom Kvennalistinn
með annað frumvarp til nýrra út-
varpslaga. Kvennalistakonur vildu
áframhaldandi einkarétt ríkisins en
Starfsnám fyrir stuðnings-
og meðferðarfulitrúa og
fóik í líkum störfum
Á,a'T*’n-%'* '■ '■* ' 'vr-'í' ” — >5’
Þann 28. október 1996 hefst starfsnám (grunnnám) fyrir
slu&nings- .og meðferðarfulltrúa og fólk T Kkum storfum.
Námié hifur-það ^ðnwkmiði aö auka'^iekkingu og færni
starfsmanna og gæði þjónustunnar.
Umsóknarfrestur um'fiámið er til 16. septamber 1996 og
fást um sóknareyöublöö í félagsmálaráöuneytinu,
Hafnarhúsinu viö Tryggvagötu, Reykjavík, sími 560-9100,
og hjá Starfsmannafélagi ríkisstofnana, <3rettisgötu 89,
Reykjavík, stmi 562-9644.
Fræöslunefnd félagsmálaráðuneytisins
31. ágúst 1996
Stór stund þegar fyrsta einkarekna útvarpsstöðin, Bylgjan, fór í loftiö 28. ágúst
1986. Davíð Oddsson, þáverandi borgarstjóri, hleypti stöðinni af stokkunum fyrir
Einar Sigurðsson útvarpsstjóra, núverandi blaðafulltrúa Flugleiöa, og með aðstoö
Sigurðar G. Tómassonar, núverandi dagskrárstjóra Rásar 2, sem var einn af fyrstu
útvarpsmönnum Bylgjunnar.
í stað útvarpsráðs kæmi svokallað
notendaráð, valið úr þjóðskrá með
tllvifjunarúrtaki. Framkvæmdaráð,
valið af starfsfólki, myndi annast
framkvæmdastjórn. Þetta frumvarp
Kvennalistans var harðlega gagn-
rýnt, jafht utan þings sem innan, og
tálTö hafa orðið til innan Ríkisút-
varpsjns.
Æn það var einnig deilt um frum-
,-varp ríkisstjórnarinnar, ekki bara
af stjómarandstöðunni Jieldur á
miHi atjórnai-flokkanna- Itramsókn-
aiflokká og SjáflstæöiSflckks. And-
staBðihg^r frumvarpsins úr Fram-
sókn-vildu txi. ekki sjá’áúglýsingar
. , hjá- eihkastöávtmi. Áð -lóktun náðu
stjóftiarflokkarnlrinálamifUun.uftir
harða rimmu, svo harða -að lá. við
stjófnarslitum. Fjölmargar breyt-
ingartillögur litu dagsins ljós áður
en framvarpið var loks-samþykkt
14. júni 1985. Óvenjulegt 'þótti að
meirihiuti þingmanna var andvígur
eða sat hjá I atkvæðagreiöslu um
fruihvarpið, aðeins 29 þingmenn í
báðum deildum Alþingis voru því
samþykkir, Ríkisstjómin fékk
stuðning Bandalags jafnaðarmanna
og hluta Al-
þýðuflokks-
ins.
Þeir þing-
menn sem
voru andvígir
frumvarpinu
og þar með af-
námi einka-
réttar ríkisút-
varpsins voru
framsóknar-
mennimir
Halldór Ás-
grímsson, Páll
Pétursson og
Stefán Val-
geirsson,
kratarnir Eið-
ur Guðnason
og Karl Stein-
ar Guðnason,
Alþýðubanda-
lagsmennim-
ir Garðar Sig-
urðsson, Geir
Gunnarsson,
Guðmundur
J. Guðmunds-
son, Guðrún
Helgadóttir,
Helgi Seljan,
Hjörleifur
Guttormsson,
Steingrímur
J. Sigfússon,
Svavar Gests-
son og Ragnar
Arnalds og
Kvennalista-
konumar
Guðrún Agn-
arsdóttir,
Kristín Hall-
dórsdóttir og
Sigríður
Dúna Krist-
mundsdóttir.
Ný útvarps-
lög tóku því
gildi 1. janúar
1986 og einka-
rétti ríkisins
var lokið. Vel
fyrir þann
tíma vora
nokkrir aðilar
farnir að und-
irbúa rekstur
á útvarpi og
sjónvarpi. Út-
varpsstöövar
fóra í loftið
tímabundið á fyrri hluta ársins 1986
á vegum framhaldsskóla og stjóm-
málaflokka vegna kosninga en
fyrsta eiginlega einkastöðin hóf út-
sendingar 28. ágúst sama ár, þ.e.
Bylgjan eins og áður sagði. Nú hafði
ríkisútvarpið loksins fengið sam-
keppni og þar á bæ var henni mætt
með hörku. Útsendingartími var
lengdur á Rás 2 til jafhs við tíma
Bylgjunnar ’og fréttir sömuleiðis
sendar út á klukkutíma frestl. Smá
saman bættust viðJleiri og fleiri út-
varpsstöðvar á hínum frjálsa mark-
aðá, sem ýmist sameinuðust, lögðu
upp laupanna-eða einfaldlegá héldp
sjó. Eftirminnilegust er líklega sani-
eining Bylgjunnar og Stjörnunnar
1989, tveggja Jiarðra keppinaufa á
fyrstu árum „frelsisins“. Sá sam-
rani gekk ekki hávaðalaust fyrir sig
og varð í raun undirrót þeirra átaka
sem síðar urðu á Stöð 2.
í dag eru reknar sex útvarps-
stöövar á höfuðborgarsvæðinu, auk
tveggja rása ríkisútvarpsins eg
Bylgjunnár. Þetta eru FM 95,7,
Klassík FM, Sígilt FM, Aðalstööin,
X-ið og Lindin.
Upphaf einkasjónvarps
En við skulum víkja okkur að
upphafí einkasjónvarpsins. Með
nýju útvarpslögunum fóra nokkrir
aöilar af staö en þeir sem náðu alla
leið var íslenska sjónvarpsfélagið,
sem þá var kallað, og rak Stöð 2.
Stöðin fór í loftið 9. október 1986
þegar leiðtogafundur Reagans og
Gorhatsjovs hófst í Höfða. Sjón-
varpsstjórinn, Jón Óttar Ragnars-
son, kom í mynd með ávarp sitt en
ekkert reyndist hljóðið. Stöð 2 átti
við tæknilega örðugleika að etja
fyrstu vikumar en því fer fjarri að
þögn hafi ríkt í kringum reksturinn
þau 10 ár sem voru framundan.
En hvemig hófst ævintýrið á Stöð
2? Hugmyndin kviknaði hjá Jóni
Óttari og Hans Kristjáni Ámasyni
haustið 1984 og upphaflega var talað
um að endurvarpa Sky Channel á
íslandi. Síðan var íslenska sjón-
varpsfélagið stofnað 6. janúar 1985
og með tilkomu nýju útvarpslag-
anna var undirbúningur að Stöð 2
settur á fullt. Ýmislegt gekk á þar til
sjónvarpsstöðin fór í loftið 9. októ-
ber 1986 sem ekki verður rakið hér.
Stöö 2 var rekin undir stjóm Jóns
Óttars og félaga til ársins 1990. Á
þeim tíma náði stöðin aö skjóta rót-
Innlent fréttaljós
á laugardegi
Björn Jóhann Björnsson
um eftir blóð, svita og tár. Árið 1990
komu nýir eigendur að stöðinni og
hafi átökin verið mikil áður þá juk-
ust þau enn meir næstu árin, ekki
bara um Stöð 2 heldur einnig sjón-
varpsstöðina Sýn sem ásamt Bylgj-
unni var fljótlega sameinuð Stöð 2
undir merkjum íslenska útvarpsfé-
lagsins hf. Tvær fylkingar kepptust
um völdin, enda miklir peningar í
spilinu. Dómsmál vora höfðuð milli
meiri- og minnihluta og ástandið
líkara bandarískri sápuópera en ís-
lenskri sjónvarpsstöð. Sjónvarps-
stjórar komu og fóra, oftast meö lát-
um og ætti aðaleigandi íslenska út-
varpsfélagsins, Sigurjón Sighvats-
son, að hafa nægan efhivið í góða
kvikmynd ef hann hefði áhuga.
Undanfama mánuði hefur hins veg-
ar ríkt friður og ró, að minnsta
kosti á yfirborðinu, og ekki annað
að sjá á 10 ára afmælishátíðinni í
vikunni en að menn séu tilbúnir tii
að takast samhentir á við spennandi
tíma frcimundan í sjónvarpsrekstri.
Fleiri sjónvarpsstöðvar hafa bæst
í hópinn frá því Stöð 2 fór í loftið.
Fyrsta skal telja Sýn sem hóf út-
sendingar fyrir alvöru á -síðasta ári.
Ári áður fór Stöð 2 af stað meö
Fjölvarpið og í fyrrafæddist „þriája
sjónvarpsveldið", ef svo má segja,
þ.e. Stöð 3. Stðan má eklu gleyma
Omega, kristilegu stööinni, setn hef--
ur verið starfrækt um nokkurt
skeið. Þá hafa íslendingar aðgang
að fjölda erlendra sjónvarpsstöðva
eins og CNN, Sky, Eurosport,
Discovery, TNT, BBC Prime, MTV
og Cartoon Network.
Framboð á sjónvarpsefni hér á
landi er gríðarlegt ef miðað er við
árin þegar Ríkissjónvarpið var .eitt
um hituna og gaf landsmönnum
sjónvarpsfrí á fimmtudögum. Núna
er aldrei gefið frí í þessum geira,
ekki einu sinni farið í verkfall.