Dagblaðið Vísir - DV - 04.01.1997, Qupperneq 21

Nýju ári var fagnað með pompi og pragt en það skyggði mjög á gleðina þegar fréttir bárust víða að af óhugnanlegum of-
beldisverkum um áramótin.
Árið 1997 gekk víðast hvar í garð
með gleði og glaumi. Gamla árið var
kvatt á hefðbundinn hátt með £lug-
eldum og blysum um leið og því
nýja var fagnað með pompi og
pragt. En það skyggði mjög á gleð-
ina þegar fréttir bárust víða að af
óhugnanlegum ofbeldisverkum um
áramótin.
Voveiflegur atburður gerðist í
heimahúsi í Sandgerði snemma á
nýársmorgun þar sem tvítugur pilt-
ur stakk fósturfoður sinn til bana
með hnífi. Hnífstungan fór í hálsinn
og skar í sundur slagæð. Maðurinn,
sem var 32 ára gamall, er talinn
hafa látist samstundis.
I aðeins nokkurra kílómetra fjar-
lægð í Keflavík réðst 19 ára piltur á
jafnaldra sinn og stakk og skar
hann með hnífi. Pilturinn hlaut al-
varlega áverka en er ekki í lífs-
hættu. Árásin varð í heimahúsi en
þar stóð yfir samkvæmi. Piltarnir
tveir höfðu slegist fyrr um nóttina.
Á Raufarhöfn réðst tvítugur pilt-
ur á 16 ára unglingspilt með hnífi og
veitti honum áverka á sex stöðum á
líkamanum. Alvarlegustu áverkam-
ir voru á hálsi og litlu munaði að
slagæð færi í sundur. Fómarlambið
er ekki í lífshættu.
Marair með ofbeldis-
áverka
Víða annars staðar var ofheldi
beitt á nýársnótt, í heimahúsum
sem á götum úti. Jón Baldursson,
yfirlæknir á slysadeild Sjúkrahúss
Reykjavíkur, segir að á fimmta tug
manna hafi leitað þangað um nótt-
ina og morguninn með ofbeldisá-
verka.
„Það var miklu meira um slys af
völdum ofbeldis en flugelda á nýár-
snótt. Þarna er um að ræða allt
mögulegt ofbeldi. Fólk er barið, það
er sparkað i það, stungið, skorið og
guð má vita hvað. Það er auðvitað
mjög slæmt og miklu alvarlegri slys
heldur en flugeldaslysin þó þau séu
nógu slæm.
Svartasti dagurinn
Jolm Hill, rannsóknarlögreglum-
aður í Keflavik, segir þennan nýárs-
dag svartasta dag sem hann muni
eftir sem lögreglumaður. John átti
þrjátíu ára starfsafmæli hjá rann-
sóknarlögreglunni á nýársdag.
„Ég ætlaði að eiga frí á þessum
hátíðisdegi en þvi miður breyttist
það vegna þessara hörmulegu at-
burða. Ég man ekki eftir svona
svörtum degi í þau 30 ár sem ég hef
unnið hér. Áramótin hefðu verið
mjög gleðileg á Suðurnesjum ef ekki
hefði komið til þessara atburða sem
vissulega varpa skugga yfir alla há-
tíðina. Mér finnst tímarnir vera að
breytast mikið og ofbeldið er greini-
lega að aukast. Nú er ofbeldi líka
miklu hrottalegra en var og menn
svífast orðið einskis. Það er spurn-
ing hvað hægt er að gera til að
stemma stigu við þessu. Hugsanlega
þarf að koma fram með betri for-
varnarvinnu eins og í fikniefnabar-
áttunni og gera fólk betur meðvitað
um hvað raunverulega er að ger-
ast,“ segir John.
Guðmundur Guðjónsson, yfirlög-
regluþjónn í Reykjavík, segir að
áramótin hafi verið tiltölulega róleg
á starfssvæði lögreglunnar í höfuð-
borginni. Líkt og venjulega hafi þó
yerið talsvert annríki hjá lögreglu-
mönnum er liða tók á nýársmorgun
og fram undir hádegi.
Bókfærð voru 149 útköll hjá lög-
reglu í Reykjavík frá hádegi á gaml-
ársdag til hádegis á nýársdag og er
það töluverð fækkun frá því sem
var áramótin á undan en þá voru
útköllin 185.
„Mér sýnist að áramótin hafi ver-
ið með betra móti í höfuðborginni
og rólegri en mörg undanfarin ár.
Það komu engin stórmál til kasta
lögreglu um þessi áramót. Það var
þó töluvert um læti og ofbeldi í
heimahúsum þar sem fyllirí var
víða mikið. Það sannaðist enn eina
ferðina að ölvun leiðir af sér of-
beldi. Við höfðum góð tök á öllu í
miðborginni og þar gekk allt stórá-
fallalaust fyrir sig. Það er eiginlega
ekki hægt að segja að fólk hafi ver-
ið að safnast þarna saman því
meirihluti þessa fólks var á
skemmtistöðum í miðborginni og
kom ekki út á götur fyrr en stöðun-
um var lokað,“ segir Guðmundur.
Að sögn Guðmundar var þó aukn-
ing á eignaspjöllum um þessi ára-
mót frá því um þau síðustu og var
mikið um rúðubrot. Guðmundur
segir að 18 tilkynningar hafi nú
borist lögreglu um eignaspjöll í stað
13 árið áður. Þá komu fíkniefni við
sögu í þrem málum nú en engin slík
mál voru bókfærð hjá lögreglu um
áramótin á undan.
Hefur gengið á ýmsu
Guðmundur er nú um þessar
mundir að skrá sögu lögreglunnar í
Fréttaljós á
laugardegi
Róbert Róbertsson
Reykjavík frá upphafi. Hann hefur
m.a. tekið saman eldri heimildir um
gamlárskvöld og þar kemur í ljós að
gengið hefur á ýmsu.
1 byrjun þriðja áratugarins fór að
bera á óspektum og skrílslátum á
gamlárskvöldum. Má segja að þetta
ástand hafi varað næstu þrjá ára-
tugina. Hvað hefur valdið því að
fólk, og þá sérstaklega ungmenni,
fóru að vera með óspektir um ára-
mót er erfitt að segja. Fyrir liggja
heimildir um það að mörgum hafi
þótt að á gamlárskvöld mætti fólk
haga sér eins og þvi sýndist og ein-
hvers konar múgsefjun skapaðist til
hinna ótrúlegustu skrilsláta. Oft
varð lögreglan að skakka leikinn
þegar jafnvel lífi og eignum fólks
var stefnt í hættu. Áramótaólætin
voru í fyrstu almenns eðlis, en fóru
síðan beinast fyrst og fremst að lög-
reglunni. Margir hafa fundið að
þarna væri komið tækifæri til að
storka valdastofnunum i skjóli
hópsins.
Ráðist á lögreglustöðina
í skýrslu Erlings Pálssonar, yfir-
lögregluþjóns frá árinu 1943, segir
að um áramótin 1925 hafi óspektar-
lýður tekið upp á þeirri nýbreytni
að elta uppi búa og velta þeim við
þó þeir væru fullir af farþegum.
Árið eftir fór mikið að bera á
sprengjum auk þess sem unglingar
kveiktu víða elda í bænum. Árið
1929 ákvað Hermann Jónasson, sem
þá var nýlega orðinn lögreglustjóri í
Reykjavík, að banna allar spreng-
ingar og elda á almannafæri. Þrátt
fyrir þetta bann hófust miklar
óspektir á gamlárskvöld og kom til
mikilla átaka milli lögreglu og
óspektarmanna.
Árið 1946 var sennilega ófriðleg-
asta gamlárskvöld hér á landi í háa
herrans tíð. Lögregla stóð þá í stans-
lausum átökum við óspektalýð frá
því snemma kvölds og fram undir
morgun á nýársdag. Margir voru
handteknir fyrir óspektir og
sprengjukast. Milli klukkan eitt og
tvö um nóttina keyrði allt um þver-
bak og lögreglu bárust tilkynningar
um skrílslæti, uppþot og íkveikjur
um alla borg. Ráðist var á lögreglu-
menn og lögreglustöðina með grjót-
kasti síðar um nóttina. Þá reyndu
óspektarmenn að kveikja í bílum
með því að bera eldsprengjur að
bensíngeymum þeirra.
Áramótabrennur leyfðar
„Upphafið að endalokum þessa
tímabils áramótaóspekta má rekja til
skipulagsbreytinga sem Sigurjón
Sigurðsson, þáverandi lögreglustjóri,
setti á árið 1953. Þá voru áramóta-
brennur leyfðar opinberlega og
kveikt var i 12 brennum þau áramót.
Unglingarnir sem voru með brennu-
æðið og ólætin fóru að taka þátt í
þessu jákvæða í kringum brennurn-
ar. Unglingarnir fengu nóg að gera
og söfnuðu í brennurnar. Fólk fékk
áhuga á brennum og safnaðist þar
saman. Þar með dreifðist fólk víðar
um borgina í stað þess að allir söfn-
uðust saman í miðborginni vegna
þess að ekkert annað var að gera,“
segir Guðmundur.
Á sjöunda áratugnum fjölgaði ára-
mótabrennum mjög og þær urðu
mjög vinsælar. Á sama tíma róaðist
ástandið í miðbænum á gamlárs-
kvöld. Fólk fór og fagnaði við brenn-
ur með fjölskyldu og vinum í stað
þess að standa í óeirðum við lög-
reglu.
Á undanfórnum árum hefur ára-
mótabrennum fækkað mjög, sérstak-
lega á höfuðborgarsvæðinu. Nú er
það mjög sjaldgæft að ungmenni sjái
um brennurnar heldur eru þær í
langflestum tilvikum á vegum sveit-
arfélaganna. Það er spurning hvort
ekki er þörf á að endurskoða þetta og
gefa ungmennum aftur tækifæri á að
skipuleggja og halda brennur á
gamlárskvöld. Með því væri hægt að
færa þeim skemmtilegt áhugamál og
meiri líkur á að halda þeim frá
óreglu og ofbeldi um áramótin.

—
SALA
Glæsileg útsala
j úófst í dag, laugardag
1 30 til 50% afsláttur
1 Opið frá kl. 10 til 18
BARNASTIGUR
BRUM’S 0-14
SIÐAN 1955
SKOLAVÖRÐUSTIG 8 SIMI 552 1461