Dagblaðið Vísir - DV - 03.02.1997, Blaðsíða 22

30
MÁNUDAGUR 3. FEBRÚAR 1997
Neglur verða
hvítar í mikilli
hæð
Neglur á fingrum og tám geta
oröið óvenjulega hvítar hjá
þeim sem hafast við í mikilli
hæð í langan tíma í einu, segir
í bréfi tveggja kanadískra vís-
indamanna, Stuarts Hutchin-
sons og Smitu Amin, til New
England læknablaðsins nýlega.
Hæðin hefur svona áhrif á
frumurnar sem valda nagla-
vexti.
Vísindamennimir tóku eftir
þessu fyrirbæri hjá 34 ára göml-
um manni sem var sex vikur að
klifra á Everestfjalli. Á þeim
tíma var hann í hæð þar sem
loftþrýstingurinn er aðeins
helmingur á við það sem gerist
við sjávarmál. Þegar hann
sneri aftur niður að sjávarmáli
tóku áðumefhdar frumur að
framleiða aftur eðlilega litaðar
neglur.
Vísindamennimir segja
hvíta litinn sýna að súrefnis-
skortur í mjög mikilli hæð geti
haft truflandi áhrif á starfsemi
líkamans á ýmsa lund.
Beinagrindur
bama úr hóruhúsi
Rannsóknir á beinagrindum
af ungbörnum sem fundust í
holræsakerfinu undir fornu
baðhúsi í biblíuborginni Ash-
kelon á suðurströnd ísraels
benda til að þar hafi verið starf-
rækt rómverskt vændishús.
Ariella Oppenheim fomleifa-
fræðingur og samverkamenn
hennar við Hebreska háskól-
ann rannsökuðu um 100 beina-
grindur og vom þær af bæði
stúlku- og sveinbömum. Það
þýðir að þau vom ekki fómar-
lömb stúlkubarnadráps sem
mjög var algengt á tímum Róm-
verja. Börnunum var að öllum
líkindum kastað í holræsin
skömmu eftir að vændiskonur
ólu þau, segir í bréfi vísinda-
mannanna til tímaritsins Na-
ture.
Eina sprautu
gegn eyrnabólg-
unni
Góðar fréttir fyrir foreldra
barna með hina ógurlegu
eymabólgu. Rannsóknir sýna
að ein sprauta með fúkalyfjum
dugir jafn vel og tíu daga
skammtur af lyfjum sem gleypt
era á venjulegan máta.
Rannsókn var gerð í Boston
og náði hún til 484 bama á aldr-
inum þriggja mánaða til þriggja
ára sem voru með skæða eyrna-
bólgu. Frá rannsókninni er sagt
í riti bandarísku barnalækna-
samtakanna.
Það kemur oft fyrir þegar
hefðbundinni lyfjagjöf er beitt
að bömin taka ekki lyfið sitt í
tiu daga. Ýmsar ástæður eru
fyrir því, bæði vilja þau það
i kannski ekki eða þá að foreldr-
amir hreinlega gleyma að gefa
þeim það.
Eyðing regnskóga veldur
þurrkum í Vestur-Afríku
Þurrkarnir, sem hafa herjað á
íbúa Vestur-Afríku undanfama tvo
áratugi, kunna að stafa af eyðilegg-
ingu regnskóga í löndum á borð við
Nígeríu, Gana og Fílabeinsströnd-
ina.
Þetta eru niðurstöður nýrrar
rannsóknar sem vísindamenn við
MIT háskólann í Bandaríkjunum
hafa gert. Frá þessu er skýrt í tíma-
ritinu New Scientist. Þar segir að
frekari eyðing regnskóganna í þess-
um heimshluta gæti valdið algjöra
hrani monsúnregnkerfisins í vest-
anverðri Afríku, að sögn visinda-
mannsins Xinyus Zhengs.
Regnskógarnir þurfa á mikilli
rigningu að halda fyrir vöxt sinn og
viðgang en um leið stuðla þeir líka
að regni á öðram stöðum. Þannig er
að helmingur regnsins sem fellur á
regnskógana, eða rúmlega það,
gufar mjög fljótt upp af laufkrónun-
um, myndar raka í loftinu. Rakinn
stuðlar að myndun skýja sem síðan
losa sig við rakann í formi rigning-
ar lengra inni í landi. Regnskógam-
ir á vesturströnd Afríku, sem fá
mikið regn úr vindum sem blása af
Atlantshafinu, hafa á þann hátt orð-
ið til þess að viðhalda úrkomu á
þurrari svæðunum lengra inni í
landi.
Eyðing regnskóganna í vestur-
hluta Afríku hefur verið gífurleg á
þessari öld. í upphafi aldarinnar
þöktu regnskógamir um 500 þúsund
ferkílómetra svæði, eða um fimm
sinnum stærra land en sem nemur
flatarmáli íslands, en nú eru um 90
prósent þessa skóglendis horfin.
Skógarnir hafa t.d. verið raddir fyr-
ir ræktarland af ýmsum toga eða þá
að þeir hafa orðið að víkja fyrir
annarri mannanna starfsemi, svo
sem námugreftri og timburiðnaðin-
um. Þegar trjánum hefur verið ratt
úr vegi, síast regnið sem fellur í
strandhéruðunum ofan í jörðina eða
þá það rennur beinustu leið til sjáv-
ar. Uppgufunin minnkar en það hef-
ur svo aftur áhrif á úrkomu í lönd-
um eins og Malí og Níger þar sem
þurrkar eru algengir.
í greininni í New Scientist segir
að nokkrar rannsóknir hafi spáð
fyrir um að eyðing skóglendis á
Amasónsvæðinu muni hafa svipuð
áhrif í Brasiliu. En Zheng og sam-
starfsmaður hans, Elfatih Eltahir,
segja að þessi áhrif kunni þegar að
vera komin fram í Vestur-Afriku.
Þeir benda á að hlutfallslega hafi
orðið miklu meiri eyðing skóglend-
is í Vestur-Afríku en á Amasón-
svæðinu.
Þeir Zheng og Eltahir gerðu
reiknilíkan af ýmsum þáttum sem
snerta úrkomu og samkvæmt því
gæti farið svo að veðrakerfið, sem
getur af sér mestu rigninguna í
strandhéruðum Vestur-Afriku,
muni ekki fara yfir landið, eins og
það gerir alla jafna þegar sumar-
monsúnvindarnir blása, heldur
vera áfram yfir sjónum.
Ef allt færi á versta veg gæti það
haft þær afleiðingar að gresjugróð-
ur tæki við af regnskógunum. Það
gæti svo leitt til hrans monsún-
vindakerfisins, ef eitthvað er að
marka reiknilíkan Zhengs.
Rannsóknir breskra vísindamanna:
í lagi að aka til vinnu
vera meira en leyfilegt er til að
mega aka bíl. Hjá þrjátíu körlum
vora alls engar áfengisgufur i and-
ardrættinum og höfðu þó fimm
þeirra drukkið meira en tuttugu
mælieiningar alkóhóls kvöldið
áður. Ein mælieining samsvarar 225
ml af bjór, glasi af víni eða einföld-
um sjússi af sterkum drykk.
Wright segir rannsóknina gefa
vísbendingar um að fólki sem
drekkur á mannamótum sé yfirleitt
óhætt að fara á bílnum sínum til
vinnu næsta morgun, enda borði
þetta fólk yfirleitt samhliða áfengis-
neyslunni og sitji svo ekki að
sumbli cilla nóttina.
Lifrin vinnur á einni mæliein-
ingu af alkóhóli á klukkustund.
Flestir læknar mæla þó með þvi að
menn aki ekki bifreið næstu tólf
klukkustundimar að minnsta kosti
eftir hafa fengið sér í glas.
ið hafi flotið í stríðum straumum og
hausverkurinn sé ógurlegur. Þetta
eru bara timburmenn.
Neil Wright og félagar hans við
háskólann í Leicester segja að lík-
ama karla, að minnsta kosti, takist
með góðum nætursvefni að losa sig
við mestallt alkóhólið sem innbyrt
var. Þeir rannsökuðu 58 karla,
fylgdust með hversu mikið þeir
drukku að kvöldi og mældu síðan
áfengismagnið í þeim að morgni.
„Makar og vinir voru innan
handar við að sannprófa magnið og
hvenær drykkjunni lauk. Allir karl-
arnir snæddu mat annaðhvort rétt
áður en þeir drukku eða þá á sama
tíma,“ segir i bréfi sem Neil Wright
skrifaði til læknablaðsins Lancet.
Morguninn eftir kvörtuðu 44 karl-
anna um timburmenn. Þeir vora
allir látnir blása i áfengismælingar-
tæki og að sögn Wrights reyndist
áfengismagnið hjá engum þeirra
Góður nætursvefn getur gert veg óhætt sé að setjast upp í bílinn
kraftaverk, það vita allir. Nú halda og aka i vinnuna morgiminn eftir
breskir vísindamenn því fram að al- vel heppnaða matarveislu, þótt vín-
Fuglar í feluleik með matinn sinn
Til eru fuglar sem fara í feluleik
með matinn sinn. Fuglar þessir, sem
eru af ætt hröfnunga eða meisa, safna
fæðuforða til vetrarins og fela hann á
ýmsum stöðum. Þegar vetur konung-
ur gengur svo í garð sækja fuglarnir
sér í gogginn í þessi forðabúr sín sem
þeir finna án minnstu vandkvæða.
Skiptir þá engu máli þótt margir mán-
uðir séu liðnir frá því þeir komu þar
síðast og þótt snjór sé yfir öllu og
kennileiti því kannski horfin sjónum.
Ljóst þykir að einhverri sérgáfu þurfa
fuglarnir að búa yfir til að finna mat-
inn sinn aftur og svelta ekki í hel. En
hvað er hér á ferðinni?
Rannsóknir vísindamanna veita að
minnsta kosti einhver svör við þess-
ari spurningu. Niðurstöður þeirra
benda tU að sá hluti heUans, sem kaU-
aður er dreki, eigi hér hlut að máli.
Drekinn, sem er lítUl og djúpt inni í
heUanum og kannski ekki ósvipaður
sæhesti í laginu, eins og erlent heiti
hans gefur til kynna, gegnir lykilhlut-
verki þegar minni er annars vegar.
Ýmiss konar rannsóknir á felufugl-
um þessum hafa leitt í ljós að drekinn
stækkar og heUafrumunum í honum
fjölgar á haustin þegar fuglamir þurfa
að fara í feluleikinn. Drekinn skrepp-
ur síðan aftur saman þegar vorar á ný
og ekki er þörf fyrir hegðun af þessu
tagi.
Breytingar þessar á heUanum
verða ekki hjá fuglum sömu ættar en
sem ekki stunda feluleik með matar-
forða sinn. Og það sem meira er, ef
maður kemur í veg fyrir að felufugl
geti falið fæðuna sína og þar með
fundið hana aftur minnkar í honum
drekinn.