Dagblaðið Vísir - DV - 15.04.1999, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 15. APRÍL 1999
Bætt heilsa fyrir sumarið:
Raunhæf lang
tímamarkmið
Sjálfsagt hafa sumir vaknað upp
við vondan draum eftir páskana og
uppgötvað að buxnastrengurinn var
orðinn of þröngur. Höfðu buxumar
þá hlaupið eða var það páskaeggja-
átinu og hátíðarmatnum að kenna?
Hagsýni fékk Laufeyju Stein-
grímsdóttur, forstöðumann Mann-
eldisráðs, til að gefa lesendum
nokkur góð ráð um hvemig snúa
má mataræðinu til betri vegar á til-
tölulega ódýran og einfaldan hátt.
Sjálfsagt taka margir þessum ráð-
um fegins hendi og verða hressari
og sprækari í sumar fyrir vikið.
Fimm á dag
Aðspurð um leiðir til að bæta
mataræðið nefnir Laufey
fyrst að Meðal-Islend-
ingurinn mætti borða
meira af grænmeti
og ávöxtum. „Við
höfum sagt að
meiri neysla
grænmetis og
ávaxta sé stóra
málið í átt til
bætts mataræð-
is. Við höfum
verið með áróður
þar sem við hvetj-
um fólk til að borða
fimm skammta af
grænmeti og ávöxtum á
dag. Það er t.d. sniðugt að fá
sér salat í hádeginu og ávexti á
milli mála þegar hungrið sverfur að
og síðan eitthvert grænmeti með að-
almáltíð dagsins.
Heitur matur á
hverjum degi
Laufey nefnir einnig að afar mik-
ilvægt sé að borða góðan morgun-
mat og borða síðan reglulega yfir
daginn. „Fólk á að borða almenni-
legar máltiðir í hádeginu og á
kvöldin, s.s. fisk og kjöt með græn-
meti. Við mælum með því að fólk
borði heitan mat á hverjum degi.
Það er ekki vegna hitans heldur það
að það hefur sannað sig að heimatil-
reiddar máltíðir eru langtum nær-
ingarríkustu máltíðir dagsins. Þeg-
ar maður eldar sjálfur er líka auð-
veldara að halda hitaeiningunum í
skefjum."
Laufey segir að það sé útbreiddur
misskilningur að snarl, þar sem
brauð með áleggi er aðaluppistaðan,
sé hollEua og fituminna heldur en
hefðbundin fisk- eða kjötmáltíð.
„Brauðmáltíðir verða oft mjög fitu-
ríkar þegar fólk smyr brauðið sitt
með smjöri og setur feitt álegg ofan
á. Þá er vesalings brauðsneiðin,
sem ein og sér er fitulitil, orðin
mjög fiturík og jafnvel miklu fitu-
ríkari en lambakjöt með kartöflum
og grænmeti.“
Laufey segir að svona þurfi
þetta alls ekki að vera
því auðvelt sé að
borða fitu-
snauða brauð-
máltíð ef not-
að sé fitus-
nautt álegg
og drukk-
in létt-
mjólk eða
fjörmjólk í
stað ný-
m j ó 1 k u r.
með.
Óhófleg
saltnotkun
Óhófleg salt- og
kryddnotkun er eitt af því sem
Laufey nefnir sem stóran ókost við
hið dæmigerða mataræði
íslendinga. „Það er talsvert talað
um saltnotkunina eftir jólin þegar
margir fá bjúg vegna jólamatarins,
s.s. hamborgarhryggjarins, hangi-
kjötsins og sOdarinnar, sem eru svo
saltur. En auk þess að valda bjúg
getur saltið leitt tO of hás blóðþrýst-
ings sem er alvarlegt mál. Fólk finn-
ur nefnOega ekkert fyrir því að það
sé með hækkaðan blóðþrýsting fyrr
en hann er orðinn gífurlega hár.
Salt i mat hefur gífurlegt áhrif á
heOsuna og ofnotkun salts er mikið
heilsufarlegt vandamál hér á landi.
Laufey Steingrímsdóttir, forstöðumaður Manneldisráðs, segir íslendinga
geta bætt mataræði sitt mikið með þvi' að auka neyslu á grænmeti og ávöxt-
um.
Raunhæf markmið
Aðspurð um tObúna megrunar-
kúra, þar sem uppistaðan í matar-
æðinu eru einhvers konar megrun-
ardrykkir, segir Laufey að mjög al-
gengt sé að kOóin, sem fjúka á með-
an á kúmum stendur, komi öU tO
baka þegar honum lýkur. „Aðalá-
stæðan fyrir því að kílóin koma aft-
ur er sú að fólk tekur upp fyrri lífs-
hætti að kúmum loknum í stað þess
að halda í við sig. Það má eiginlega
segja að þegar þú ferð á svona kúr
er eins og þú stígir á svamp eða
gorm og þrýstir þyngd þinni niður
en þegar kúmum er lokið skýstu
upp í loftið og þyngdin með.“
Laufey segir að ekki sé nóg að
bæta mataræðið heldur sé einnig
mikUvægt að fólk setji sér raunhæf
markmið í megruninni. „Kannski
þurfúm við að einhverjum leyti á
svona blekkingu og draumórum um
mikinn kUóamissi að halda. En
manni svíður það sárt að sjá sama
fólkið láta narra sig aftur og aftur
út i einhverja vitleysu þar sem það
missir mörg kOó sem koma síðan
aftur þegar kúmum lýkur. AUtof
margir setja sér mjög óraunhæf
markmið og ætla sér að losa sig við
aUtof mörg kíló á mjög stuttum
tíma. Svona duftkúrar og aðrir
megrunarkúrar geta e.t.v. verið
hvatning í byrjun fyrir þá sem vOja
léttast mikið en tO lengri tíma litið
ætti annað að taka við og fólk að
breyta mataræðinu og lífsstUnum
til þess að halda sér í formi,“ segir
Laufey að lokum. -GLM
Verðkönnun á rafhlöðuborvélum:
Mikið úrval
og verðmunur
Vorið er tími framkvæmdanna og
sjálfsagt æOa margir sér að breyta
eða bæta innanhúss hjá sér fyrir
sumarið. Þá er gott að hafa rafhlöðu-
borvél við höndina enda em þær
meðfærUegar og nýtast ágætlega tU
að bora í tré, mjúka steypu og stein.
Neytendablaðið birti nýlega nið-
urstöðm stórar verðkönnunar á raf-
hlöðuborvélum og þar kemur í ljós
að úrvalið er mikið hérlendis en
verðmunurinn er einnig mikUl.
Rafhlöðuborvélar eru léttar og
þægUegar en ekki jafn kraftmiklar
og rafkerfistengdar borvélar og vinn-
an með þeim tekur því lengri tíma.
Rafhlöðuborvélin dugar best við ein-
faldar smíðar og smærri verkefni,
t.d. þegar festa á upp hillur og mynd-
ir eða skipta um hurðarskrár.
Rafhlöðuborvélarnar eru einnig
upplagðar þar sem erfítt er að kom-
ast í rafmagn eða það er hættulegt,
t.d. vegna loftraka. Þær era því iðu-
lega notaðar í sumarbústöðum og
bátum.
Val á borvél
í stóram dráttum segir hækkandi
voltatala tO um meiri styrkleika,
átak og endingu rafhlaðanna. Variö
ykkur samt á því að þótt voltatalan
sé oft áberandi í kynningum fram-
leiðanda segir hún lítið um hæfni
vélarinnar og annan búnað hennar,
s.s. hraðastiUingar, átaksstOlingar
eða höggvirkni.
í einfoldustu verkin era 7,2 volta
vélar góðar en fyrir venjulega heim-
Oisnotkun era 9,6 volta vélar yfir-
leitt betri því þær eru léttar, þægi-
legar í notkun og yfirleitt á hóflegu
verði.
Eigi hins vegar að bora og skrúfa
oft og mikið era 12 volta vélar betri
kostur. 14,4 volta vélar era einnig
vinsælar tU heimilisnota enda
kraftmeiri en 12 volta vélamar.
Mörgum finnast hins vegar 14,4
volta vélarnar fuUþungar tO heimO-
isnota.
Annað sem hafa verður í huga
þegar borvél er valin er vattatala
(W) vélarinnar. Há vattatala gefur
tU kynna að vélin geti erflðað lengi
án þess að ofhitna. Þessu er þó ekki
aUtaf hægt að treysta því komiö hef-
ur í Ijós að margar vélar sem era
skráðar með háa vattatölu (input
power) skila minna afli en aðrar
vélar með lægri tölu. TO þess að
komast að raunverulegu afli vélar-
innar era því nauðsynlegt að skoða
vinnsluafl vélarinnar við mis-
munadi skUyrði eða svokaUað „out-
put power“.
Aðrir eiginleikar
hvort gripið hentar notandanum
nógu vel og einnig þarf að skoða
snúningshraða vélanna. Snúnings-
hraðinn er mikUvæg vísbending
um notkunarmöguleika og gæði vél-
arinnar og hversu fljótt er hægt að
klára verkið með vélinni.
í grafrnu hér á síðunni má sjá
verð ódýrastu rafhlöðuborvélarinn-
ar í hverjum voltaflokki. Vélamar
era að sjálfsögðu mjög mismunandi
að gerð og þeim fylgir mismunandi
búnaðar. Þvi er rétt að skoða vel
eiginleika vélanna, búnað þeirra og
í hvað á að nota þær áður en nokk-
uð er keypt.
Fleira þarf að hafa í huga við val
- ódýrasta vélin í hverjum voltaflokki
Skjögrandi
stólfætur
Festið lausa stólfætur með því
að vefja smábút af nælonsokki
eða tvinna um lausa endann áður
en limið er sett á og endanum
stungið á sinn stað.
Fastar skúffur
Það er auðvelt að renna þeim
ef kertavax eða sápa er borin á
brautina þar sem skúffan virðist
festast.
Ertu með lausa
skrúfu?
Stingið þá eldspýtu í skrúfugat-
ið og brjótið af við opið. Skrúfið
síðan skrúfuna í.
Einnig má vinda stálull um
skrúfúganginn áður en skrúfan
er skrúfuð.
Málið skrúfúna á skúffuhöld-
unni með naglalakki áður en hún
er skrúfuð í. Þegar naglalakkið
þomar helst skrúfan föst. Einnig
má dýfa henni í lím eða kítti til
að hún haldist betur.
Erfiðleikar við að
losa skrúfu
Hitið endann á skrúfjáminu
áður en skrúfan er losuð. Eða
setjið nokkra dropa af peroxiði á
fóstu skrúfuna og látið bíða í
nokkrar mínútur.
Að losa ryðgaðan
bolta
Oft má losa ryðgaða bolta með
því að vefja þá með tusku vættri
í gosdrykk. Einn til tveir dropar
af ammoníaki gera sama gagn.
Áður en boltinn er skrúfaður
aftur i skaltu vefja þræði um
skrúfganginn og væta með vasel-
íni til að forðast að sagan endur-
taki sig.
Skjögrandi borð
Ef borðið skjögrar vegna þess
að einn fótur er styttri en hinir er
gott að setja örlítið af viðarfylli á
vaxpappír. Setjið undir stutta fót-
inn og látið þoma. Skerið viðar-
fyllinn síðan til með hníf og slíp-
ið að lokum með sandpappír.
Engar tilraunabor-
holur
Til að losna við tilraunaborhol-
ur á veggnum er festa á mynd
upp er gott ráð að klippa mót af
myndinni sem hengja á upp og
festa við vegginn með teiknibólu
eða límbandi. Þegar þú hefur
ákveöið nákvæmlega hvar
naglinn á að vera stingur þú blý-
anti í gegnum pappírsmótið til að
merkja á vegginn.
Áður en þú rekur naglann í
vegginn skaltu setja límbandið í
kross þar sem naglinn á að vera.
Þetta kemur í veg fyrir að múr-
húðin brotni upp þegar þú byrjar
að negla.
Blautt fmgj-afar sýnir einnig
nákvæmlega hvar nagli á aö
vera. Fingrafarið hverfur þegar
það þomar. -GLM