Dagblaðið Vísir - DV - 15.12.1997, Qupperneq 24

MÁNUDAGUR 15. DESEMBER 1997 DV
24
menning
Fálmað
íinnkaupapokann
Svava Björnsdóttir. Svart og bleikt. 1996.
Á Kjarvalsstöðum stendur nú yflr sýning á
aðföngum Listasafns Reykjavíkur á árinu sem
er að líða. Sýningin ber yfirskriftina „Aðfóng
1997“ en ekki „Ný aðfóng" og í rauninni er dá-
lítið sannleikskorn fólgið í því. Ekki svo að
skilja að allt sem þarna er sýnt sé eldgamalt í
árum talið en nýjabrumið er aila vega ekki
áberandi.
Nú er ég alls ekki að segja að öll verkin sem
keypt hafa veriö séu léleg. Ég átta mig bara
ekki á hvaða stefnu er fylgt við innkaupin.
Bágt á ég meö að trúa því að verið sé að
kaupa verk til þess eins að skreyta skrifstofur
borgarinnar en mest hefur þó verið keypt af
smærri og meðalstórum myndum sem henta
ágætlega til slíkra hluta. Skyldu geymslur
safnsins vera fullar? Að minnsta kosti hefur
fátt verið keypt sem ekki má rúlla upp eða
renna inn í málverkarekka. Verra þætti mér
ef sú væri ástæðan. Kannski er peningaskort-
ur vandamálið en þegar fjárhagurinn er
þröngur þarf fremur að skerpa stefnuna en
hitt. Ég hef heyrt fólk segja ástæðuna fyrir
bragðleysinu þá að skipt var um forstöðu-
mann á árinu. Má vera. En ég get ekki varist
hugsunum um íhaldssemi, óöryggi eða metn-
aðarleysi.
Að sjálfsögðu er mikilvægt að safna verkum
einstakra listamanna með markvissum hætti
en ekki má einblina á þann þátt. Reyndar
virðist mér það sjónarmið alltof ráðandi að
þessu sinni. Tíðarandinn skiptir ekki síður
miklu máli. Til að góma hann þarf að leita að
því sem er ferskt og ögrar samtímanum, því
sem fólk setur spumingarmerkin sín við -
ómögulegu verkunum sem kalla á viðbrögð.
(Þar á ég ekkert frekar við unga listamenn en
gamla.) Það er mikilvægt að aðskilja þetta
tvennt og vinna meðvitað að báðum markmið-
um samhliða.
Myndlist
Áslaug Thorlacius
Sjálf hef ég aldrei axlað þá ábyrgð að kaupa
inn fyrir listasafn en ég ímynda mér að það
valdi manni heilabrotum - það er jú um
menningarverðmæti framtíðarinnar að ræða.
Hvemig finnur innkaupandi listasafnsins
verðmætin? Leitar hann aö þeim eða býr
hann þau til með því einu að kaupa það sem
hann kaupir? Lifir góða listin af hvort sem
hún er keypt eða
ekki? Er list að-
eins góð ef hún lif-
ir af og er þá betra
að bíða á meðan
úrval tímans á sér
stað? Eða kaupir
hann það sem hon-
um finnst standa
upp úr, skítt með
dóm sögunnar?
Einhvern veg-
inn skortir afstöð-
una og áræðnina í
innkaup ársins.
Og ekki dregur
upphengingin úr
flatneskjulegum
heildarsvip sýn-
ingarinnar. Verk-
in njóta sín ekki.
Sjá t.d. veggskúlpt-
úra Svövu Björns-
dóttur sem
breiddu úr sér á
sýningu hennar í Nýlistasafhinu en hanga
þama niðurlútir og aðþrengdir á endaveggn-
um við hliðina á kröfuhörðum myndum Harð-
ar Ágústssonar. Hvaö kæfir annað. Þetta er
ein af þessum leiðinlegu sýningum sem valda
því að um stimd missir maður trúna á mynd-
listina. Það er tæpast tilgangurinn.
Ég verð nú samt að hrósa Kjarvalsstöðum
fyrir svokölluð „Skyndikynni við listamenn"
en einstakir listamenn hafa verið til viötals í
hádeginu virka daga síðustu tvær vikur. Ég
átti þess reyndar ekki kost að mæta sjáif en
þetta er samskiptamöguleiki og góð viðbót við
safhaleiðsögnina sem boðið hefur verið upp á
um nokkurt skeið.
Margrét Guðmundsdóttir f hlut-
verki Guðríöar Símonardóttur.
Síðasta
heimsókn
Á fimmtudagskvöldið kemur,
18. desember, verður leikritið
Heimur Guðriðar - Síðasta heim-
sókn Guöríðar Símonardóttur í
kirkju Hallgrims - sýnt í Hall-
grímskirkju í Saurbæ. Dagurinn
og staöurinn eru valdir til þess að
heiðra minningu Guöríðar sem
lést í Saurbæ á Hvalfjarðarströnd
þennan dag árið 1682. Sýningin
hefst kl. 21.
Leikritið Heimur Guöríðar er
eftir Steinunni Jóhannesdóttur
og var frumsýnt á Kirkjulistahá-
tíö í Reykjavík sumarið 1995. Síð-
an hefur það verið sýnt í fjöl-
mörgum kirkjum um allt land og
farið í leikferð til London. í verk-
inu er rakin ævi- og píslarsaga
Guðríöar Símonardóttur, sjó-
mannskonu úr Vestmannaeyjum,
sem var í hópi tæplega 400 íslend-
inga sem rænt var í Tyrkjaráninu
1627. Hún var ein af fáum sem
kbmust aftur heim en á þeirri
leið kynntist hún ungu prestsefni
í Kaupmannahöfn, Hallgrími Pét-
urssyni, eins og alþekkt er.
Margrét Guðmundsdóttir leik-
ur Guðríði eldri, Helga E. Jóns-
dóttir leikur hana á yngri árum,
og Þröstur Leó Gunnarsson er í
hlutverki Hallgrims. Steinunn
leikstýrir sjálf verki sínu.
Til fundar við
einstakan mann
Sagnfræðirit eru margs konar. Sum heyra til
svokallaðri frásagnarsagnfræði. Þar er lifandi frá-
sögn í öndvegi en ekki er lagt kapp á
að setja fram víðtækar kenningar þó
að heimildarannsóknir geti verið
miklar. Sem dæmi um frásagnar-
sagnfræðinga sem hafa samþætt
gagnrýna hugsun og heimildameð-
ferð fræðimannsins og ritsnilld
rithöfundarins af list er hin
bandaríska Barbara Tuchman.
íslendingar hafa átt góða frá-
sagnarsagnfræðinga sem þó
hafa verið mismiklir fræði-
menn, sumir hafa einkum
endursagt prentaðar heimild-
ir en aðrir leitað fanga sem
víðast. Guðjón Friðriksson
hefúr heyrt til siðari hópn-
um, unnið mikla rann-
sóknarvinnu en aldrei á
kostnað fjörmikillar og
leikandi frásagnar. Það
er á engan hallað þegar
sagt er að Guðjón sé
einn fremsti frásagn-
arsagnfræðingur sem
íslendingar hafa átt.
Nú hefur hann ráðist
atlögu við einn sérstæðasta
þessarar aldar, skáldið, athafnamanninn, stjórn-
málamanninn, blaðamanninn og sýslumanninn
Einar Benediktsson. Þó að heilmikið hafi verið rit-
að um Einar fyrr og síðar _____________________________
var jafn rækileg greinandi _ , . .
ævisaga hans og þessi fylli- DÖKITI6I1 lltl f
lega tímabær og vonandi _______________________________
lýkur verkinu með sama r . . ,
glæsibrag og farið er af ArH13[1l1 J3K0DSS0I1
stað. -----:------------------------
Hvemig hefur svo tekist
til í þessu fyrsta bindi? Guðjón rekur hér sögu Ein-
ars fyrstu 43 árin, fram til 1907, og er af mörgu að
taka. Viö sögu koma meðal annarra foreldrar Ein-
ars og Þorbjörg, föðursystir hans, auk allmargra
mikilmenna sem samtíða voru Einari. Guðjóni
tekst mjög vel að draga upp mynd af mörgum þess-
ara manna, t.d. systkinunum Benedikt og Þor-
björgu og Grími Thomsen. Þetta er forvitnilegt fólk
sem menn munu seint þreytast á að lesa um. Guð-
jón dregur einnig upp lifandi aldarfarsmynd og
nýtur þar þekkingar sinnar á sögu Reykja-
víkur.
Þá er það Einar sjálfur.
Sjálfum hefur mér
jaíhan virst Einar
Benediktsson vera
með eindæmum þver-
sagnakenndur maður
og torskilinn. Það er höf-
uðverkefni Guðjóns að
lýsa honum og að mörgu
leyti bregður hann auk-
inni birtu á hann. Þannig
hefur ekki áður verið gerð
jafn skýr grein fyrir jafnað-
armanninum Einari Bene-
diktssyni. Einnig finnst mér
lofsvert að Guðjón leynir engu
sem gæti varpað skugga á Ein-
ar, t.d. fjármálavafstri sem var
Einari ekki alltaf til sóma, og
ekki verður þess vart að hann
halli á aðra sem deildu við Einar.
Þetta er meðal þess sem gerir Guð-
jón að fyrsta flokks ævisagnaritara.
Sjálfum þykir mér eigi að síður að
Guðjón nái enn þá ekki sama sam-
bandi við Einar Benediktsson og
hann náði við Jónas frá Hriflu. Þessi
_______ saga Einars er ótvírætt með
bestu ævisögum en mér
ftnnst hún ekki hátindurinn
_______ á ferli Guðjóns Friðriksson-
ar. Má vera að það sé
smekksatriði.
------- Hvað sem því líður er
nautn að njóta svo vandaðs
verks. Vinnubrögð Guðjóns og ekki síst frásagnar-
aðferð hans munu verða öðrum ævisagnariturum
til fyrirmyndar.
Guðjón Friðriksson:
Einar Benediktsson. Ævisaga I
Iðunn 1997
Blóðið rennur
Ekki var samræmi
milli bókartitils í um-
sögn Áma Óskarssonar
og titils á kápumynd
með umsögninni um
bók Hafliða Vil-
helmssonar á
fimmtudaginn var.
Eins og sjá mátti á
myndinni heitir
bókin Blóðið
rennur til skyld-
unnar, en orðið „rennur" féll’
niður úr titli í greininni. Beðist er afsök-
unar á þessum mistökum.
Bók um afrek
Alþjóð fylgdist grannt með því í vor
þegar þrír ungir íslendingar, Bjöm
Ólafsson, Einar Stefánsson og Hallgrím-
ur Magnússon, klifu á
sjálfan Everest-tind,
8.848 metra yfir sjávar-
máli. Þeim til aðstoð-
ar á ferðalaginu var
Hörður, bróöir Hall-
gríms. Hann skrif-
aði frásögn af ferða-
laginu sem nú er
komin út i bók,
fleyguð viðtölum
við þá félaga og
brotum úr dagbókarfærsl-
um þeirra. Bókina prýöa um 230 lit-^
myndir sem þeir félagar tóku og lýsa
þessu ævintýri betur en mörg orð gætu
gert einnig kort og skýringarmyndir.
í bókinni Everest kemur vel fram hve
geysilega erfiö raun ferðin var og hvað
slíkt þrekvirki reynir á marga þætti í
eðli mannsins, þolgæði og geðprýði ekki
síöur en líkamlegt þrek. Sagan er ein-
læglega sögð og frásögnin nákvæm og
gefur þess vegna ómetanlegar upplýsing-
ar um fjallgöngur fyrir garpa framtíðar-
innar.
Mál og menning gefur bókina út.
Að hætti Sigga Hall
Siggi Hall matreiðslumaður hefúr gef-
iö út bók með völdum uppskriftum úr
sjónvarpsþáttum
sínum á Stöð 2, Að
hætti Sigga Hall.
Bókin skiptist í
átta kafla eftir
efni; súpur, for-
réttir, salatrétt-
ir, smáréttir,
fiskréttir,
kjötréttir,
soð og sósur
og loks eftirréttirr _
Uppskriftimar eru vel settar'
upp, leiðbeiningar skýrar og stórar lit-
myndir eru af mörgum réttunum.
íslenska útvarpsfélagið gefur bókina
út.
Bók frá paradís
Safaríparadísin Kenýa heitir ferðabók
eftir Oddnýju Sv. Björgvins sem Fiölvi
gefur út. Þeir sem lesa reglulega ferða-
blað Morgunblaðsins kannast við höf-
undinn sem hefur víða
farið. í bókinni segir
hún frá safaríferð til
Kenýa þar sem hún
komst í návigi við
fíla, ljón og nashym-
inga, heillaðist af,
töfmm sléttunnar
þar sem hjarðir
reika um völl og
kom í þorp Masa-
íahirðingja. Hún
heimsótti búgarð Karenar"
Blixen, bústaöi Joy Adamson sem fóstr-
aði ljónynjuna Elsu og fræg varð af kvik-
myndum og fór að hinu helga Kenýa-
fjalli. í bókinni era fjöldamargar ljós-
myndir eftir Oddnýju og Shailesh
Chandaria og yfirlitskort af Kenýa.
Þetta er Qórða bókin í ferðabókaflokki
Fjölva, Leitandi útþrá. Áður era komnar
bækur um Grikkland og írland eftir Sig-
urð A. Magnússon og Á ævintýrasigl-
ingu með Odysseifi eftir Tim Severin.
Umsjón
Silja Adalsteinsdóttir