Dagblaðið Vísir - DV - 03.02.1997, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 3. FEBRÚAR 1997
15
Fátækt er ekki ímyndun
Forsætisráðherra telur að hægt
sé að leysa vandamálið fátækt á Is-
landi með því að loka augunum.
Hann sér enga fátækt í landinu og
segir þá sem benda á hana fara
með fleipur. Verkalýðshreyfingin
hefur lagt fram réttlát-
ar kröfur sínar í þeim
viðræðum sem nú
standa yflr á vinnu-
markaði. Svör vinnu-
veitenda og ríkis-
stjórnar við þessum
kröfum eru móðgun
við launafólk sem sýnt
hefur fádæma biðlund
á þjóðarsáttartíman-
um, enda var því lofað
að kjör þess yrðu bætt
þegar markmiðinu um
lága verðbólgu og
betri hag væri náð.
Nú þegar fyrirtæki,
sem á annað borð
birta tölur um rekstur
sinn, sýna hagnað á
síðasta ári og verð-
bólga er með því
lægsta sem þekkist,
bjóða vinnuveitendur
almennu launafólki með tekjur á
bilinu 50 til 100 þúsund á mánuði
launahækkun upp á eitt til þrjú
þúsund krónur á mánuði. Þetta er
ekkert annað en móðgun við það
fólk sem borið hefur uppi og
tryggt þann árang-
ur sem náðst hefur
í efhahagsmálum.
Gífurlegur
launamunur
Gögn frá Þjóð-
hagsstofnun sýna
að um fimm þúsund
launahæstu ein-
staklingamir i
landinu skipta á
milli sín launum
sem 54 þúsund
manns í lægstu launaflokkunum
þurfa að láta sér nægja til lífsvið-
urværis. Á árinu 1995 voru um 60
prósent framteljenda með laun
undir 1,1 milljón króna á ári. Þess-
ar tölur sýna að misskipting gæð-
anna er óheyrileg í landinu.
í ályktan nýlokins aðalfundar
miðstjórnar Álþýðubandalagsins
er tekið undir þær hugmyndir
sem fram hafa komið um verulega
hækkun á grunntöxtum launa-
fólks, m.a. með því
að færa aukagreiðsl-
ur af ýmsu tagi inn í
grunnlaun og hækka
lægstu laun veru-
lega. Alþýðubanda-
lagið hafnar lika per-
sónulegum samning-
um í stofnunum og
fyrirtækjum og legg-
ur áherslu á að um
öll kjör sé samið á fé-
lagslegum grunni i
kjarasamningum.
Enda sýnir reynslan
að persónubundnir
samningar skila
þeim lægst launuðu
engum bótum.
Flótti unga
fólksins
Það er staðreynd að
ungt fjölskyldufólk
leitar í auknum mæli eftir vinnu
og búseta erlendis þar sem laun
eru hærri og allur aðbúnaður fjöl-
skyldunnar í samfélaginu betri en
hér á landi. Það á að nota tekju-
skattskerflð til tekjujöfnunar og
Alþýðubandalagið hefur lagt fram
frumvarp á Alþingi um lækkun
jaðarskatta, þannig að þeir verði
aldrei hærri en 55%. í dag er fjöl-
skyldufólk að greiða allt að 70 pró-
sent af launum sínum í jaðarskatt.
Kjallarinn
Margrét
Frímannsdóttir
formaður Alþýöubanda-
lagsins
„Það á að nota tekjuskattskerfið
til tekjuöfíunar og Alþýðubanda-
lagið hefur lagt fram frumvarp á
Alþingi um lækkun jaðarskatta,
þannig að þeir verði aldrei hærri
en 55%>.“
Þessar tölur sýna að misskipting
gæðanna er óheyrileg í landinu
o
o
9,6 10,8 8,5 6,2 4,2 2,8 1,7 1,1 0,1
rövi
Þessar tölur sýna að misskipting gæöanna er óheyrileg í landinu, segir
m.a. í grein Margrétar.
Ríkisstjórnin hefur lofað úrbótum
og lækkað persónuafsláttinn til að
borga þær úrbætur. Það stendur
hins vegar á efndunum þó búið sé
að taka um 800 milljónir af launa-
fólki fyrir þeim, m.a. með fryst-
ingu persónufrádráttar þrátt fyrir
mikla tekjuaukningu ríkissjóðs
undanfarin tvö ár.
Verkalýðshreyfingin er sökuð
um það að vera að tala sig inn í
verkfóll. Verkföll eru neyðarúr-
ræði launafólks. En þegar eðlileg-
um og sanngjömum kröfum
verkalýðshreyfingarinnar er svar-
að af blindum mönnum sem sjá
ekki kröpp kjör almennings er
ekki óeðlilegt að verkalýðshreyf-
ingin velti fyrir sér úrræðum sem
hún getar gripið til. Ef eitthvað er
að leggja grunninn að verkföllum
á íslandi er það firrt veruleika-
skyn atvinnurekenda og stjórn-
valda sem ætla að svíkja það lof-
orð sem gefið var í upphafi þjóðar-
sáttar. Loforðið um að betri hagur
ætti að skila sér til launafólks. Al-
þýðubandalagið segir hins vegar
að nú sé komið að skuldadögum
og nú eigi þeir að uppskera sem
borið hafa byrðarnar á undanförn-
um sex árum í tíð ríkisstjórna
Davíðs Oddssonar.
Ríkisstjórnin hefur ráðist að
kjörum þeirra sem minnst mega
sín og lækkað laun elli- og örorku-
lífeyrisþega beint og sett auknar
álögur á sjúklinga í formi þjón-
ustugjalda. Þannig vora sértekjur
stofnana á árinu 1995 12 milljarðar
króna og höfðu þá hækkað um
tæpa tvo milljarða frá árinu 1991.
Elli og örorkulífeyrisþegar hafa
legið vel við höggi enda semja þeir
ekki sjálfir um sín kjör. Ég tel
hins vegar tímabært í ljósi stað-
reynda að samtök eldri borgara og
öryrkja komi með beinum hætti
að því að semja um kjör sín, til
þess njóta þau staðnings Alþýðu-
bandalagsins.
Margrét Frímannsdóttir
íslendingar og Evrópusambandið
í kjölfar hátíðarræðu forsætis-
ráðherra 17. júní 1995 urðu
allsnarpar umræður um afstöðu
íslendinga til Evrópusambands-
ins. Þá örkuðu ýmsir formælend-
ur aðildar fram á ritvöllinn og
gripu til margra þeirra hvimleiðu
og gatslitau orðaleppa sem tíðkast
í opinberri umræðu hérlendis þeg-
ar rökleg hugsun lýtur í lægra
haldi fyrir eiginhagsmunapoti og
tilfinningaofsa.
Þessir sömu menn hafa ítrekað
kvartað yfir skorti á hlutlægri og
yfirvegaðri umræðu um efnið, en
þegar upp á henni er bryddað
bregðast þeir við með gífuryrtam
aðdróttanum í garð þeirra sem
fara vilja varlega í
sakimar og hvetja
til umhugsunar og
aðgæslu. Málflutn-
ingurinn minnir
óþægilega á orð-
færi ofstækisfullra
trúboða og er lítt til
þess fallinn að
stuðla að skynsam-
legri umræðu.
20.000 embætt-
ismenn
Um Evrópusambandið má ýmis-
legt gott segja og þá ekki síst við-
leitai þess til að tryggja varanleg-
an frið í álfunni. Hitt má öllum
vera ljóst, að miðstýringin frá
Brassel hefur ýmsa þá annmarka
sem auðkennt hafa miðstýrð ríki
og ríkjasamsteypur frá upphafi
vega. Þó ríkisstjómir aðildarrikj-
anna hafi í orði kveðnu stjóm á
hinu viðamikla miðstýringar-
bákni, þá er það í reynd svo, að
ríflega 20.000 embættismenn, sem
eru gróflega yfirborgaðir og hafa
ekki verið kjörnir til verkefna
sinna í lýðræðislegum kosningum,
hafa töglin og hagldimar: móta
bæði stefnuna og dagleg störf sam-
bandsins.
Eftir öllum sólarmerkjum að
dæma tekur þessi fjölmenni og
ótrúlega valdamikli hópur fyrst og
fremst mið af hagsmunum fjöl-
þjóðlegra stórfyrirtækja, sem setja
ljárhagslegan ábata efst á blað, en
hirða minna um lýöræði, jafnrétti
og almenna velferð þegnanna. At-
vinnuleysi er geigvænlegt í rikj-
um Evrópusambandsins og fer
vaxandi á sama tíma og forstjóra-
veldið þenst út og magnast með
hveiju árinu sem líður.
Forsmekkur af óheilla-
þróun
Launamisrétti á íslandi er
vissulega alvarleg meinsemd með
16-falt hærri laun hjá hæst laun-
uðu forstjórum en hjá verkakon-
um. Milli áranna 1993-94 bætta
þeir 170.000 krónum ofan á mánað-
artekjur sínar á meðan verkafólk
fékk 2.000 króna hækkun. Samt
eru þetta smámunir hjá því sem
tíðkast í Evrópusambandinu þar
sem 50- til 60-föld laun forstjóra
miðað við almenna launþega eru
hreint ekki óalgeng. Og það sem er
öllu ískyggilegra: nú rær forstjóra-
veldið að því öllum árum í nafni
hinnar ginnheilögu samkeppni að
gera verkalýðshreyf-
inguna áhrifalausa og
Eifnema lágmarks-
laun, þannig að það
geti haft sína henti-
semi með launakjör
lágstéttanna.
Við eram að fá for-
smekkinn af þessari
óheillaþróun hér
heima með ítrekuð-
um kærum til Sam-
keppnisráðs, til dæm-
is fyrir tveimur árum
vegna lágmarkstaxta
sem Rithöfundasam-
band íslands samdi
um til handa félögum
sínum. Rithöfundum
skyldi ekki haldast
uppi að hafa samráð
um eða setja sér lág-
markstaxta fyrir verk
sin, þó þeir séu einhver verst
launaða stétt í landinu.
Forstjórafrekjan og stórgróða-
hyggjan eru löngu famar að teygja
anga sína norður á okkar ísa
kalda land, og við munum engu
týna nema sálinni og sjálfstæðinu,
ef við látam þessar óhelgu tví-
burasystur ráða ferðinni. Við
erum jaðarþjóð í Evrópu einsog
Grikkir, Portúgalar og írar.
Tveimur þessara þjóða, Grikkjum
og írum, hef ég kynnst allnáið.
Reynsla beggja er að mínum dómi
lærdómsrík fyrir íslendinga. í
öndverðu var meirihluti beggja
þjóða hlynntur aðild að Evrópu-
sambandinu, sem þá hét raunar
Evrópusamfélagið, með því digrir
sjóðir til endurreisnar og upp-
byggingar vora í boði og óspart
hagnýttir.
Allt annar tónn
Nú kveður hins veg-
ar við allt annan tón
hjá báðum þjóðum.
Fyrrum dyggir staðn-
ingsmenn aðildar
segja mér nú hópum
saman, að þeir hafi
látið blekkjast af
glýju auðfengins fjár-
magns, sem í fyrst-
unni hafi verið vel
þegið og stuðlað að
skjótri uppbyggingu,
en nú sé svo komið,
að heimamenn séu
orðnir annars flokks
þegnar í eigin landi.
Erlendir fjárfestar
hafi eignast obbann
af arðvænlegum at-
vinnurekstri og stjórni í reynd
öllu sem þeir kæri sig um að
stjórna. Lýðræðislega kjörnir
stjómendur beggja landa séu nán-
ast skósveinar hinna erlendu fjár-
magnseigenda. Þessum sjónarmið-
um vex líka fiskur um hrygg í
Finnlandi og Svíþjóð. „Endirinn
skyldi í upphafi skoða,“ segir gam-
alt máltæki og mætti verða okkur
umhugsunarefni.
Sigurður A. Magnússon
„Um Evrópusambandið má ýmislegt
gott segja og þá ekki síst viðleitni
þess til að tryggja varanlegan frið í
átfunni. Hitt má öllum vera Ijóst, að
miðstýringin frá Brussel hefur ýmsa
þá annmarka sem auðkennt hafa
miðstýrð riki og rikjasamsteypur frá
upphafí vega.“
Kjallarinn
Sigurður A.
Magnússon
rithöfundur
Meö og
á móti
Sparnaður á landsbyggðar-
sjúkrahúsum
Kristján Erlends-
son, iæknir og
skrifstofustjóri í
heiibrigölsráöu-
neytinu.
A ekki að
minnka þjónustu
„Heilbrigðismál eru viðkvæmur
málaflokkur enda getar það reynst
alvarlegt mál ef ekki næst til heil-
brigðisstarfsmanns í bráðatilfell-
um. Þessi ákvörðun Alþingis um
spamað á
næstu þremur
árum til lands-
byggðarsjúkra-
húsa er byggð á
kostnaðarmati á
rekstri sjúkra-
stofnana og tek-
ur mið af upp-
lýsingum um
fólksfjölda, ald-
ursdreifingu og
sk. héraðshlut-
deild sem er
hlutfall þeirra heilbrigðlsvanda-
mála, s.s. innlagna og aðgerða, sem
sinnt er í heimabyggö. Sfjómendur
sjúkrahúsa verða að gera skipu-
lagsbrejdingar án þess að skerða
þjónustuna.
Þessu markmiði má ná fram
með heildarendurskipulagningu
heilbrigðismála ákveðinna lands-
hluta, með samoinmgu þjónustu-
svæða, endurskipulagningu nýt-
ingar hjúkrunarrýma, samvinnu
heilsugæslu og sjúkrahúsa, samn-
ingum við stærri sjúkrahús um
ákveðna þjónusta auk almennra
aðgerða í stjómun og rekstri. í
sumum tilfellum getar verið nauð-
synlegt að flytja til ónýttar stöður
sérfræðinga gegn tryggri sérfræði-
þjónusta og auka þannig héraðs-
hlutdeild. Hér reynir verulega á út-
sjónarsemi stjórnenda þessara
stofnana og er unnið að þessu
verkefni í fullri samvinnu við þá.“
Öryggisventill
„Það eru talsverðar þversagnir í
þessari skýrslu. Héraðshlutdeild
sjúkrahúsanna á að hækka og
flytja á þjónustuna til fólksins.
Þetta hefur verið gert hér á ísa-
firði, svo nem-
ur tugum pró-
senta, en nú er
algerlega á
þetta slegið
meö þessum til-
lögum. Þarna
eru menn bara
að gefa sér for-
sendur til þess
að tosa peninga
í hítina fyrir
sunnan. í líkön-
um ráðuneytisins kostar t.d. hvert
hjúkrunarrúm á landsbyggðinni
2,5 milljónir á ári. I Reykjavík telst
sama rúm kosta 2,8 milljónir. Þetta
er dæmi um hvernig forsendur eru
lagaðar til eftir þörfum, að því er
virðist. Þama er augljóslega verið
að takast á um dreifingu peninga,
frá iandsbyggðinni til Reykjavík-
ur.
Talað er um að færa sérfræðing-
ana suður til þess að skammta svo
þjónusrtana út á land. Þetta finnst
okkur kolrangur hugsunarháttur
og teljum við að miklu nær væri
að dreifa sérfræðingum á fjögur
stór sjúkrahús úti á landi og vinna
saman þar og veita góða þjónustu
á stóru svæði. Sjúkrahúsin eru
víða ekki bara til þess að veita
neyðarþjónustu. Við lítum jafn-
framt á þau sem öryggisventil.
Ekki þarf annað en að minna á
snjóflóðin í Súðavík og á Flateyri
til þess að undirstrika hlutverkið.
Menn hafa kannski gleymt hversu
mikilvægur öryggisventillinn var
þá?“ -sv
Guöjón Brjánsson,
framkvæmdastjóri
sjúkrahússins á
ísafir&i.
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á netinu.
Netfang ritstjómar er:
dvritst@centrum.is